αίνιγμα

Άρχεται η βασίλισσα και ερωτά τον νεόν

ερώτημα γραμματικόν, ερωτικόν και ωραίον *

πού στέκεσαι να με το πής, ετούτο που σε λέγω, (Μ 330)

Λύση
πού στέκομαι, με ερώτησες, ερώτημά σου πρώτον·
εις ζωήν και εις θάνατον με τέσσαρα παρτία
πρώτον εις πύρ γαρ στέκομαι και δεύτερον εις ύδωρ,
το τρίτον δε <σ>τον άνεμον και τέταρτον εις χώμα·
εις αυτά γαρ τα τέσσαρα στέκεται η ψυχή μου
και ειν' εντός του σώματος και έχω την ζωήν μου. (Μ 352-357)


Σημείωση 225: Αναμφισβήτητα το αίνιγμα αυτό δηλώνει τα τέσσερα στοιχεία από τα οποία αποτελείται το ανθρώπινο σώμα.

Πρώτος ο Εμπεδοκλής ο Ακραγαντίνος (5ος π.Χ. αι.) είπε: «Τέσσαρα γαρ πάντων ριζώματα πρώτον άκουε· Ζευς αργής Ήρη τε φερέσβιος ηδ' Αϊδωνεύς Νήστις θ', ή δακρύοις τέγγει κρούνωμα βρότειον».

Για την αλληγορική σημασία των ονομάτων Ζεύς, Ήρη, Αϊδωνεύς και Νήστις πληροφορούμεθα τα ακόλουθα: «Εδόκει δ' αυτώ τάδε· στοιχεία μεν είναι τέτταρα, πύρ, ύδωρ, γήν, αέρα... Δία μεν το πύρ λέγων, Ήρην δε την γήν, Αϊδωνέα δε τον αέρα, Νήστιν δε το ύδωρ». (Βλ. Α. Παπανικολάου, «Αήρ, Αναξιμένης και Corpus Hippocraticum», Παρνασσός 31 (1989) 15 και σημείωση 9).

Χρ. Δημητρουλόπουλος, Διήγησις Αλεξάνδρου μετά Σεμίραμης Βασίλισσας Συρίας. Ένα ανέκδοτο πρωτονεοελληνικό ποίημα για τον Μέγα Αλέξανδρο (κριτική έκδοση, με εισαγωγή, σχόλια και λεξιλόγιο, ιδίοις αναλώμ., Αθήνα 1999, σσ. 151 και 220, 222).


-----
 * Το motto εκ του ιδίου, (σ. 244), Διήγησις Αλεξάνδρου μετά Σεμίραμης Βασίλισσας Συρίας, στίχοι Μ 643-644, εκ του ιδίου πάντα κώδικος (νο. 197) της Μονής Βαρλαάμ των Μετεώρων του 17ου αι. Στην διασκευή του Σινά αντιμετατίθενται οι δυό μεσαίες λέξεις: «ερώτημα, ερωτικόν, γραμματικόν ωραίον» (Σ 652). (ό.π., σ. 245).