υπό την αψίδα ευρυχώρου σπηλαίου

Εις μικράν απόστασιν από του Άργους, παρά τον μεγάλον δρόμον τον άγοντα εις Τριπολιτσάν, κάτωθεν των βραχωδών υπωρειών του Χάωνος και υπό την αψίδα ευρυχώρου σπηλαίου*, αναβλύζει ο ποταμός Ερασίνος, διαυγές, βαθύ και άφθονον ρεύμα, νομιζόμενον ότι αποστραγγίζει τα νερά της Στυμφαλίας λίμνης.

Αμέσως φράττεται διἀ λιθίνης κοπάνας με πέντε στόματα, διευθύνοντα τον ποταμόν εις άλλους τόσους ρύακας, περιωρισμένους διά τοίχων, και ζευγομένους διά πολλών μικρών γεφυρών, εις έν χωρίον καλούμενον Κεφαλάρια, ακριβώς προ του σημείου του χωρισμού· αφού δε ελίσσεται ανά την πεδιάδα, στρέφων πολλούς μύλους και γεμίζων τας τάφρους τας διατεμνούσας τους αμπελώνας του Άργους, ο κύριος βραχίων του εκβάλλει εις την θάλασσαν, εις τόπον καλούμενον Γεφύρι, μεταξύ Ναυπλίου και Λέρνης.

Όσοι βαίνουσι κατ' ευθείαν από Ναυπλίου εις Τριπολιτσάν, προσεγίζουσιν εις το μικρόν χωρίον τους Μύλους, σειράν κτιρίων επί στενής λωρίδος, περιεχομένης μεταξύ του κόλπου και του περιφήμου έλους της Λέρνης, εν τω μέσω της οποίας ευρίσκεται ο απύθμενος Λάκκος της Αλκυόνης· άμετρος όγκος δροσερού ύδατος εδώ ρέει από τον βάλτον εις την θάλασσαν, του ρού μη υπερβαίνοντος ολίγας οργυιάς.

Η οδός του Άργους περικάμπτει το τέναγος τούτο, διαθέουσα τους πρόποδας πετρώδους υψώματος (όπου σώζονται λείψανα αρχαίου πύργου), εντός βολής τουφεκίου από τους Μύλους, και αφού ανηφορίζει επί τέσσαρας λεύγας, συναντά παρά τον Αχλαδόκαμπον την οδόν από της αυτής πόλεως εις την Τριπολιτσάν.

* Εντός του σπηλαίου τούτου οι αρχαίου Έλληνες έθυον εις τον Βάκχον και τον Πάνα· νυν περιέχει παρεκκλήσιον καθιερωμένον επ’ ονόματι της Αγίας Σοφίας.

Θωμά Γόρδωνος, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως (μτφρ. Αλ. Παπαδιαμάντης, έκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 2015, τόμ. Β΄, Βιβλίον 2ον, Κεφ. Δ΄, Τμήμα 1ον, σσ. 145-146).

*

σημ.14: [σήμερα όμως] στο σπἠλαιο των πηγών του Ερασίνου βρίσκεται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής (Παναγία Κεφαλαριώτισσα).

Τα λείψανα τέλος του αρχαίου πύργου, που αναφέρει ο Γόρδων, δεν είναι ει μη η περιβόητη πυραμίδα του σημερινού Ελληνικού, μια κυκλώπεια πυραμιδοειδής κατασκευή, φυλάκιον(;) ίσως της οδού, με σηραγγοειδή αψιδωτή είσοδο, ωσάν των τειχών της Τίρυνθος!