ο Fάναξ, ο ΛαFαγέτας και οι εορτές στο ανάκτορο

Ποιός χειριζόταν αυτό το σύστημα και τί μπορούμε να πούμε για τούς έχοντες και τούς μη έχοντες μέσα σε αυτό;
Οι πινακίδες είναι ιδιαίτερα πολύτιμες στην επιβεβαίωση της υπάρξεως του Fάναξ (άναξ), διότι αντίθετα από τους πολιτισμούς της Αιγύπτου και της Μέσης Ανατολής, η Μυκηναϊκή Ελλάδα δεν μάς προσφέρει ούτε καλλιτεχνικές εικόνες ενός βασιλέα αλλά ούτε και κάποια εικονογραφία ενός ηγεμόνα. Από τα κείμενα, όμως, μαθαίνουμε ότι ο «Fάναξ» ήταν το υψηλότερα ιστάμενο πρόσωπο σε μία αριστοκρατική κοινωνική τάξη.

Αυτό είναι ιδιαίτερα σαφές από ένα τεκμήριο εγγείου ιδιοκτησίας, όπου η βασιλική ιδιοκτησία είναι τριπλάσια από εκείνη που κατείχε η επόμενη στην ιεραρχία μορφή, ο «ΛαFαγέτας» (το όνομά του θα σήμαινε εκείνον που οδηγεί τους ανθρώπους, ίσως με στρατιωτική έννοια).

Άλλοι επίσημοι εμφανίζονται σε άλλες πινακίδες εγγείου ιδιοκτησίας. Παρουσιάζονται να αποζημιώνονται με γή σε ανταπόδοση κάποιου είδους εργασίας και μπορούν με την σειρά τους να εκμισθώνουν μερίδια σε άλλα πρόσωπα.

*

Όσον αφορά στις αρμοδιότητες του βασιλέα, υπάρχουν πολύ λίγες πληροφορίες, γνωρίζομε, όμως, ότι έπαιζε σημαντικό ρόλο τόσο σε θρησκευτικά όσο και σε κοινωνικά ζητήματα. Τα αρχαιολογικά στοιχεία ενισχύουν αυτό το συμπέρασμα.

Τα διαμερίσματα του κράτους [ενν. το κεντρικό οικοδόμημα από την είσοδο έως και την αίθουσα του θρόνου με την μεγάλη εστία] αποτελούν έκφραση της δημόσιας δύναμης και του μεγαλείου ενός ανακτορικού κέντρου.

Η πρόσβαση στην περιοχή αυτή από την κύρια νοτιοανατολική [ενν. ανατολικομεσημβρινή] είσοδο είναι πολύ άμεση και λείψανα τοιχογραφιών από το εξωτερικό προστώο υποδηλώνουν ότι η τελετική πομπή που διακρίνεται στην αίθουσα 5 [ενν. τον προθάλαμο της αίθουσας της εστίας] μπορεί πρακτικά να άρχιζε στην νοτιοανατολική [ενν. ανατολικομεσημβρινή] είσοδο, ώστε η πομπή στον τοίχο να οδηγούσε και να συνόδευε τους επισκέπτες στην αίθουσα του θρόνου.

Οι τοιχογραφίες συμποσίου και διασκεδάσεως εδώ, το σπονδικό αυλάκι δίπλα στον θρόνο και μία τράπεζα προσφορών κοντά στην εστία συνδέουν στενά τον βασιλέα με θρησκευτικές δραστηριότητες.

Οι εντυπωσιακές ποσότητες συνήθους οικιακής κεραμικής που βρέθηκαν σε κοντινές αποθήκες επιτραπέζιων ειδών υποδηλώνουν τακτικές διασκεδάσεις μεγάλου αριθμού προσώπων. Δημόσιες θρησκευτικές εορτές είναι ένας τρόπος σε πολλούς πολιτισμούς για επίδειξη και διατήρηση της εξουσίας και ίσως αυτό συνέβαινε επίσης και στην Μυκηναϊκή Πύλο. Η πρακτική αυτή μπορεί επίσης να είχε και μία τελετουργική διάσταση. Πολλά κείμενα της Πύλου απαριθμούν φαγητά τα οποία προφανώς ξεχωρίζουν σε τέτοιες εορτές. Εκφράστηκε η άποψη ότι η τεράστια ανοικτή περιοχή μεταξύ του κυρίου και του νοτιοδυτικού κτιρίου θα ήταν χώρος κατάλληλος για μεγάλες δεξιώσεις χάρη στα πολλά δωμάτια και εύκολη πρόσβαση στους χώρους ειδών οικιακής χρήσης των αποθηκών.

Οδηγός στο Ανάκτορο του Νέστορα. Μυκηναϊκές θέσεις στην περιοχή του και το Μουσείο της Χώρας (μτφρ. Χατζηφώτη Λ., έκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2007, σσ. 59-61). -Μια καταφανώς απρόσεκτη έκδοση τόσο στην αδόκιμη εν πολλοίς τυπωμένη μετάφραση όσο στην πληθώρα τυπογραφικών αβλεψιών, αλλά και στο δέσιμο. Είναι κρίμα!

η βιοτεχνική τους παραγωγή

Υπάρχουν νύξεις στις πινακίδες ότι το ανάκτορο ίσως να μίσθωνε ανεξάρτητους κατά τα άλλα εργάτες και τούς πλήρωνε βάσει συμβολαίου για τις υπηρεσίες τους. Συχνότερα, πάντως, εκείνοι που εργάζονταν για το ανάκτορο ήσαν πλήρως ή μερικώς εξαρτημένοι από αυτό. Το ανάκτορο συγκέντρωνε ακατέργαστα υλικά και τα διένειμε στους τεχνίτες και εν καιρώ κατέγραφε την παραλαβή του έτοιμου προϊόντος. Ανάλογη είναι και η περίπτωση με τους χαλκουργούς της Πύλου.

Οι κυβερνήτες του ανακτόρου καταγίνονταν επίσης πολύ με την παραγωγή υφασμάτων, ειδικώς λινών αλλά και μάλλινων. Μία σειρά πινακίδων αναφέρει το σύνολο του λιναριού που τα διάφορα μέρη ήταν απαραίτητο να συνεισφέρουν στο κέντρο. Άλλη καταγράφει τις ομάδες γυναικών που έγνεθαν, ύφαιναν και διακοσμούσαν λινά (και πιθανώς και μάλλινα) ενδύματα, μαζί με άλλους οικιακούς υπηρέτες, όπως αλεστές σιτηρών και βοηθούς λουτρού.

Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες ήσαν συγκεντρωμένες στην ίδια την Πύλο, όπου υπήρχαν εικοσιοχτώ ομάδες εργασίας που συναριθμούσαν ένα παραδεδομένο σύνολο 337 γυναικών, άλλες, όμως, ήσαν εγκατεστημένες αλλού: επτά ομάδες (120 γυναίκες) στην Εντεύθεν Επαρχία και δεκατέσσερις ομάδες (142 γυναίκες) στην Εκείθεν Επαρχία. Ένας διαφορετικός γραφέας κρατούσε αρχείο των εργαζομένων σε κάθε περιοχή. Στις πινακίδες σημειωνόταν όχι μόνο ο αριθμός των εργατών αλλά και πόσα παιδιά είχαν μαζί τους.

Ένας ακόμη γραφέας κατέγραφε τις καθορισμένες μερίδες σύκων και σιτηρών για τους εργάτες της Εντεύθεν επαρχίας, ανάλογοι λογαριασμοί, όμως, δεν διατηρήθηκαν για τις ομάδες της Εκείθεν Επαρχίας.

Οδηγός στο Ανάκτορο του Νέστορα. Μυκηναϊκές θέσεις στην περιοχή του και το Μουσείο της Χώρας (μτφρ. Χατζηφώτη Λ., έκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2007, σσ. 61-62). -Μια καταφανώς απρόσεκτη έκδοση τόσο στην αδόκιμη εν πολλοίς τυπωμένη μετάφραση όσο και στην πληθώρα τυπογραφικών αβλεψιών, αλλά και στο δέσιμο. Τί κρίμα!

η βιοτεχνία αρωματικών ελαίων στην Πύλο

Η βιοτεχνία αρωματικών ελαίων στην Πύλο είναι επίσης ένα καλό παράδειγμα τού πώς το κέντρο οργάνωνε την παραγωγή σημαντικών αγαθών. Στον αρχαίο κόσμο τα αρωματικά έλαια ήσαν συνήθης προσφορά στους θεούς και παράλληλα χρησιμοποιούνταν για ιατρικούς και καλλυντικούς σκοπούς. Είχαν εξαιρετική σημασία σε ένα κόσμο χωρίς σαπούνι, όπου οι οσμές ήταν πιο εύκολο να σκεπαστούν παρά να εξαλειφθούν.

Ο Μυκηναϊκός κόσμος εμπιστευόταν για τέτοιους σκοπούς το ελαιόλαδο αρωματισμένο με διάφορα αρώματα. Οι πίθοι που περιείχαν αυτό το λάδι είναι ξεχωριστοί. Ονομάζονται ψευδόστομοι αμφορείς, η λαβή τους μοιάζει με αναβολέα ιππασίας και έχουν πολύ μικρό στόμιο, κατάλληλο για μικρές ποσότητες και εύκολο να κλείνει. Εμφανίζονται ως κτερίσματα σε τάφους και είναι μακράν το πιο συνηθισμένο είδος αγγείου της μυκηναϊκής κεραμικής που βρέθηκε εκτός Ελλάδος. Γι' αυτό, λοιπόν, η παραγωγή και η εξαγωγή αρωματικού ελαίου ήταν σοβαρή επιχείρηση και έχομε πολλές πληροφορίες γι' αυτήν στις πινακίδες.

Καταστάσεις συστατικών μάς παρέχουν ενδείξεις για τους διάφορους τύπους αρωματικού ελαίου και του τρόπου παρασκευής τους.

Άρωμα τριαντάφυλλου, για παράδειγμα, παρασκευαζόταν βράζοντας πρώτα στυπτικά βότανα όπως κυπαρίσσι και κόλιαντρο στο ελαιόλαδο, για να σπάσουν τη φυσική του αντίσταση να απορροφά οσμές. Κατόπιν πέταλα τριαντάφυλλων μουσκεύονταν στο λάδι. Μία μεταγενέστερη ελληνική συνταγή απαιτεί αρκετές ημέρες μούλιασμα 1000 τριαντάφυλλων την ημέρα!

Τέτοιοι κατάλογοι συστατικών διασώθηκαν στο διαμέρισμα του αρχείου (7-8), αλλά στις αποθήκες ελαίου 23 και 32 ο Blegen ανακάλυψε απογραφές εμπορευμάτων και καταστάσεις διανομών. Αυτά αποκαλύπτουν μερικές από τις χρήσεις του ελαίου, ότι δηλαδή προσφερόταν σε διάφορους θεούς, μοιραζόταν στους βασιλείς και τους υπηρέτες και χρησιμοποιόταν στην κατεργασία υφασμάτων (μία συνήθεια που κάνει τα λινά, για παράδειγμα, μαλακά, λαμπερά και να μυρίζουν γλυκά).

Οδηγός στο Ανάκτορο του Νέστορα. Μυκηναϊκές θέσεις στην περιοχή του και το Μουσείο της Χώρας (μτφρ. Χατζηφώτη Λ., έκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2007, σσ. 62-63). -Επιμένω! Μια καταφανώς απρόσεκτη έκδοση τόσο στην αδόκιμη εν πολλοίς τυπωμένη μετάφραση όσο και στην πληθώρα τυπογραφικών αβλεψιών, αλλά και στο δέσιμο. Τί κρίμα!

εκ της ταπεινώσεως τον φωτισμόν...

και ψηλάθε ξαγναντεύαν γυπαϊτοί·
και ταράχτη ένας μαΐστρος και μουρμούρισε
προς τα βούρλα, προς τους βάτους,
κι αποκάτου απ' τις σταχτιές τις αψηφιές
παραμόνευαν οι οχιές,
και στον ήλιο αναγαλλιάζοντας
ακαμάτρα η σαύρα σείστηκε
κ' έκραξε κι αυτή· «Για δες!» *

Εκ νεότητος σαυτόν πάσης υλικής προσπαθείας εκκαθάρας,
Βησσαρίων μακάριε,
των αρετών έπλεξας την όντως χρυσήν σειράν,
και παρά τοις πολλοίς άπλοκον.
Αποταγήν γαρ πρώτον των πάντων ποιησάμενος,
εκ ταύτης υποταγήν τελείαν επλούτησας·
εκ της υποταγής την πραότητα·
εκ της πραότητος την ταπείνωσιν·
εκ της ταπεινώσεως τον φωτισμόν·

εκ του φωτισμού την διάκρισιν·
εκ της διακρίσεως την διόρασιν·
εκ της διοράσεως την προόρασιν,
και την τελείαν αγάπην προς τον Θεόν και τον έγγιστα·
δι' ών έσοπτρον ακηλίδωτον εγένου της θείας χάριτος…

Δοξαστικό σε ήχον δ΄ των στιχηρών προσόμοιων εις το Κύριε εκέκραξα του Μικρού εσπερινού της ιε’ Σεπτεμβρίου, εκάστου ενιαυτού, ότε μνήμην ποιούμεθα αγίου Βησσαρίωνος Λαρίσσης κτίτορος της μονής Δουσίκου παρά την Πύλη και την Πόρτα Παναγιά Τρικάλων.-

*

Εις το όρος ανήλθες το νοητόν, και τον γνόφον υπέδυς τον μυστικόν,
τα βάθη του Πνεύματος εμυήθης θεόσοφε,
μυστικώς εκτυπώσας Τριάδος την ένωσιν,
εν πλαξί σής καρδίας, δακτύλω Θεότητος.
Όθεν Βησσαρίων,
Λαρισσαίων εδείχθης φωστήρ τηλαυγέστατος,
και διδάσκαλος άριστος.
Πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ,
των πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι,
τοις εορτάζουσι πόθω την σεβάσμιον μνήμην σου.

Κάθισμα σε ήχο πλ. δ΄ μετά την β΄ στιχολογίαν του Όρθρου της ίδιας εορτής.-

-----
* Το motto εκ του Κωστή Παλαμά, Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου. Απόσπασμα από τον Λόγο ια΄. Το τραγούδι του αδάκρυτου (έκδ. Το Βήμα, Αθήνα 2014, σ. 175).

ντενσουάι

την τρυφερότητα για τον Εσταυρωμένο
που μού ξυπνάει χίλιες πρόστυχες φαντασιώσεις

Από αυτούς [τους Γαλάτες] εγώ πήρα:
την ειδωλολατρία και την αγάπη στην ιεροσυλία·
- ω! κι όλα τα βίτσια: ασέλγεια, θυμό, -την υπέροχη ασέλγεια!-
και πάνω απ' όλα την οκνηρία και την ψευτιά.*

Κάποτε, στη διαδρομή από το Κάιρο στην Αλεξάνδρεια, συναντούσες ένα χωριό, ονόματι Ντενσουάι· όλο κι όλο μερικές καλύβες φελάχων, γύρω από έναν θεόρατο φοίνικα, και δυο τρεις πλινθόκτιστοι περιστεριώνες.

Εκεί, συνέβη ένα γνωστό επεισόδιο, όταν άγγλοι στρατιωτικοί άρχισαν να πυροβολούν τα περιστέρια των ιθαγενών, εκείνοι αντέδρασαν, επήλθε συμπλοκή, υπήρξαν νεκροί και από τις δύο πλευρές.

Το έκτακτο δικαστήριο που συγκροτήθηκε, καταδίκασε πέντε κατοίκους σε δημόσια μαστίγωση με 50 κουρμπατσιές (με μαστίγιο αποτελούμενο από πέντε λουριά), τρεις σε φυλάκιση ενός έτους, δύο σε ισόβια καταναγκαστικά έργα, έναν σε 15 χρόνια καταναγκαστικά, και, τέλος, τέσσερις κατοίκους του χωριού σε εκτέλεση, δι' απαγχονισμού.

Ο ένας εκ των απαγχονισθέντων, δεκαεφτά χρονών παιδί, αδύνατο, στην όψη αποχαυνωμένο, λίγο θάρρος έδειξε μπρος στο θάνατο. Ανέβηκε τα σκαλιά της κρεμάλας τρεκλίζοντας, επαναλαμβάνοντας συνέχεια, με χαμηλή φωνή: Άνα μαζλούμ (Αδικήθηκα).

Κώστας Βούλγαρης, Στον καιρό της ανέχειας. Ερημόλαλες ιστορίες και εξουσίες (έκδ. Βιβλιόραμα, εκτός εμπορίου, Αθήνα 2017, σσ. 79-81).

-----
* Τα motto του Αρθούρου Ρεμπώ, από το «Κακό αίμα», από το Μια εποχή στην Κόλαση (μτφρ. Ρήγας Καπάτος, έκδ. Εκάτη, Αθήνα 2020, σσ. 23, 25).

μηνολόγιο

Νησάν, Φαρμουθί, Ξανθικός, Απρίλιος.
Πρώτη πληγή, των νευροσπάστων σκνιπών.
Είαρ, Πάχων, Αρτεμίσιος, Μάιος.
Δευτέρα πληγή, φλυκτίδες αναζέουσες.
Σιουάν, Παϋνί, Δέσιος, Ιούνιος.
Τρίτη πληγή, μεταβολή πετραίου ελαίου εις αίμα.
Θαμούζ, Επιφί, Πάμενος, Ιούλιος.
Τετάρτη πληγή, σκυλοπόντικας.
Αβ, Μεσσορή, Λώος, Αύγουστος.
Πέμπτη πληγή, τρέλα κτηνών.
Ελούθ, Θωθ, Γορπιαίος, Σεπτέμβριος.
Έκτη πληγή, η πτώση των πύργων.
Οσρί, Φαοφί, Υπερβερεταίος, Οκτώβριος.
Εβδόμη πληγή, της χαλάζης.
Μαρσαβάν, Αθύρ, Δίος, Νοέμβριος.
Ογδόη πληγή, των ακρίδων.
Χασελεύ, Χοϊάκ, Απηλλαίος, Δεκέμβριος.
Ενάτη πληγή, σκότος ψηλαφητό.
Τηβήθ, Τύβυ, Αυδυναίος, Ιανουάριος.
Δεκάτη πληγή, τερατογονία βατράχων.
Σαβάθ, Μεχήρ, Περίτιος, Φεβρουάριος.
Ενδεκάτη πληγή, έλλειψη ύδατος.
Αδάρ, Φαμενουθί, Δύστρος, Μάρτιος.
Δωδεκάτη πληγή, των ομιλούντων ίππων.

Κώστας Βούλγαρης, Στον καιρό της ανέχειας. Ερημόλαλες ιστορίες και εξουσίες (έκδ. Βιβλιόραμα, εκτός εμπορίου, Αθήνα 2017, σ. 35).

αν τελούσαμε τ' ανθεστήρια αύριο εν τέλει

στα δύο σκίστηκα για να γεννήσω τα παιδιά
στα δυό για να γεννήσω τον άντρα που έγινες
μέσα μου μπήκες και μού ρίζωσες και βλάστησες
ήσουνα πιο παιδί μου απ' τα παιδιά μας
μες στο κορμί μου ζήσατε όλοι σας, πώς να μη μού γεράσει;

μέσα του όμως
έχω κι εγώ
ακόμα λίγο αίμα από γυναίκα *

ένα ντροπαλό γυναικείο τίναγμα αφήνω ό,τι με κρατάει κάποιος έρχεται ζεύοντας την πολλαπλότητα στο τέθριππο άρμα του κι ανεμίζω σα θνητό ιππάριο κοντά του ενώ η χαίτη μου δεν ορίζεται πια από τον ενθουσιασμό της και διαστέλλεται πέρα από κάθε προσδοκία στο βρόντο.

*

μέσ' από την αγάπη σου
τον βραχίονά σου αγάπησα
και νεκρό
αρωματίζονται οι συριστικοί ήχοι
και γερνάω κάτω απ' το κόκκινο
πώς σε βρήκα σε κείνη την απόσταση
όταν το συμπαγές αφυπνιζόταν
σ' όλους τους ορόφους μου μέσα μου
και ηχούσε
ερωτικό τραγούδι παντού
του μάντιδος γάτου στην άσφαλτο
και σ' ένα νι αφημένο
ένα διάνυσμα το χέρι σου
μού φώναζε με τη φωνή πέντε αστέρων
(που ήταν άλλο εν τέλει)
νύχτα ώρα όταν κλείνεις στα νύχια μου
πώς περνάν τα είκοσι λεπτά
κι ακόμα να μη μπορώ να δηλώσω
τη στιλπνότητα των τριχοφόρων αγγείων
τη στρογγυλάδα του μάρμαρου που
παραλίγο να υποστώ την επιθυμία του
δίλοβα τόξα μιάς ομήγυρης προσκεκλημένων·
μ' αυτόν ανάμεσά μας στην αιώνια στάση
να τανύζεται στο παρελθόν
με την απόχη του μέλλοντος

*

ο μέγας απών: το σώμα

τα λόγια το σκάσανε μαινάδες σαλαμάντρες πάνε σ' άλλην έρημο να λιαστούν φάνηκε μια στιγμή πως οι πόρτες τ' ουρανού θ' ανοίγανε μα βροντήξανε απότομα οι αμπάρες μείναν έξω. γιατί οι γοερές θείες καμπάνες της Ιθάκης με το χαλινάρι στο στόμα σφιχτό να μένουν παράλυτες και βουβές μπρος σε κλειστές πόρτες οι δυό αιώνιοι ερωτευμένοι που δε φτάνουνε σε καράβι που πουθενά δε φτάνει σε ποτάμι στείρο δίχως νερό φύγαν οι λέξεις και τα λεγόμενα και σαν πουλιά τσουρουφλίζονται σ' έρημες χώρες. χαμένες οι πιο ψηλές κερκίδες του έρωτα παράλυτα τα πρησμένα ποδάρια της σέρνονται δώ και κεί στη γή που σα μάνα κυοφορούσε τα έγκατά της μισότυφλη γελάει μόνη της από ευδαιμονία για το έμβρυο και τα μυστικά πού 'χει μέσα της πλεγμένα ανέγγιχτα τρομερά πάλλονται από το πύρ το αείζωο το ίδιο το πύρ που κατακαίει τις σάρκες τον Μινώταυρο της ψυχής της

*

διερράγη
η προσφιλής αδιαφορία των σελίδων
όταν κανηφόρος απηνής
βάδισες προς το μέρος μου
διασκελίζοντας
την αμνάδα ψυχή μου

*

(αν συμπέσει ένας οργασμός με το πιο θεϊκό σημείο στις Τέσσερις Εποχές του Vivaldi π.χ. ίσως καταφέρει το σώμα να σταματήσει ζωντανό την κάθοδο στον Άδη)

Μαρία Τσάτσου, Τα σημεία (έκδ. Άγρα, Αθήνα 1985, σσ. 19, 20-21, 27, 44, 47). - Από την ίδια και ο στίχος ως και τίτλος του παρόντος (ό.π., σ. 46).

-----
* Το motto εκ της Αλεξάνδρας Κ*, γάλα, αίμα (έκδ. Νεφέλη, Αθήνα2021, σ. 59), όπου μιλάει η Ξένη.

ο οργασμός της Μπετίνας

πώς της υάλου η καθαρότης από άμμου γίνεται;*

Ανάσκελα η ξανθή χαρά, η τροφαντή παιδούλα, η Μπετίνα, με αυθάδεια και χάρη, κλωτσάει κι αψηφά τον ήλιο που ανατέλλει· τους νόμους τους αιώνιους περιγελά κι εμπαίζει· με περισσή χαρά και νάζι, αυτάρεσκα τυρβάζει· η πράξη είναι η αρχή, κι η θέληση ο τρόπος.

Από τον Όλυμπο ψηλά, ο Δίας ο μουρντάρης, κρυφογελώντας αναδεύει τ' άσπρα γένια του, κι έχει το βλέμμα του για ώρες καρφωμένο, στους ατέλειωτους σπασμούς της αγωνίας, που συνταράζουν το εφηβικό, ωραία καμωμένο σώμα, ακούγοντάς την πώς κραυγάζει και σαν λύκαινα ουρλιάζει, σαν θηρίο, χαρούμενη, ελεύθερη, κρουστή και λιγωμένη, πώς, τώρα, κάτω απ’ το μεσημεριανό, το άγριο το φώς, τα σκέλια της ανοίγει, σπονδή προσφέροντας στον ουρανό, σε όλους τους θεούς από καταβολής του κόσμου, πώς σαν μετάληψη το μέλι της σταλάζει, στην άμμο την καυτή, την αλεξανδρινή, την πάντα διψασμένη, ενώ περιστερές πολλές, του κάθε χρώματος και είδους, πάνω της τριγυρίζουν, και όλο τιτιβίζουν, σαν μάρτυρες του θαύματος, της ηδονής συνένοχες, του πάθους παραστάτες.

Λίγο πιο πέρα, ο Αλί, ο ποιητής της θάλασσας της μαύρης, αθέατος σ' απόσκιο καταγώγιο, σιγοσφυρίζοντας τα πίνει στην υγειά της, μοιρολογώντας τα μιλιούνια ομορφόπαιδα, που όπου νά 'ναι καταφθάνουν, με μάτια έκπληκτα και γλώσσα κρεμασμένη, με άνθη, με γραβάτες, με νιάτα και λαμπρή στολή και άτια της ερήμου, με πολυποίκιλτες ωδές, χρυσά σπαθιά, ή και μακριά ντουφέκια, γυρεύοντας στο νέκταρ της να βρούν αθανασία.

Αυτός γυναίκα τήν κατέστησε, την τροφαντή παιδούλα, κι έχει ακόμα πάνω του, στο σώμα του να ζέχνει, τον φλογερό ιδρώτα του κορμιού της, αφού το πανηγύρι τους μόλις στο γλυκοχάραμα ετέλεψε και πάει.

Σκύβει λίγο στον κόρφο του, την ευωδιά της σάρκας της μυρίζει, τη χάρη της Μπετίνας μακαρίζει, χαμογελά, και ευτυχής μονολογεί: «Δεκαεφτά τα χρόνια σου κι οι νύχτες μας· το πιο πολύ θα ήταν ρομαντζάδα».

Κώστας Βούλγαρης, Στον καιρό της ανέχειας. Ερημόλαλες ιστορίες και εξουσίες (έκδ. Βιβλιόραμα, εκτός εμπορίου, Αθήνα 2017, σσ. 89-90). - Το εκφραστικό motto εκ του ιδίου, (ό.π., σ. 58).

*

η Ξένη
Καμιά ευθύνη. Εγώ είχα μόνο έρωτα - πού χώρος για μυαλό; Σού 'δινα ό,τι ήθελες πριν κάν να το θελήσεις.

ο Άντρας της
Μόνο για μένα τά 'κανες;

η Ξένη
Μόνο για νά 'μαι δίπλα σου.

ο Άντρας της
Εγώ άλλα θυμάμαι.
Εσύ ήθελες να τιμωρήσεις τον πατέρα σου χρόνια πριν να με δείς. Να φύγεις απ' την πόλη σου πριν φτάσω εγώ σε σένα. Εγώ ήμουν μόνο οι ρόδες που θα σε παίρνανε μακριά. Σχέδιο είχες, όχι έρωτα.

η Ξένη
Σχέδιο που βόλευε και σένα, γι' αυτό ερωτευθήκαμε. Έτσι δεν κάνουν όλοι; Για ένα σχέδιο βρίσκονται οι άντρες κι οι γυναίκες. Εμένα ήταν να φύγω αποκεί, εσένα νά 'ρθεις με μια γυναίκα εδώ και να ξεχάσεις τι έγινε, μπας και ξεχάσουν κι οι άλλοι.

ο Άντρας της
Δεν είναι έρωτας αυτό-

η Ξένη
Αυτό είναι ο έρωτας χωρίς τα ψέματά του.

ο Άντρας της
Το σώμα σου άλλα μού 'λεγε.

(Μικρή παύση.)

Αλεξάνδρα Κ*, γάλα, αίμα (έκδ. Νεφέλη, Αθήνα2021, σσ. 56-57).