ανώγαιον μέγα εστρωμένον

Διατυπώνεται από πολλούς η άποψη ότι η οικία με το «ανώγαιον μέγα εστρωμένον» (Μάρκ. 14, 15) για το Δείπνο, θα πρέπει να ανήκε σε κάποιον «κρυφό» οπαδό και μαθητή του Ιησού, με οικονομική άνεση και πιθανώς κάποια υψηλή διοικητική θέση. Και η παράδοση επιμένει, ότι η φιλοξενούσα το Μυστικό Δείπνο οικογένεια δεν θα πρέπει να είναι άλλη παρά εκείνη του νεαρού τότε «Ιωάννου του επικαλουμένου Μάρκου», του γνωστού μας αργότερα ως Ευαγγελιστή Μάρκου (βλ. Πραξ. 12, 12).

Στη συνοπτική παράδοση και ιδιαίτερα στους Ευαγγελιστές Μάρκο και Λουκά δεν αναφέρεται, κατά το δείπνο αυτό του Ιησού με τους μαθητές τους, πασχάλιος αμνός και ούτε κάποια ειδική προπαρασκευή, όπως συνηθιζόταν σε παρόμοιους πασχάλιους δείπνους (Μάρκ. 14, 12· Λουκ. 22, 7). Και αυτό είναι μια ένδειξη ότι το έκτακτο αυτό πασχάλιο δείπνο έγινε την Πέμπτη αντί της Παρασκευής, εικοσιτέσσερις ώρες πριν από την κανονική ημέρα, και αντί πασχάλιου αμνού χρησιμοποίησαν πιθανώς απλό άρτο και πικρά χόρτα.

Εξάλλου γνωρίζουμε ότι και κατά το προηγούμενο έτος ο Ιησούς με τους μαθητές του το ίδιο είχε κάνει και στην Καπερναούμ. Φαίνεται πως ήταν μια γενικότερη παράδοση, όταν οι Ιουδαίοι βρίσκονταν μακριά από τα Ιεροσόλυμα, είτε στη Γαλιλαία είτε στην Ιουδαία, είτε και σε αυτά ακόμη τα περίχωρα της ιεράς Πόλεως, να κάνουν Πάσχα ενωρίτερα με τις οικογένειες και τις κοινότητές τους, χωρίς τον καθιερωμένο πασχάλιο αμνό ((βλ. και Δευτερ. 16, 5 εξ.). Και αυτό πιθανώς συνέβαινε για να μπορέσουν να μεταβούν και να εορτάσουν μετά όσοι επιθυμούσαν στο Ναό των Ιεροσολύμων το κανονικό Πάσχα, ως ανάμνηση της εξόδου από την Αίγυπτο.

Το ίδιο ακριβώς έκαναν και αυτοί που βρίσκονταν στην έρημο, όπως παρουσιάζεται με σαφήνεια και σε αυτά τα κείμενα της Νεκράς Θαλάσσης. Οι κοινότητες των Εσσαίων και των Θεραπευτών, είναι γνωστό επίσης ότι γιόρταζαν το Πάσχα μέσα στην έρημο και μακριά από τις πόλεις και το Ναό χωρίς τον πασχάλιο αμνό. Γι' αυτό πιθανώς και μετά την καταστροφή του Ναού των Ιεροσολύμων το 70 μ.Χ. καθιερώθηκε γενικότερα ο εορτασμός να γίνεται από τους Ιουδαίους χωρίς τον πατροπαράδοτο πασχάλιο αμνό και μόνο με άζυμο άρτο και πικρά χόρτα, οπουδήποτε και αν βρίσκονταν.

*

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς προτάσσει του δείπνου την πολύ σημαντική φράση του Ιησού προς τους μαθητές του και πολύ χρήσιμη για την όλη κατανόηση του γεγονότος: «επιθυμία επεθύμησα τούτο το Πάσχα φαγείν μεθ' υμών προ τού με παθείν· λέγω γαρ υμίν, ότι ουκέτι ου μη φάγω εξ αυτού έως ότου πληρωθή εν τη βασιλεία του Θεού» (Λουκ. 22, 15-16). Με τα λόγια αυτά ο Ιησούς ουσιαστικά προλέγει το θάνατό του ο οποίος θα είναι και προϋπόθεση του Δείπνου της Βασιλείας του Θεού, ένα δηλαδή νέο εσχατολογικό Πάσχα.

*

Κατά παράδοση και αρχαίο ιουδαϊκό έθος, η οικοδέσποινα ήταν εκείνη που έπρεπε να πλύνει τα σκονισμένα από το δρόμο γυμνά πόδια των φιλοξενουμένων, προκειμένου να καθίσουν καθαροί και ξεκούραστοι στο δείπνο (βλ. Λουκ. 7, 44). Το έργο αυτό σε άλλες περιπτώσεις ανήκε συνήθως στους υπηρέτες και στους δούλους.

Ο Ιησούς με την ενέργειά του να ζωστεί «λέντιον», να γονατίσει μπροστά στον καθένα, να τού πλύνει και να τού σκουπίσει τα πόδια (Ιωάν. 13, 5), έδινε παράδειγμα υπέρτατης ταπείνωσης.

Γεώργιος Πατρώνος, Η ιστορική πορεία του Ιησού από τη φάτνη ώς το κενό τάφο (έκδ. Δόμος, Αθήνα 1991, σσ. 468-469, 476).