έργα και ημέραι

Μόνο τα πρόβατα που το μαλλί τους συντηρούν ολοχρονίς,
αυτά το μένος του βοριά δεν τα πειράζει.*

Αλλά την κόρη την αβρή και τρυφερή, που μένει σπίτι της,
πλάι στην καλή της μάνα, άμαθη ακόμη
με τα πάθη της χρυσοστολισμένης Αφροδίτης,
αυτή δεν την προσβάλλει· το απαλό της δέρμα λούζοντας,
με λάδι λιπαρό αλειμμένη, στο μέσα μέρος του σπιτιού
κουρνιάζει, όσο κρατούν οι μέρες του χειμώνα.**

[…] Τότε και των θεών ο κήρυκας [ο Ερμής] τής χάρισε ωραία φωνή,
κι ονόμασε Πανδώρα τη γυναίκα αυτή· γιατί οι θεοί
του Ολύμπου όλοι τής δώρισαν κι από ένα δώρο – συμφορά
για τους φιλόπονους ανθρώπους.
Κι όταν ο δόλος συντελέστηκε, αμάχητος και σουβλερός,
έστειλε τότε στον Επιμηθέα ο Δίας
τον γρήγορο μαντατοφόρο των θεών, ο Αργοφονιάς να φέρει
το δόλιο δώρο· ο Επιμηθέας όμως ούτε που σκέφτηκε
το τί τον είχε συμβουλέψει από καιρό ο Προμηθεύς· δώρο
να μην δεχτεί ποτέ απ' τον Ολύμπιο Δία·
να το γυρίσει πίσω, μήπως και πέσει στους ανθρώπους
συμφορά μεγάλη.
Εκείνος όμως το υποδέχτηκε, και μόνο όταν πια κράτησε το κακό
στο χέρι του, συνήλθε και θυμήθηκε.
[…]

[της τρίτης γενεάς το χάλκινο γένος]
δούλευαν μόνο τον χαλκό – δεν είχε ακόμη εφευρεθεί ο μαύρος σίδηρος.
Κι αφού απ' τα ίδια τους τα χέρια ξεκληρίστηκαν,
κατέβηκαν στον σκοτεινό, άραχλο δόμο του Άδη,
ανώνυμοι. Όσο κι αν ήταν τρομεροί, τούς εξαφάνισε
μαύρος ο χάρος, κι άφησαν πίσω τους το φώς,
τη λάμψη του ήλιου.

[…]
Όπου τους πιο πολλούς [της ηρωικής τέταρτης γενεάς] στο χώμα τούς παράχωσε
το τέλος του θανάτου. Σε κάποιους όμως έδωσε τη χάρη
ο Κρονίδης Ζευς να μείνουν πέρα απ' τους ανθρώπους·
σαν αγαθός πατέρας τούς κατοίκισε στα πέρατα του κόσμου,
κι εκεί, με δίχως λύπη στην ψυχή τους,
κατοικούν στις Νήσους των Μακάρων, πλάι στις ροές
του Ωκεανού, του βαθυστρόβιλου, ήρωες ευτυχείς·
που τούς προσφέρει τρεις φορές η σιτοφόρα γή τον χρόνο
ώριμους και γλυκούς καρπούς, σαν μέλι.

Άμποτε να μη ζούσα εγώ σ' αυτήν την πέμπτη γενεά,
με τους ανθρώπους της· καλύτερα νά 'χα πεθάνει πιο μπροστά
ή να γεννιόμουν ύστερα. Γιατί έφτασε τώρα η ώρα

του γένους του σιδήρου.
[…]
Ο Δίας όμως θα αφανίσει κι αυτό το γένος των βροτών·
όταν τα νήπια θα γεννιούνται με κροτάφους γκρίζους·
ούτε ο γονιός θα μοιάζει του παιδιού του μήτε και τα παιδιά
με τους γονείς· ο ξένος στον φιλόξενο, ο σύντροφος στον σύντροφο
μήτε κι ο αδελφός στον αδελφό
δεν θά 'ναι φίλος πια, που ήταν άλλοτε ο κανόνας.
Θα τούς καταφρονούν τους γέροντες γονείς οι απόγονοί τους,
θα τούς χλευάζουν ξεστομίζοντας λόγια βαριά,
άσπλαχνοι, ανίδεοι μπροστά στον φόβο του θεού·
σ' εκείνους που τούς γέννησαν, όταν γεράσουν, δεν θα αποδώσουν
τα τροφεία τους· καμιά αρετή ευορκίας, δικαιοσύνης,
καλοσύνης· αντίθετα, θα δείχνουν την εκτίμησή τους
σ' όποιον θα πράξει το κάκο· το δίκιο καθενός η δυνατή γροθιά·
θα λείψει κι η ντροπή· [...]

(στίχοι 50-200)

Εκλογές από τον Ησίοδο. Θεογονία, Έργα & Ηοίαι (μτφρ. Δ. Μαρωνίτης, β΄ έκδοση, συμπληρωμένη και διορθωμένη, έκδ. Άγρα, Αθήνα 2009, σσ. 42-43, 45-46, 47). - Τα motto εκ του ιδίου, δύο ενσταντανέ περιγράφοντας τον Χειμώνα (ό.π., σ. 51).