Ο Μυστικός Δείπνος, στη βόρεια πλευρά [στο Θάρι της Ρόδου], συντονίζει την εικονογραφία με του Νιπτήρα, απέναντι, σε ουσιώδη σημεία της σύνθεσης, που αφορούν στη θέση κυρίως του Ιησού, καθώς και στο σχήμα της τράπεζας. Η παράσταση αποδίδει τον καθιερωμένο εικονογραφικό τύπο της μεσοβυζαντινής τέχνης, κύριο γνώρισμα του οποίου αποτελεί η ακραία θέση του Ιησού.
Από τα τέλη του 13ου αιώνα εμφανίζεται και επικρατεί προοδευτικά στα παλαιολόγεια έργα ο τύπος με τον Χριστό στο κέντρο της ευχαριστιακής σύναξης. Κατά κανόνα, στο πρώτο τυπολογικό σχήμα ο Κύριος έχει την τιμητική θέση στο αριστερό ως προς το θεατή άκρο, σύμφωνα με την αρχαία εθιμοτυπία των συμποσίων, που την ανάμνησή της διατήρησε η βυζαντινή εικονογραφική παράδοση· με τον Πέτρο συχνότερα ως δεύτερο τιμώμενο πρόσωπο στην άλλη άκρη της χορείας των συνδαιτυμόνων, δεξιά.
Η διάταξη, που τηρήθηκε επίσης στην τοιχογραφία του Δείπνου, στην ίδια πλευρά του Ιερού της κρύπτης στη μονή του Οσίου Λουκά, αντιστρέφεται στην τοιχογραφία της Ρόδου. Χωρίς να παραβλέπεται το θέμα της ευνοϊκής επιφάνειας, κύριος λόγος για την αντιμετάθεση του Ιησού στα δεξιά του θεατή, με αυτονόητη συνέπεια την αντιστροφή του τύπου ως προς την τοποθέτηση των μαθητών, θα πρέπει να ήταν η επιζητούμενη συμμετρία μορφής και νοήματος με τις πλησιόχωρες άλλες συνθέσεις στην ενότητα του Ιερού και ακριβώς στην ανατολική περιοχή του, προπάντων δε με το Νιπτήρα αντίκρυ.
[σημ.: Με θέση πάλι του Χριστού στην άκρη δεξιά εικονίζεται ο Μυστικός Δείπνος σε τοιχογραφία του 13ου αιώνα στους Αγίους Αποστόλους του Peć και στη βόρεια πλευρά του ναού του Αγίου Νικολάου στο Prilep, από τα τέλη του 13ου αιώνα, με προηγούμενη την παράπλευρη παράσταση του Νιπτήρα].
Μυρτάλη Αχειμάστου-Ποταμιάνου, Στο Θάρι της Ρόδου. Ο ναός και οι τοιχογραφίες της Μονής του Ταξιάρχη Μιχαήλ (έκδ. ΥΠΠΟ, Αθήνα 2006, σ. 95 και σημ. 355).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου