μνημοσύνη

'Οταν ο 'Εκτωρ πέφτει στο πεδίο της μάχης –ο 'Εκτωρ τον οποίο οι 'Ελληνες έτρεμαν και μισούσαν-, οι 'Ελληνες τον περιστοιχίζουν. Τού έχουν αφαιρέσει τα όπλα και την πανοπλία, κείτεται γυμνός και, όπως διαβάζουμε στην Ιλιάδα, «όλοι θαυμάζουν την ομορφιά του». Είναι και αυτός νέος στην ηλικία, έτσι οι πρώτες νεκρικές τιμές είναι να ξαναδώσουν στον 'Εκτορα, που τώρα είναι πλέον σώμα, δηλαδή ένα σώμα νεκρό, όλη την ομορφιά της νιότης του. Σβήνουν τις πληγές του, το μυρώνουν, το αλείφουν με λάδι, κι είναι ωραίο στη θέα, αντίθετα από το σώμα ενός γέρου. Κατόπιν το τοποθετούν στην πυρά και το καίνε. Μόλις οι φλόγες καταλαγιάζουν από τις χοές, τα οστά ξεχωρίζουν ανάμεσα στις στάχτες. Τα οστά αυτά τα μαζεύουν πολύ προσεκτικά, τα τοποθετούν σε μια υδρία, συχνά με λάδι, τυλιγμένα μέσα σε ύφασμα, και στη συνέχεια τα θάβουν στο χώμα. Τέλος, στήνουν μία στήλη ώστε ο καθένας να μπορεί να δεί τον τόπο όπου έχουν ταφεί τα οστά, ακριβώς όπως όλοι ακούν τα τραγούδια που υμνούν τον νεκρό. Εδώ βρίσκεται η Μνημοσύνη, η μνήμη του νεκρού που γίνεται τραγούδι.

Στην Ινδία προβαίνουν επίσης σε καύση του νεκρού, αλλά όταν σβήνει η φωτιά και τα γυμνά οστά είναι ακόμα ορατά, τα συλλέγουν και κάνουν αυτό που από πλευράς νεκρικής τελετουργίας ονομάζεται δεύτερη καύση: τοποθετούν και πάλι τα οστά στην πυρά μέχρι να καούν ολοσχερώς. Κατόπιν, αντί να μαζέψουν τη στάχτη σε ένα συγκεκριμένο μέρος, με μία στήλη που να δηλώνει τον ιδιαίτερο τόπο της ταφής, την σκορπίζουν στα νερά ενός ποταμού ή στον άνεμο, έτσι ώστε να μην υπάρχει πια κανένα ίχνος από αυτό που ήταν ο νεκρός.

Jean-Pierre Vernant, Περί ορίων – ανάμεσα στον μύθο και την πολιτική ΙΙ (μτφρ. Μ. Γιόση, έκδ. Σμίλη, Αθήνα 2008, σσ. 101-102).