χωρίς να θυμώνει

Μού θύμισαν τις ψείρες, που εγκαταλείπουν το πτώμα,

ευθύς που ο άνθρωπος θα πεθάνει. Ομολογώ βέβαια ότι

σήμερα είναι αρκετά δύσκολο να επαληθευτεί η παρομοίωσή μου,

λόγω της ευρείας χρήσεως των πάσης φύσεως

εντομοκτόνων και φθειροκτόνων.*

«Με αυτόν τον τρόπο», γράφει ο Σόλων, «γίνεται από τον θεό η επανόρθωση της αδικίας· χωρίς να θυμώνει με τον καθένα [που την διαπράττει], όπως θα έκανε ένας κοινός άνθρωπος, ωστόσο δεν τον αφήνει να τού ξεφύγει ποτέ, στον αιώνα τον άπαντα, ...και έρχεται στο τέλος η ώρα που τα πάντα ξεφανερώνονται, μόνο που ο ένας τη δίκαιη τιμωρία την υφίσταται αμέσως, ενώ ένας άλλος αργότερα».

*

Ωστόσο, αν θυμηθούμε μια συμπερασματική απόφανση του Cornford, ότι «η χρήση της λέξης καιρός με τη σημασία του μέτρου... κατάγεται από τον [αρχαιότατο] συσχετισμό της δίκης με τον χρόνον», ένα ευρύτατα γνωστό χωρίο από τον Εκκλησιαστή πιστεύουμε πως αποκαλύπτει πολύ καθαρότερα τη σημασία της γνώσης και της μη υπέρβασης από τον άνθρωπο των θεσπισμένων για αυτόν «ορίων». “Τοις πάσι χρόνος, και καιρός τω παντί πράγματι υπό τον ουρανόν” -λέγει ο Εκκλησιαστής, φέρνοντας έτσι τον λόγο και την πράξη του ανθρώπου εκεί όπου από καταβολής κόσμου ανήκουν, στην περιοχή δηλαδή της σχέσης ή μη σχέσης του με τον Θεό και με ό,τι είναι από αυτόν ορισμένο. Και συνεχίζει ο Εκκλησιαστής: “καιρός του τεκείν και καιρός του αποθανείν... καιρός του αποκτείναι και καιρός του ιάσασθαι... καιρός του κλαύσαι και καιρός του γελάσαι... καιρός του ζητήσαι και καιρός του απολέσαι... καιρός του ζητήσαι και καιρός του απολέσαι... καιρός του σιγάν και καιρός του λαλείν... καιρός του φιλήσαι και καιρός του μισήσαι, καιρός πολέμου και καιρός ειρήνης”. [...]

Νίκος Γιανναδάκης, Δύο εκδοχές της Ιστορίας (έκδ. Αρμός, Αθήνα 1999, σσ. 21, 27-28).

-----
* κυρ-Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Σημειώσεις εκατό ημερών. Εξομολογήσεις προς καταστροφή του φυσικού προσώπου σε μια προσπάθεια προς απόκτηση προσώπου «εν ετέρα μορφή» (έκδ. Αστήρ - Παπαδημητρίου, Αθήνα 1973, σ. 146).