εξ Αθηνών τω 1903

Σύμφωνα με τον Αναλυτικό Κατάλογο του Αρχείου Καβάφη που εκπόνησαν οι Γ.Π.Σαββίδης και Μιχ. Πιερής (Κονδυλοφόρος, τ. 14, 2015, σ. 303) διαβάζουμε:

«F96, φ9: Απόδειξη εξοφλήσεως του λογαριασμού του Καβάφη στο ξενοδοχείο Grand Hotel Splendid Αθηνών, της 29.7.1903.»

Ο Ξενών αυτός σύμφωνα με τον Οδηγό των Αθηνών που εξέδωσε η Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων για την Μεσολυμπιάδα του 1906 (Ανατύπωση Δήμος Αθηναίων, 2002, σ. 3) βρισκόταν στο Σύνταγμα:

«Ξενών, Σπλέντιτ, πλ. Συντάγματος»

*

Στον ίδιο οδηγό μεταξύ άλλων πολλών καταγράφονται διατιμήσεις αμαξών σε χάρτινες δραχμές (σσ. 18-23). Ενδεικτικά:

«1) Απ' Αθηνών εις Πειραιά και τανάπαλιν Δρ. 6.
Απ' Αθηνών ή εκ Πειραιώς εις Αθήνας μετ' επιστροφής και διώρου διαμονής Δρ. 12.
...
2 δ΄.) Από Πλατείας Συντάγματος και των πέριξ οικιών εις Λεβίδου (Πατήσια) Δρ. 2.50.
...
3 ε΄.) Από της Πλατείας Ομονοίας εις Λεβίδου (Πατήσια) Δρ. 2.
...
6) Μετάβασις εκ της οικίας του μισθωτού εις τα χειμερινά θέατρα Δρ. 2.
7) Η εκ χειμερινών θεάτρων επάνοδος εις την οικίαν του μισθωτού Δρ. 3.
Εάν όμως βρέχη ή χιονίζη Δρ. 3.
...
26) Εις Δρομοκαΐτειον Φρενοκομείον μετάβασις μόνον Δρ. 6.
27) Εις Δρομοκαΐτειον μετ' επιστροφής και διώρου διαμονής Δρ. 14.
28) Μετάβασις και επάνοδος εις χορόν προ της 1 μετά το μεσονύκτιον Δρ. 10.
Μετάβασις και επάνοδος εις χορόν μετά την 1 μετά το μεσονύκτιον Δρ. 15.
29) Εις Εκκλησίαν Δαφνίου μετάβασις μόνον Δρ. 6.
30) Εις Εκκλησίαν Δαφνίου μετ' επιστροφής και διώρου διαμονής Δρ. 14.
...
32) Εις Πεντέλην μετάβασις και επάνοδος ολόκληρον ημέραν Δρ. 25.
...
46) Εις Ελευσίνα μετάβασις και επάνοδος με δύο ώρας διαμονήν Δρ. 20.
...».

η χρονικότητα της μέσης φωνής

επιθεωρητής προτείνει...

τη λειτουργία του θερινού σχολείου

από 13ης Ιουνίου μέχρι 15ης Σεπτεμβρίου 1938 *

Η πολιτική υπόσχεση της μέσης φωνής προκύπτει όχι μόνο από την αμφισημία της, αλλά και από το είδος χρονικότητας που παράγει. Αντλώντας από τον Benveniste, ο White διακρίνει εμφατικά τη χρονικότητα της ενεργητικής και της παθητικής φωνής απο εκείνη της μέσης. Ενώ στις πρώτες το ρήμα δηλώνει μια σχέση χρονικού διαχωρισμού μεταξύ της έναρξης και της ολοκλήρωσης της δράσης, στη μέση φωνή «οι δράσεις και τα αποτελέσματά τους εκλαμβάνονται ως ταυτόχρονα· παρελθόν και παρόν συγχωνεύονται αντί να διαχωρίζονται, ενώ το υποκείμενο και το αντικείμενο της δράσης συνενώνονται με κάποιο τρόπο». Ο Barthes ανιχνεύει αυτή τη συνένωση υποκειμένου/αντικειμένου στη μοντερνιστική γραφή, στην οποία ο συγγραφέας γράφει και «γράφεται» ταυτοχρόνως, δηλαδή συντάσσεται στο (και από το) κείμενο. Κατά τον Barthes, το γράφον υποκείμενο στα νεωτερικά κείμενα δεν «προηγείται της διαδικασίας της γραφής» (όπως συμβαίνει στην «ενεργητική φωνή») αλλά είναι «σύγχρονο με τη γραφή». Στον λόγο της μέσης φωνής το υποκείμενο δεν προϋπάρχει της ενέργειας του ρήματος, αλλά συντάσσεται μέσω αυτής.

Έτσι, το βασανίζομαι γίνεται μια πράξη δημιουργίας του υποκειμένου. Το υποκείμενο στο βασανίζομαι δεν είναι μόνο το υποκείμενο της ελληνικής κρίσης, αλλά σηματοδοτεί και μια κρίση της ίδιας της υποκειμενικότητας. Αντίθετα από το άυλο καρτεσιανό υποκείμενο, που προηγείται της γλώσσας και έχει τον έλεγχό της, το «εγώ» εδώ είναι επισφαλές, σχεσιακό, απτό και εν τω γεννάσθαι. Ο ενεστώτας του ρήματος κωδικοποιεί μια διεργασία χωρίς ορισμένη αρχή και τέλος. Το «εγώ» που εκφέρει το «βασανίζομαι» δρα στον κόσμο και ταυτόχρονα αφήνει τον κόσμο να δράσει επάνω του.

Το πεζό γράμμα με το οποίο αρχίζει η λέξη και τα αποσιωπητικά με τα οποία συχνά τελειώνει επιτείνουν την ανοιχτή χρονικότητα του βασανίζομαι. Τονίζουν το συνεχές του πόνου, αλλά και το ανοιχτό του λόγου και του υποκειμένου που αναδύεται μέσα από αυτόν. Χωρίς καθορισμένη αρχή και τέλος, το ρήμα διαγράφει το μέλλον σαν ένα χώρο ανοιχτό, που δεν έχει ακόμα γεμίσει. Η τελεία που χρησιμοποιείται σε κάποιες εκδοχές του βασανίζομαι φαίνεται να έχει την αντίθετη λειτουργία: κρατά τον παρατηρητή στο παρόν, σαν αιχμάλωτο και ανίκανο να φύγει προς τα εμπρός. Οπτικά, η τελεία παρουσιάζει το παρόν σε ακινησία και μάς φέρνει ενώπιον του αναπόδραστου πόνου στο «εδώ και τώρα». Ταυτόχρονα όμως αναγκάζει τον περαστικό να σταθεί και να σχετιστεί με αυτό το «τώρα». Σαν εμπόδιο στο διάβα του, τον κάνει να σκοντάψει και να εμπλακεί σε μια έντονα φορτισμένη συνάντηση. [...]

Μαρία Μπολέτση, “Από το υποκείμενο της κρίσης στην κρίση του υποκειμένου: η μέση φωνή στους ελληνικούς τοίχους”, στο: Documenta 14, Reader (Μόναχο 2017, σσ. 462-463, όπου καταγράφονται και οι σημειώσεις όπου δεί). Αρχικά όμως στο: Journal of Greek Media & Culture 2, τχ. 1 (Απρίλιος 2016).

-----
* Το motto εκ του βιβλίου του Βασίλη Αποστόλου, Οικισμοί Γρεβενών (αναδημοσίευση στα Χρονικά Δυτικής Μακεδονίας, τ. 727, 19.05.2017, σ. 27).

για κείνο το· βασανίζομαι

[...] θα εξετάσω την επικοινωνιακή συνθήκη του βασανίζομαι. Σε πολλά συνθήματα με πολιτικά κίνητρα ο δέκτης του μηνύματος είναι αναγνωρίσιμος και συνήθως άλλος από τον πομπό. Το μήνυμα, που συχνά έχει τόνο κατηγορητικό, συνιστά επίκριση ή διαμαρτυρία κατά μιας ηγεμονικής εξουσίας η οποία υποδεικνύεται ως δράστης. Χαρακτηριστικά παραδεἰγματα είναι τα δημοφιλή συνθήματα Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι και Φονιάδες των λαών, Αμερικάνοι, που κοσμούν τους ελληνικούς τοίχους επί δεκαετίες. Στο βασανίζομαι, ωστόσο, δεν υπάρχει κανένα «εσύ», ρητό ή υπόρρητο, που να εγκαλείται άμεσα. Το μήνυμα, από τη φύση του ενδοσκοπικό, μεταφέρει κάτι σχετικά με το «εγώ» που μιλάει. Ο πομπός (το «εγώ» του ρήματος) είναι και αυτός που υφίσταται τη δράση: είναι εκείνος που βασανίζεται. Αυτό είναι το σύνηθες για τις δομές της μέσης φωνής, όπως συνηθίζεται να τις αποκαλούμε, όπου το υποκείμενο παραμένει εντός της δράσης και επηρεάζεται από αυτή. Συνεπώς το «εγώ» ενέχεται στη διεργασία που περιγράφεται, αλλά ο δράστης που προκαλεί τον πόνο παραμένι ασαφής: μπορεί να είναι το ίδιο το υποκείμενο -«βασανίζω τον εαυτό μου»- ή ένας άγνωστος δράστης: «Βασανίζομαι από κάποιον άλλο». Στην πρώτη ανάγνωση είναι το ίδιο το υποκείμενο υπεύθυνο για τον βασανισμό, ενώ στη δεύτερη εμφανίζεται ως θύμα ενός εξωτερικού δράστη/βασανιστή. Η μέση φωνή καλύπτει και τις δὐο αναγνώσεις ταυτόχρονα· σε αυτή την ασάφεια έγκειται και η δυσκολία μετάφρασης του βασανίζομαι σε άλλες γλώσσες.

Η αμφισημία, η αβεβαιότητα ως προς τον δράστη και η αποσιώπηση της αιτίας της δράσης αναδεικνύουν το βασανίζομαι σε χαρακτηριστική κατασκευή μέσης φωνής.

*

Η αποσιώπηση της αιτίας στο βασανίζομαι μπορεί πράγματι να θολώνει τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ θυτών και θυμάτων, βασανιστή και βασανιζόμενου. Συνεπώς, το νεφελώδες του αιτίου του βασανισμού μιμείται ίσως τους άπιαστους μηχανισμούς του παγκόσμιου καπιταλισμού, που κάνουν όλο και πιο δύσκολο τον εντοπισμό των υπευθύνων της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης και την απόδοση ευθυνών. Με αυτή την έννοια, η μέση φωνή ίσως υπηρετεί τον νεοφιλεύθερο καπιταλισμό.

[...] Εγώ υποστηρίζω, ωστόσο, ότι η μέση φωνή του βασανίζομαι είναι πιθανότερο να έχει την αντίστροφη λειτουργία. Φέρνοντας στο προσκήνιο τα βασανισμένα σώματα των ανθρώπων και της ίδιας της πόλης, συσχετίζει τη συστημική βία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού με το ατομικό βάσανο. Ακόμη κι αν αυτή η σύνδεση δεν εδραιώνεται σε επίπεδο αιτίου και αιτιατού, η απτότητα του πόνου -και η παρείσφρησή του στη δημόσια σφαίρα του πολιτικού βίου -φέρνει τη συστημική βία στο πεδίο του ορατού. [...] Το βασανίζομαι ανθίσταται στην αβασάνιστη απόδοση ευθύνης που κάνει η κυρίαρχη ρητορική (π.χ. η ιδέα ότι οι Έλληνες «πληρώνουν τις αμαρτίες τους») όσο και στην παρουσίαση των υποκειμένων ως παθητικών θυμάτων.

Μαρία Μπολέτση, “Από το υποκείμενο της κρίσης στην κρίση του υποκειμένου: η μέση φωνή στους ελληνικούς τοίχους”, στο: Documenta 14, Reader (Μόναχο 2017, σσ. 436-437, 458-459, όπου καταγράφονται και οι σημειώσεις όπου δεί). Αρχικά όμως στο: Journal of Greek Media & Culture 2, τχ. 1 (Απρίλιος 2016).

μια άλλη εικαστική γλώσσα

« […] Ο Καραβάτζιο έπαιρνε άμεσα παραγγελίες από μοναστήρια και ναούς, και τα έργα του είχαν μία λατρευτική υπόσταση, χρησιμοποιούνταν για αυτόν τον σκοπό. Ο Καραβάτζιο, όμως, έβρισκε έναν τύπο -σε ένα μπαρ, π.χ.- που του έκανε σαν μορφή και τον ζωγράφιζε ως Ιούδα, και όλο το στήσιμό του, η σύνθεσή του, ο φωτισμός του, ήταν εντελώς θεατρικά. Είναι στήσιμο σκηνοθέτη θεάτρου. Δηλαδή υπάρχει ένα επιβλητικό σκοτεινό φόντο, τα φώτα έρχονται πάνω στις μορφές, είναι σαν να προβάλλουν μέσα από το σκοτάδι, δημιουργεί αυτή την αίσθηση ενός σκηνοθετημένου απομονωμένου γεγονότος.

Στη βυζαντινή ζωγραφική, λόγω του ότι δεν υπάρχει αυτό το ρεαλιστικό στοιχείο, είναι όλα κατά σύμβαση, δηλαδή μια μύτη αν την απομονώσεις δεν είναι ρεαλιστική, αλλά όταν μπει σε αυτό το σχήμα καταλαβαίνεις ότι είναι ξεκάθαρα μία μύτη, το ίδιο και ένα αυτί, ένα μάτι. Στην περίπτωση του Καραβάτζιο έχεις ένα ηθοποιό, ο οποίος ουσιαστικά υποδύεται τον Χριστό και εσύ έρχεσαι απέναντι σε μία τέτοια παράσταση, οπότε μεσολαβεί ένα επίπεδο, πρέπει από τον ηθοποιό να μεταβείς στο πρόσωπο του Χριστού.

Ενώ στην βυζαντινή ζωγραφική, βλέπεις ένα πρόσωπο το οποίο δεν είναι φυσικό, άρα προσπερνάς την θεατρικότητα και πηγαίνεις πιο άμεσα στο πνευματικό, γιατί αυτό που βλέπεις δεν είναι κάτι φυσικό. Η σύμβασή του είναι ότι αυτός είναι ο Χριστός, οπότε πας εκεί χωρίς να μεσολαβήσει τίποτα άλλο. Αυτό ουσιαστικά είναι εικαστικό τρικ, το οποίο σε πάει πιο άμεσα εκεί που στοχεύει. Σε πάει κατευθείαν στο πρόσωπο ή στην ουσία αυτού που θέλεις να απευθυνθείς. Η βυζαντινή ζωγραφική έχει τόσα πολλά to the point πράγματα με τα οποία έχει συντάξει την εικαστική της γλώσσα που είναι από τις πιο ολοκληρωμένες. Για αυτό που θέλουν να πετύχουν, έστω».

Ο Φώτης Βάρθης φτιάχνει ξυλογραφίες με έντονη πνευματικότητα και λίγο σκοτάδι.

Ένας νεαρός και ταλαντούχος χαράκτης μιλά στο Lifo.gr (28.04.2017) για την αναγέννηση της χαρακτικής, για την παρεξηγημένη βυζαντινή τέχνη και για το νέο βιβλίο του «Ρομφαία της Αυγής». Απ' εδωδά ειλημμένο. Ο ίδιος.

για κάθε περίσταση

ΨΑΛΜΟΙ

1. Όταν φυτεύουν δένδρα ή αμπέλι, για να καρποφορήσουν.
2. Για να δώσει φώτιση ο Θεός σ' αυτούς που πηγαίνουν σε συνέδρια.
3. Για να φύγει η κακία από ανθρώπους, για να μη βασανίζουν άδικα τους συνανθρώπους τους.
4. Για να θεραπεύσει ο Θεός τους ευαίσθητους ανθρώπους, που αρρώστησαν από μελαγχολία από τη συμπεριφορά των σκληρόκαρδων ανθρώπων.
5. Για να θεραπεύσει ο Θεός τα πληγωμένα, χτυπημένα μάτια από κακό άνθρωπο.
6. Για να ελευθερώσει ο Θεός τον μαγεμένο άνθρωπο.
7. Γι' αυτούς που έπαθαν από φοβία από τις φοβέρες και τις απειλές των κακών ανθρώπων.
8. Γι' αυτούς που έπαθαν κακό από δαίμονες ή από πονηρούς ανθρώπους.
9. Για να πάψουν να σε φοβερίζουν οι δαίμονες στον ύπνο ή με τις φαντασίες την ημέρα.
10. Για τα σκληρόκαρδα ανδρόγυνα που μαλώνουν και χωρίζουν. (Όταν βασανίζει άδικα ο σκληρός ή η σκληρή τον ευαίσθητο).
11. Για τους τρελούς που έχουν και κακότητα και κάνουν κακό στους ανθρώπους.
12. Γι' αυτούς που πάσχουν από το συκώτι.
13. Γι' φοβερό δαιμόνιο, συνέχεια 3 Χ 3 ημέρες.
14. Για ν' αλλάξουν γνώμη οι ληστές και να επιστρέψουν άπρακτοι και μετανοημένοι.
15. Για να βρεθεί το κλειδί, όταν χαθεί.
16. Για μεγάλη συκοφαντία, 3 φορές την ημέρα επί 3 ημέρες.
17. Όταν γίνεται σεισμός ή θεομηνία, κατακλυσμός και κεραυνοί.
18. Για να ελευθερωθούν οι μητέρες στην γέννα τους.
19. Γι' ανδρόγυνα που δεν γεννούν λόγω αναπηρίας, για να τους θεραπεύσει ο Θεός, για να μην χωρίσουν.
20. Για να μαλακώσει ο Θεός τις καρδιές των πλουσίων να κάνουν ελεημοσύνες στους φτωχούς.
21. Για να εμποδίσει ο Θεός την πυρκαϊά, για να μην γίνει κακό.
22. Για να ημερέψει ο Θεός τα άτακτα και ανυπάκουα παιδιά, που θλίβουν τους γονείς τους.
23. Για να ανοίξει η πόρτα, όταν χαθεί το κλειδί.
24. Σε ανθρώπους που φθονεί πολύ ο πειρασμός και τους φέρνει συνέχεια αναποδιές στην ζωή τους, για να γογγύζουν.
25. Όταν ζητάει κανείς κάτι καλό από τον Θεό, για να του το δώσει, χωρίς να τον βλάψει.
26. Για να προστατέψει ο Θεός τους χωρικούς από τα εχθρικά στρατεύματα, να μην κάνουν κακό στους ανθρώπους και λεηλασίες στις αγροικίες.
27. Για να θεραπεύσει ο Θεός τους νευρασθενής και τους νευρόπονους.
28. Γι' αυτούς που τους πειράζει η θάλασσα και φοβούνται στην πολλή φουρτούνα.
29. Γι' αυτούς που κινδυνεύουν μακριά, μέσα σε βάρβαρους και άπιστους λαούς, για να τους φυλάξει ο Θεός και να φωτίσει κι εκείνους να ημερέψουν, και να γνωρίσουν το Θεό.
30. Για να δώσει ο Θεός αφθονία σπαρτών και καρπών στα δέντρα, όταν ο καιρός δεν είναι ευνοϊκός.
31. Για να βρουν οι οδοιπόροι τον δρόμο, όταν χαθούν και ταλαιπωρούνται.
32. Για να φανερώσει ο Θεός την αλήθεια στους αδικοφυλακισμένους, για να ελευθερωθούν.
33. Σε ψυχορραγούντες, όταν βασανίζονται από τους δαίμονες την ώρα του θανάτου, ή σε εχθρικά στρατεύματα, όταν απειλούν και παραβιάζουν τα σύνορα, για να κάνουν κακό.
34. Για να ελευθερώσει ο Θεός τους καλοκάγαθους ανθρώπους από τις παγίδες των πονηρών ανθρώπων, που εκμεταλλεύονται τους ανθρώπους του Θεού.
35. Για να εξαλειφθεί τελείως η έχθρα μετά από τα μαλώματα ή παρεξηγήσεις.
36. Για βαριά πληγωμένους ανθρώπους από κακοποιούς εγκληματίες.
37. Όταν πονάνε οι σιαγόνες από σάπια δόντια.
38. Για να βρουν εργασία οι εγκαταλελειμμένοι και δυστυχισμένοι άνθρωποι, για να μη θλίβονται.
39. Για να επανέλθει αγάπη μεταξύ αφεντικού και υπαλλήλων, όταν δημιουργούνται προστριβές.
40. Για να ελευθερωθούν οι μητέρες στην γέννα, από πρόωρο τοκετό.
41. Σε νέους που αρρωσταίνουν από έρωτα, όταν τραυματίζεται το ένα πρόσωπο και θλίβεται.
42. Για να ελευθερωθούν οι αιχμάλωτοι από τις φυλακές του εχθρικού έθνους.
43. Για να φανερώσει ο Θεός την αλήθεια στα παρεξηγημένα ανδρόγυνα, για να συμφιλιωθούν.
44. Για τους ανθρώπους που πάσχουν από την καρδιά ή από τα νεφρά.
45. Για τους νέους, που εμποδίζει ο εχθρός, από φθόνο, να δημιουργήσουν οικογένεια (να παντρευτούν).
46. Για να ειρηνεύσει ο υπηρέτης ή ο δούλος, όταν φύγει πληγωμένος από το αφεντικό του και να βρει δουλειά.
47. Όταν γίνονται μεγάλες καταστροφές και ληστείες από βαρβαρικές συμμορίες –πειρατών. (Να διαβάζεται συνέχεια επί 40 ημέρες).
48. Γι' αυτούς που κάνουν επικίνδυνη δουλειά.
49. Για να μετανοήσουν και να επιστρέψουν στον Θεό οι απομακρυσμένοι άνθρωποι, για να σωθούν.
50. Όταν εξ αμαρτιών μας έρθει παιδαγωγική οργή Θεού (επιδημία αρρώστιας και θανατικό στους ανθρώπους ή στα ζώα).
51. Για να μετανοήσουν οι σκληρόκαρδοι άρχοντες και να γίνουν ευσπλαχνικοί, για να μη βασανίζουν τον λαό.
52. Για να ευλογήσει ο Θεός τα δίχτυα, να γεμίζουν ψάρια.
53. Για να φωτίσει ο Θεός τους πλούσιους, που έχουν αγορασμένους δούλους, να τους ελευθερώσουν.
54. Για να αποκατασταθεί η υπόληψη της δυσφημισμένης οικογένειας που είχε συκοφαντηθεί.
55. Σε ευαίσθητους, που έχουν πληγωθεί ψυχικά από τους συνανθρώπους τους.
56. Γι' ανθρώπους που υποφέρουν από πονοκέφαλο, από πολλή στενοχώρια.
57. Για να έλθουν ευνοϊκά τα πράγματα σ' εκείνους που ενεργούν για το καλό, να εμποδίσει ο Θεός κάθε πονηρή ενέργεια δαιμόνων ή φθονερών ανθρώπων.
58. Για τους βουβούς, να δώσει ο Θεός λαλιά.
59. Για να φανερώσει ο Θεός την αλήθεια, όταν συκοφαντείται σύνολο ανθρώπων.
60. Γι' αυτούς που δυσκολεύονται στην εργασία, είτε από τεμπελιά είτε από δειλία.
61. Για να απαλλάξει ο Θεός από δοκιμασίες τον ολιγόψυχο άνθρωπο, που δεν έχει υπομονή και γογγύζει.
62. Για να καρπίσουν τα χωράφια και τα δέντρα, όταν στερούνται από νερό.
63. Όταν δαγκωθεί ο άνθρωπος από λύκο ή σκύλο λυσσασμένο (τους έδινε και από το διαβασμένο νερό, για να πιουν).
64. Για να έχουν οι έμποροι ευλογία, για να μην φλυαρούν και αδικούν τους απλούς ανθρώπους.
65. Για να μην φέρει αναποδιές ο πονηρός στα σπίτια και θλίβει τις οικογένειες.
66. Για να ευλογηθούν τα πουλερικά (ορνιθοτροφεία).
67. Για να ελευθερωθούν οι μητέρες, που δυσκολεύονται να αποβάλλουν, όταν παθαίνουν κακό.
68. Όταν γίνονται θεομηνίες και πλημμυρίζουν τα ποτάμια και παρασύρουν σπίτια και ανθρώπους.
69. Σε ευαίσθητους ανθρώπους που θλίβονται για το παραμικρό και έρχονται σε απόγνωση, να τους ενισχύει ο Θεός.
70. Για εγκαταλελειμμένους ανθρώπους, που γίνονται βαρετοί από φθόνο του διαβόλου και έρχονται σε απόγνωση, για να βρουν έλεος από τον Θεό και περίθαλψη.
71. Για να ευλογήσει ο Θεός τα αγαθά της νέας εσοδείας, που μετέφεραν στα σπίτια τους οι γεωργοί.
72. Για να μετανοήσουν οι κακοποιοί άνθρωποι.
73. Για να προφυλάξει ο Θεός τους χωρικούς που εργάζονται στα χωράφια τους, όταν οι εχθροί έχουν περικυκλωμένο το χωριό.
74. Για να ημερέψει το βάρβαρο αφεντικό, να μην βασανίζει τους συνανθρώπους του, τους υπαλλήλους.
75. Σε μητέρα που φοβάται στη γέννα της, για να την ενθαρρύνει και να την προστατέψει ο Θεός.
76. Όταν δεν υπάρχει κατανόηση μεταξύ γονέων και παιδιών, να τους φωτίσει ο Θεός, για να ακούνε τα παιδιά τους γονείς και οι γονείς να δείχνουν αγάπη.
77. Για να φωτίσει ο Θεός τους δανειστές, να μην πιέζουν τους συνανθρώπους τους για το χρέος τους, και να είναι ευσπλαχνικοί.
78. Για να προφυλάξει ο Θεός τα χωριά από ληστείες και καταστροφές των εχθρικών στρατευμάτων.
79. Για να θεραπεύσει ο Θεός τον άνθρωπο, όταν πρήζεται το πρόσωπό του και πονάει όλο το κεφάλι του.
80. Για να οικονομήσει ο Θεός τους φτωχούς, που στερούνται και στενοχωριούνται από την ανέχεια και θλίβονται.
81. Για να αγοράσουν οι άνθρωποι τα προϊόντα των γεωργών, για να μην στενοχωριούνται και θλίβονται οι χωρικοί.
82. Για να εμποδίσει ο Θεός τους κακούς ανθρώπους, που θέλουν να κάνουν δολοφονίες.
83. Για να διατηρηθούν από τον Θεό όλα τα υπάρχοντα του σπιτιού καλά, τα ζώα και τα προϊόντα των παραγωγών.
84. Για να θεραπεύσει ο Θεός τους ανθρώπους που έχουν πληγωθεί από τους ληστές και έπαθαν και από φοβία.
85. Για να σώσει ο Θεός τον κόσμο, όταν πέφτει χολέρα στους ανθρώπους και πεθαίνουν.
86. Για να παρατείνει ο Θεός την ζωή στους οικογενειάρχες, που έχουν ακόμη υποχρεώσεις οικογενειακές.
87. Για να προστατεύσει ο Θεός όλους τους απροστάτευτους ανθρώπους, που ταλαιπωρούνται από σκληρούς συνανθρώπους.
88. Για να δυναμώσει ο Θεός τους φιλάσθενους και αδύνατους ανθρώπους, για να μπορούν να εργάζονται χωρίς να κουράζονται και να θλίβονται.
89. Για να βρέξει ο Θεός, όταν υπάρχει ανομβρία ή όταν στερέψουν τα πηγάδια, για να βγάλουν νερό.
90. Για να εξαφανιστεί ο διάβολος, όταν παρουσιάζεται σε άνθρωπο και τον τρομάζει.
91. Για να δώσει ο Θεός σύνεση στους ανθρώπους, για να προκόπτουν πνευματικά.
92. Για να προφυλάξει ο Θεός το πλοίο, όταν κινδυνεύει από μεγάλη φουρτούνα στη θάλασσα (έριχνε δε και αγιασμένο νερό στα τέσσερα σημεία του πλοίου).
93. Για να φωτίσει ο Θεός τους άτακτους ανθρώπους, που δημιουργούν θέματα στο έθνος και αναστατώνουν τον λαό και τον ταλαιπωρούν με ακαταστασίες και φαγωμάρες.
94. Για να μην πλησιάσουν μάγια στα ανδρόγυνα και δημιουργούνται θέματα και προστριβές.
95. Για να δώσει ο Θεός την ακοή στους κουφούς.
96. Για να φύγουν τα μάγια από τους ανθρώπους.
97. Για να δώσει ο Θεός παρηγοριά στους στενοχωρημένους ανθρώπους, για να μη θλίβονται.
98. Για να ευλογήσει και να χαριτώσει ο Θεός τους νέους που θέλουν να αφιερωθούν στον Θεό.
99. Για να ευλογήσει και να εκπληρώσει ο Θεός τους θείους πόθους των ανθρώπων.
100. Για να δίνει ο Θεός χαρίσματα στους καλοκάγαθους ανθρώπους.
101. Για να ευλογήσει ο Θεός τους ανθρώπους, που φέρουν αξιώματα, για να βοηθούν τον κόσμο με καλοσύνη και κατανόηση.
102. Για να έλθουν τα έμμηνα, όταν καθυστερούν.
103. Για να ευλογήσει ο Θεός τα υπάρχοντα των ανθρώπων, για να μην στερούνται και θλίβονται, αλλά να δοξάσουν τον Θεό.
104. Για να μετανοήσουν οι άνθρωποι και να εξομολογηθούν τις αμαρτίες τους.
105. Για να δώσει φώτιση ο Θεός στους ανθρώπους να μην ξεκλίνουν από την οδό της σωτηρίας.
106. Για να λύσει ο Θεός την στείρωση των γυναικών.
107. Για να ταπεινώσει ο Θεός τους εχθρούς, για να αλλάξουν τις κακές των διαθέσεις.
108. Για να θεραπεύσει ο Θεός τους σεληνιασμένους ή για να ελεήσει τους ψευδομάρτυρες, να μετανοήσουν.
109. Για να έχουν σεβασμό οι νεότεροι στους μεγαλύτερους.
110. Για να μετανοήσουν οι άδικοι κριτές και να κρίνουν δίκαια τον λαό του Θεού.
111. Για να προφυλάξει ο Θεός τους στρατιώτες, όταν πηγαίνουν στον πόλεμο.
112. Για να δώσει ο Θεός ευλογίες στη φτωχή χήρα, να πληρώσει τα χρέη της και ν' απαλλαχτεί από τη φυλακή.
113. Για να θεραπεύσει ο Θεός τα καθυστερημένα διανοητικά και μογγόλαλα παιδιά.
114. Για να δίνει ο Θεός ευλογίες και παρηγοριά στα δυστυχισμένα, φτωχά παιδάκια, για να μην περιφρονούνται από τα παιδιά των πλουσίων και θλίβονται.
115. Για να θεραπεύσει ο Θεός το φοβερό πάθος του ψεύδους.
116. Για να διατηρούν αγάπη και ομόνοια οι οικογένειες και να δοξολογούν το Θεό.
117. Για να ταπεινώσει ο Θεός τους βαρβάρους, όταν κυκλώνουν το χωριό και το απειλούν, και να ανατρέψει τις κακές διαθέσεις τους.
118. Για να πατάξει ο Θεός τους βαρβάρους, και να ταπεινώσει την δράση τους, όταν σφάζουν αθώα γυναικόπαιδα.
119. Για να δίνει υπομονή και ανεκτικότητα ο Θεός στους ανθρώπους, που είναι αναγκασμένοι να παρευρίσκονται με δόλιους και άδικους ανθρώπους.
120. Για να προστατεύσει ο Θεός τους σκλάβους από τα εχθρικά χέρια, να μην τους κακοποιήσουν μέχρι να ελευθερωθούν.
121. Για να θεραπεύσει ο Θεός τους ανθρώπους, που πάσχουν από βασκανία.
122. Για να δώσει ο Θεός το φως στους τυφλούς και να θεραπεύσει τα πονεμένα μάτια.
123. Για να φυλάξει ο Θεός τους ανθρώπους από τα φίδια, να μην τους δαγκώσουν.
124. Για να προφυλάξει ο Θεός τα κτήματα των δικαίων ανθρώπων από τους κακούς ανθρώπους.
125. Για να θεραπεύσει ο Θεός τους ανθρώπους, που πάσχουν από συνεχείς πονοκεφάλους.
126. Για να ειρηνεύσει ο Θεός την οικογένεια, όταν μαλώνουν.
127. Για να μην πλησιάσει η κακία του εχθρού ποτέ στα σπίτια και να επικρατήσει η ειρήνη και η ευλογία του Θεού στην οικογένεια.
128. Για να θεραπεύσει ο Θεός τους ανθρώπους που πάσχουν από ημικρανία, πονοκεφάλους και να ελεήσει τους σκληρόκαρδους και αδιάκριτους ανθρώπους, που στενοχωρούν τους ευαίσθητους.
129. Για να δώσει ο Θεός θάρρος και ελπίδα στους αρχάριους, για να μη δυσκολεύονται στη δουλειά τους.
130. Για να δώσει ο Θεός μετάνοια και παρηγοριά με ελπίδα στους ανθρώπους, για να σωθούν.
131. Για να λυπηθεί ο Θεός τον κόσμο, όταν εξ αμαρτιών μας γίνονται συνεχείς πόλεμοι.
132. Για να φυλάξει ο Θεός τα έθνη να συμφιλιωθούν και να ειρηνεύουν οι άνθρωποι.
133. Για να φυλάξει ο Θεός τους ανθρώπους από κάθε κίνδυνο.
134. Για να συγκεντρώνονται οι άνθρωποι την ώρα της προσευχής και να ενώνεται ο νους τους με το Θεό.
135. Για να προστατέψει ο Θεός τους πρόσφυγες, όταν εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και φεύγουν, για να σωθούν απ’ τους βαρβάρους.
136. Για να σταθεροποιήσει ο Θεός τον άνθρωπο, που έχει άστατο χαρακτήρα.
137. Για να φωτίζει ο Θεός τους άρχοντες του τόπου, για να βρίσκουν κατανόηση οι άνθρωποι στα αιτήματά τους.
138. Για να πάψει ο διάβολος να πειράζει τους ευαίσθητους ανθρώπους με βλάσφημους λογισμούς.
139. Για να ημερέψει ο Θεός τον δύστροπο οικογενειάρχη, που ταλαιπωρεί ολόκληρη την οικογένεια.
140. Για να ημερέψει Θεός τον βάρβαρο άρχοντα του τόπου, που βασανίζει τους συνανθρώπους του.
141. Για να ημερέψει ο Θεός τον επαναστάτη, που κάνει κακό · και Κούρδης εάν είναι, γίνεται αρνί.
142. Για να προστατέψει ο Θεός την μητέρα στον καιρό της εγκυμοσύνης, να μην αποβάλει.
143. Για να καταπραΰνει ο Θεός τον αναστατωμένο λαό, να μην γίνει εμφύλιος πόλεμος.
144. Για να ευλογήσει ο Θεός τις εργασίες των ανθρώπων, για να είναι ευάρεστες στον Θεό.
145. Για να σταματήσει ο Θεός τις αιμορραγίες των ανθρώπων.
146. Για να θεραπεύσει ο Θεός τους ανθρώπους, που έχουν κτυπηθεί και πληγωθεί στις σιαγόνες από κακούς ανθρώπους.
147. Για να ημερέψει ο Θεός τα άγρια ζώα του βουνού, για να μην κάνουν κακό στους ανθρώπους και ζημιές στα σπαρτά.
148. Για να κάνει καιρό ευνοϊκό ο Θεός, για να έχουν αφθονία εισοδημάτων οι άνθρωποι και να δοξάζουν τον Θεό. (Έως εδώ του οσίου Αρσενίου).
149. Από ευγνωμοσύνη και ευχαριστία στον Θεό για τις μεγάλες του καλοσύνες και για την πολλή του αγάπη, που δεν έχει όρια, και μας ανέχεται (Από εδώ του οσίου Παϊσίου).
150. Για να δώσει ο Θεός χαρά και παρηγοριά στους θλιμμένους αδελφούς μας, που βρίσκονται στην ξενιτιά και στους κεκοιμημένους αδελφούς μας, που βρίσκονται στην πιο μακρινή ξενιτιά. Αμήν.

Ο όσιος Παΐσιος, ο και εορτάζων σήμερα, έλεγε για τους ψαλμούς:

«Ευλογημένη ψυχή, τίποτε δεν είναι αδύνατο στο Θεό. Ζήτα του με ευγένεια αυτό που θέλεις. Εάν δυσκολεύεσαι, διάβασε τους ψαλμούς του Δαβίδ. Θα δης εκείνος με τι τρόπο ζητούσε από το Θεό και ελάμβανε αυτό που ποθούσε».

«Όσοι απομακρύνονται από το Χριστό, στερούνται τον θείο φωτισμό, γιατί άφησαν το προσήλιο σαν τους ανοήτους και πηγαίνουν στο ανήλιο…».

Η ως άνω χρήση του Ψαλτηρίου σύμφωνα με τον Όσιο Αρσένιο τον Καππαδόκη, εξηγεί σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται ο κάθε ψαλμός. Απ' εδωδά ειλημμένο.

μια συμφωνία

[ ...]

Μια συμφωνία. Νά τί σού προτείνω.
Θέλεις το πτώμα και μπορείς να τό 'χεις.
Άλλον κακόμοιρο νεκρό θα στείλω
κάτω απ' τον ήλιο να τον τρώνε οι σκύλοι,
αγνώριστο, με όψη φαγωμένη
από τη σήψη τόσες μέρες τώρα-
υπάρχουν διαθέσιμοι όχι λίγοι
απ' τον στρατό των εισβολέων στη χώρα.

Ανήμποροι, γυμνοί, ξεκοιλιασμένοι,
κείτονται ακόμη εκεί κάτω απ' τα τείχη·
το στόμα τους στραβό απ' την ακαμψία
λες και ρωτάει αν δικαιοσύνη
ο Άδης δεν έχει, αν δεν είναι ίσοι
ανάμεσα τους ούτε οι πεθαμένοι.
Ανόητο ερώτημα... Δεν βρίσκεις;
Καθένας ξέρει μόνο τους νεκρούς του-
ξένοι κι εχθροί δεν έχουνε πατρίδα,
ούτε αδελφή να τούς σταθεί σαν σ' αδελφό.

Έναν που να τού μοιάζει θα επιλέξω,
με τα κουρέλια τα ίδια θα τον ντύσω,
τους φύλακές μου θα μεθύσω, νύχτα,
την αλλαγή κανείς δεν θα προσέξει,
πριν καταλάβουν οι σκοποί τί τρέχει,
πριν ψυλλιαστούν, θά 'χουν όλα τελειώσει-
μια αθόρυβη, μια πρακτική αλλαγή.

Κι οι δυό απ’ αυτό θα βγούμε κερδισμένοι,
εσύ τελώντας την κηδεία που θέλεις
κι εγώ δίχως συνέπειες συνεργώντας.
Εσύ θα θρέψεις τους θεούς σου του Άδη,
κι εγώ του Κράτους, που μού αναλογούν.

[ ...]

Κώστας Κουτσουρέλης, Κρέων (έκδ. Gutenberg, Αθήνα 2016, σσ. 14-16). Στην πρώτη σελίδα αναγράφει: Με την Α. στ' Ανάκτορα. Μόνοι, στραμμένοι προς το σιωπηλό πλήθος (ό.π., σ. 9).

χωρίς να θυμώνει

Μού θύμισαν τις ψείρες, που εγκαταλείπουν το πτώμα,

ευθύς που ο άνθρωπος θα πεθάνει. Ομολογώ βέβαια ότι

σήμερα είναι αρκετά δύσκολο να επαληθευτεί η παρομοίωσή μου,

λόγω της ευρείας χρήσεως των πάσης φύσεως

εντομοκτόνων και φθειροκτόνων.*

«Με αυτόν τον τρόπο», γράφει ο Σόλων, «γίνεται από τον θεό η επανόρθωση της αδικίας· χωρίς να θυμώνει με τον καθένα [που την διαπράττει], όπως θα έκανε ένας κοινός άνθρωπος, ωστόσο δεν τον αφήνει να τού ξεφύγει ποτέ, στον αιώνα τον άπαντα, ...και έρχεται στο τέλος η ώρα που τα πάντα ξεφανερώνονται, μόνο που ο ένας τη δίκαιη τιμωρία την υφίσταται αμέσως, ενώ ένας άλλος αργότερα».

*

Ωστόσο, αν θυμηθούμε μια συμπερασματική απόφανση του Cornford, ότι «η χρήση της λέξης καιρός με τη σημασία του μέτρου... κατάγεται από τον [αρχαιότατο] συσχετισμό της δίκης με τον χρόνον», ένα ευρύτατα γνωστό χωρίο από τον Εκκλησιαστή πιστεύουμε πως αποκαλύπτει πολύ καθαρότερα τη σημασία της γνώσης και της μη υπέρβασης από τον άνθρωπο των θεσπισμένων για αυτόν «ορίων». “Τοις πάσι χρόνος, και καιρός τω παντί πράγματι υπό τον ουρανόν” -λέγει ο Εκκλησιαστής, φέρνοντας έτσι τον λόγο και την πράξη του ανθρώπου εκεί όπου από καταβολής κόσμου ανήκουν, στην περιοχή δηλαδή της σχέσης ή μη σχέσης του με τον Θεό και με ό,τι είναι από αυτόν ορισμένο. Και συνεχίζει ο Εκκλησιαστής: “καιρός του τεκείν και καιρός του αποθανείν... καιρός του αποκτείναι και καιρός του ιάσασθαι... καιρός του κλαύσαι και καιρός του γελάσαι... καιρός του ζητήσαι και καιρός του απολέσαι... καιρός του ζητήσαι και καιρός του απολέσαι... καιρός του σιγάν και καιρός του λαλείν... καιρός του φιλήσαι και καιρός του μισήσαι, καιρός πολέμου και καιρός ειρήνης”. [...]

Νίκος Γιανναδάκης, Δύο εκδοχές της Ιστορίας (έκδ. Αρμός, Αθήνα 1999, σσ. 21, 27-28).

-----
* κυρ-Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Σημειώσεις εκατό ημερών. Εξομολογήσεις προς καταστροφή του φυσικού προσώπου σε μια προσπάθεια προς απόκτηση προσώπου «εν ετέρα μορφή» (έκδ. Αστήρ - Παπαδημητρίου, Αθήνα 1973, σ. 146).