το πρόσωπο του Θανάτου

'Ενα τοπίο τρόμου, όπως είναι το υπερφυσικό στα μάτια των αρχαίων Ελλήνων, άρχισε να διαγράφεται καθαρά και να ζωντανεύει.

Με αυτόν ακριβώς τον έξαλλο φόβο που γεννά ο κόσμος των νεκρών, την Γοργώ, ήρθε αντιμέτωπος ο Περσέας πριν καταφέρει να τής κόψει το κεφάλι. Το βασικό στην ιστορία αυτή είναι ο τρόπος με τον οποίο ο αρχαίος 'Ελληνας αντιλαμβάνεται το βλέμμα αυτό. Πρόκειται στην πραγματικότητα για τη θεωρία του έρωτα, όπως την ερμηνεύει ο Πλάτων.

Ο έρως είναι η απορροή αυτή που ξεκινά από τον ερώντα και αντανακλά στο βλέμμα του ερωμένου, έτσι ώστε αυτό που βλέπουμε στο βλέμμα του άλλου να είναι ο ίδιος ο εαυτός μας. Για τον Πλάτωνα όμως, ο άλλος που με αγαπά βλέπει σε εμένα το Καλόν, με κεφαλαίο, αυτό δηλαδή που είναι πέρα από εμένα και με ξεπερνά.

Το ίδιο ισχύει και για την Γοργώ: όταν την κοιτώ, αυτό που βλέπω είναι ο εαυτός μου ή, καλύτερα, εκείνος που μέσα μου είναι ήδη το 'Αλλο (το έτερον), εκείνο που, μέσα μου, είναι στην πραγματικότητα πέρα από εμένα, όχι όμως προς τα επάνω, αλλά προς τα κάτω. Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι σε κάθε ανθρώπινο ον ενυπάρχει ήδη η απειλή ενός αθεράπευτου χάους. Αυτό είναι που δεν μπορείς εύκολα να αντικρίσεις στο βλέμμα της Γοργούς: το πρόσωπο του Θανάτου!

Jean-Pierre Vernant, Ανάμεσα στον μύθο και την πολιτική (μτφρ. Μ. Γιόση, έκδ. Σμίλη, Αθήνα 2003, σσ. 66-67).