28 Ιουλίου 1974

Μαργαρίτα μου,

Αναγέννηση. Ο ανθός του ελληνισμού επιστρέφει. Δεν εννοώ μόνο απ' το εξωτερικό. Από παντού, κι από μέσα απ' την πόλη. Θ' αλλάξουν όλα, το πιστεύω. Η χαρά μου είναι μεγάλη. Και για τη δική σου γενιά πρέπει να 'ναι μεγαλύτερη. Καταπληκτικά ανοίγματα: στη δουλειά, στη ζωή, στις ανθρώπινες σχέσεις. Αρκετά η κλεισούρα και το πένθος.
Φυσικά, οι δυσκολίες θα είναι τεράστιες και η θυσία της Κύπρου σπαρακτική. [...]

Απόσπασμα από γράμμα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη στην κόρη της Μαργαρίτα Καραπάνου, την Κυριακή 28 Ιουλίου 1974, λίγες μέρες μετά την πτώση της Χούντας (έκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2008, σ. 240).

*

carmen figuratum*

-----
* τουτέστιν∙ τεχνοπαίγνιον

Καρυωτάκη λέξεις – μια κριτική

«Πολλή φασαρία γίνεται τώρα τελευταία
με τον Καρυωτάκη. Σαν πεθάνει κανένας...»*
Φώτης Κόντογλους

Στους Δελφούς εμετρήθηκε το πνεύμα δύο Ελλάδων.
Ο Αισχύλος πάλι εξύπνησε την ηχώ των Φαιδριάδων.
Lorgons, Kodaks, operateurs, στου Προμηθέα τον πόνο
έδωσαν ιδιαίτερο, γραφικότατο τόνο.
Ενας λυγμός εκίνησε τ’ απίθανα αυτά πλήθη.
Κι όταν, χωρίς να πέσει αυλαία, η ομήγυρις διελύθη,
τίποτε δεν ετάρασσε την ιερή εκεί πέρα
σιγή. Κάποιος γυπαετός έσχισε τον αιθέρα...

*

'Οταν ο Σικελιανός και η κυρία Εύα Σικελιανού απεφάσιζαν να παρουσιάσουν, στο άκρως υποβλητικό περιβάλλον των Δελφών, με μέσα αρχαϊκά μαζί και σύγχρονα, την τραγωδία του Αισχύλου, ενώνοντας μάλιστα τον μύθο του Προμηθέως και τη χριστιανική παράδοση σε κάποιο ενιαίο σύμβολο, στην αιώνια εικόνα του υπέρτερου ανθρώπου που αγωνίζεται και συντρίβεται κάτου από το ιδανικό του, η επιτυχία της μνημειώδους αυτής προσπαθείας είχε σχεδόν συντελεσθεί. Η παράστασις, με τη μεγαλοπρέπεια και την ακριβεία που την εχαρακτήριζε, ήλθε, έπειτα από αναμονή ετών, σαν ιεροτελεστία, για να εξωτερικεύσει μόνο και να καθιερώσει μίαν θαυμαστήν ποιητικήν σύλληψιν.

Η πρώτη εμφάνισις των ηθοποιών, με τις κινούμενες –θά 'λεγε κανείς- από εντατικήν έκφραση μάσκες, ήταν αληθινή αποκάλυψις. Μιλούσαν από τα βάθη των αιώνων, υπό τας Φαιδριάδας, οι παθητικοί θεοί των Ελλήνων. Και ό,τι έλεγαν έμοιαζε πολύ ανθρώπινο, γιατί απηχούσε βαθιά στον ιερό βράχο και στην ψυχή μας. Η πρόοδος έπειτα της υποθέσεως, η πλαστική ανάπτυξις του χορού, και το θρησκευτικό άσμα που τον συνόδευε, απεκορύφωσαν αυτή την εντύπωση.

Ας μη μεμψιμοιρούμε. Ας μη φέρνουμε έως τα άδυτα των ναών τις προκαταλήψεις μας. Η λεπτολόγος ανάλυσις δεν οδηγεί πάντοτε προς την αλήθεια. Βέβαια, στην επιτυχή εμφάνιση της τραγωδίας συνετέλεσαν η ακαταγώνιστος επιβολή του τοπίου και η συναισθηματική δυναμικότης ορισμένων θεατών. Η εκτέλεσις δεν ήταν, ούτε μπορούσε να είναι, σε όλες τις λεπτομέρειες άψογος.

Η παράστασις εν τούτοις του Προμηθέως Δεσμώτου στο αρχαίο θέατρο των Δελφών στάθηκε, νομίζω, για την Ελλάδα ένα μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός, το μοναδικόν ίσως της φθινούσης πνευματικής ζωής των τελευταίων χρόνων. Σε δύο ή τρία σημεία ησθάνετο κανείς μίαν απόλυτον έκσταση, κάτι σαν πνοή αθανασίας, το θείο εκείνο ρίγος που εξιλεώνει την καθημερινή ασχήμια και δικαιολογεί την ύπαρξη.

Κ.Γ.Καρυωτάκης (επιμ. Γ.Π.Σαββίδης, έκδ. Εστία ΝΕΒ ΠΟ 21, σ. 180. – Αρχικά στο περιοδικό Αλεξανδρινή Τέχνη, Α' 9, Αύγουστος 1927, σ. 11).


Μια κριτική την οποία γράφει ο Κ. Καρυωτάκης για την πρώτη από τις Δελφικές Εορτές (Μάιος 1927) παράσταση του «Προμηθέα Δεσμώτη» από τον Σικελιανό, και την καταχωρώ στο άωρον τετράδιό μου απ’ αφορμή των αείποτε Επιδαυρίων της σήμερον. Ο ίδιος, την ημέρα της φυγής του, 21η Ιουλίου (1928).



-----
Το motto με την πικρία του Κόντογλου αρχικά στα Νεοελληνικά Γράμματα (τ. 75, 23.4.1938), κατόπιν στον τόμο για τον Καρυωτάκη (ό.π., σσ. 236-237).
Το ποίημα του Καρυωτάκη το οποίο προτάσσω ονομάζεται ακριβώς Δελφική Εορτή και είναι γραμμένο με την ίδια αφορμή του Μαΐου 1927 (ό.π., σ. 108). Οι τρεις ξένες λέξεις αποτελούν την ειρωνεία του ποιητή προς όλους εκείνους τους διανοούμενους (Lorgnons, γυαλιά που συγκρατούνται στην μύτη με ένα ελατήριο [: σχόλιο επιμ. Σαββίδη]) που κατέκλυσαν το αρχαίο θέατρο εκείνην την ημέρα. Ο ίδιος.

...

'Οσο μεγάλο κι αν είναι το μυστήριο της τροφής, όσο μεγάλο το «πράνα» που δίνει, το σπουδαιότερο είναι πάντα να τη μοιράζεσαι μ' ένα φίλο που ξέρει να χαμογελά.

Olivier Clement, Το πνεύμα του Σολζενίτσυν (μτφρ. Ελ. Δαλαμπίρα, έκδ. Εστία, Αθήνα χ.χ., σ. 162).

η χρεοκοπία μας είναι πνευματική

.....- Γιατί δεν κάνατε μεγάλες σχέσεις στη ζωή σας;

«Μου λείπει η αφοσίωση. Μια νεαρή φίλη μού είπε πρόσφατα σε ένα ταξίδι ότι ο λόγος που δεν θέλω καμία σχέση είναι ίσως η απώλεια της μητέρας μου όταν ήμουν πολύ μικρός, 15 χρόνων. Δεν το είχα σκεφθεί ενώ είναι τόσο απλό: ότι μπορεί, δηλαδή, να με καθοδηγούσε ο τρόμος για την απώλεια και έτσι δεν ήθελα ποτέ να δεσμευτώ. Πάντως νοιάζομαι για αυτές τις γυναίκες που αγάπησα κάποτε και τηλεφωνιόμαστε, κάποιες έχουν παιδιά, είναι η οικογένειά μου, μπορεί να μην έκανα οικογένεια αλλά αυτές είναι η οικογένειά μου».

.....- Η σχέση σας με το θέατρο; Θα ξαναπαίζατε σε κάποια παράσταση τώρα ή δεν σας ενδιαφέρει πια;

«Τρομοκρατήθηκα λίγο μετά την περιπέτεια της υγείας μου το 2004- ένα λέμφωμα- και σκέφτηκα ότι από εδώ και πέρα δεν θέλω να κάνω μια ανθυγιεινή εργασία όπως η ηθοποιία που κοστίζει τα πάντα και δεν έχει κανένα νόημα πλέον- και δεν εννοώ μόνο από πλευρά εργασιακών σχέσεων και οικονομικών απολαβών. Εννοώ ότι μεγαλώνοντας το μόνο που έχει ενδιαφέρον για τον ηθοποιό είναι το κλασικό ρεπερτόριο. Αλλά το κλασικό ρεπερτόριο είναι γεμάτο από καθάρματα και εγώ δεν θέλω να περάσω το υπόλοιπο της ζωής μου παίζοντας καθάρματα, είναι περίεργο πράγμα. Δεν ξέρουν τι θα πει συγγνώμη, πηδάνε τις μανάδες τους, στραγγαλίζουν τα παιδιά τους, σκοτώνουν τους πατεράδες τους για να καθήσουν στον θρόνο. Είναι η χρεοκοπία του δυτικού κόσμου. Είναι αυτό που λούζεται σήμερα ένα σωρό κόσμος εξαιτίας αυτών των καθαρμάτων που ηγούνται κάθε φορά, είτε λέγονται Χίτλερ είτε Στάλιν είτε δεν ξέρω τι. Δεν θέλω να περάσω το υπόλοιπο της ζωής μου υποδυόμενος ανθρώπους που δεν με αφορούν, δεν με γοητεύουν καθόλου...».

Κωνσταντίνος Τζούμας, συνέντευξη στην Λουΐζα Αρκουμανέα (εφημ. Το Βήμα, Κυριακή 16 Μαΐου 2010. Ολόκληρη εδωδά).

reinvigorating troubles

Μαίνομαι στο ηλιοβασίλεμα με βυσσινί μυαλό μου.
Αν ήμουνα πορτοκαλί συμπέρασμα θα ‘χα εγκυμοσύνη.

Το θέμα του post είναι τα δυναμωτικά προβλήματα... κατά το link αυτό εδώ http://reinvigoratingtroubles.blogspot.com/2007/03/emails.html

-----
Στο motto δυό στίχοι του Νίκου Καρούζου από το ποίημα "Βαθυφωνία" (γραμμένο τον Ιανουάριο του 1989), το πρώτο της συλλογής Ευρέσεις από κυανό κοβάλτιο (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 1991, σ. 7), η οποία είναι και η τελευταία συλλογή που κατέλιπε ο ποιητής πριν από τον θάνατό του.

τσιπαντρίλιες

χορεύουνε τρελές οι τσιπαντρίλιες
στις σαμπούκες του μικρού τσιπαταριού

ροκίζουνε τα μέσα σου
τσι τρύπες του σαμπάκινου
πικρόξυνου χαρμού

κατατρόμαξες σαν πέρασες τις χτένες
στον αυλό του αγέρωχου ποδιού

σε περάσανε για ξαπλωτό σπαράκι
και μετέχωσες το όμορφο καρδί
τ' ατόφιου σπαρδακού

Γιάννης Σταματέλλος, από την συλλογή Δυό φλόγες μία (έκδ. Πλανόδιον, Αθήνα Δεκ. 2007) αναδημοσιεύτηκε στην ποιητική Ανθολογία των (δε)κάτων του 2007 (Ντίνος Σιώτης και οι συν αυτώ, σ. 156). Καλοκαιρινό και δροσάτο από τα θαλάσσια μπάνια. Ιούλιος γαρ.