το ωραίο και το υπέροχο

'Οποιος αποκάλεσε, πρώτος, ωραίο φύλο τη γυναίκα, ανεξάρτητα αν είχε απλά σκοπό να την κολακέψει, τής απέδωσε αναμφίβολα μια ακριβή προσωνυμία. Χωρίς να λογαριάσουμε ότι η μορφή της είναι γενικά πιο λεπτή, τα χαρακτηριστικά της πιο εκλεπτυσμένα και απαλά, η φυσιογνωμία της πιο δηλωτική και ελκυστική, όταν είναι ευπροσήγορη, πρόσχαρη ή σκωπτική, χωρίς ακόμη να υπολογίσουμε εκείνη την άδηλη, μαγική δύναμη με την οποία μάς προδιαθέτει ευμενώς απέναντί της, ο χαρακτήρας της έχει ορισμένα ιδιάζοντα γνωρίσματα που τη διαφοροποιούν από τον άνδρα και είναι ευδιάκριτα από τον οιωνό του ωραίου. Για το άρρεν φύλο, θα διεκδικούσαμε την προσηγορία του ευγενούς φύλου, αν δεν ήταν όρος του ευγενούς χαρακτήρα η αποποίηση των τίτλων. Αυτό δεν σημαίνει ότι η γυναίκα στερείται ευγενών ιδιοτήτων και ο άνδρας κάθε είδους ομορφιάς. Οι ιδιότητες αυτές ενυπάρχουν και στα δύο φύλα· στη γυναίκα όμως προάγουν το ωραίο, στον άνδρα το υπέροχο.

Immanuel Kant, Παρατηρήσεις πάνω στο αίσθημα του ωραίου και του υπέροχου, [κεφ. τρίτο: Η διαφορά του ωραίου και του υπέροχου στη σχέση των δύο φύλων], (μτφρ. Χ. Τασάκος, έκδ. Prinda, Αθήνα 2001 (2η), σ. 57).

['Αλλο απόσπασμα από το ίδιο βιβλίο εδωδά].

Απαντώντας στο ερώτημα «Μπορώ άραγε να αγαπήσω, εγώ πρώτος;» με την απώλεια της δωρεάς που φτάνει ώς την απώλεια του εαυτού, ο αγαπών κατακτά κάλλιστα μια ασφάλεια – εννοώ την καθαρή και απλή ασφάλεια του συγκεκριμένου γεγονότος ότι αγαπά. 'Οταν αγαπώ σε βαθμό που να θυσιάζω τα πάντα, αισθάνομαι όντως μια αναμφίλεκτη, ακατάλυτη και απροϋπόθετη ασφάλεια, αλλά μόνο την ασφάλεια ότι αγαπώ – και αυτό αρκεί. Ο αγαπών βρίσκει μια απόλυτη ασφάλεια στην αγάπη – όχι την ασφάλεια του να είναι, ούτε αυτήν του να είναι αγαπημένος, αλλά αυτήν του αγαπάν. Και έχει την εμπειρία της μέσα στην απουσία της αμοιβαιότητας. Ας υποθέσουμε ότι ένας αγαπών αγαπά – αλλά χωρίς ανταπόδοση, επειδή δεν τον αγαπούν ή παύουν να τον αγαπούν. 'Εχασε; Τί έχασε; Θα έχει χάσει ασφαλώς την ασφάλεια ότι τον αγαπούν· αλλά επ' ουδενί την ασφάλεια του ότι αγαπά – φτάνει τουλάχιστον να εξακολουθεί να αγαπά, χωρίς να περιμένει καμιά αγάπη σε ανταπόδοση. Την ασφάλεια αυτή θα την κρατάει όσο συχνά θέλει και για όσο θέλει – όσο θα αγαπά, πρώτος αυτός και, κυρίως, τελευταίος. 'Οταν ένας έρωτας έχει ξεπεράσει την αμοιβαιότητα εν γένει, ποιός χάνει και ποιός κερδίζει; Για τη φυσική στάση, κερδίζει αυτός που έπαψε να αγαπά – κερδίζει όντως ότι δεν αγαπά πια· αλλά έτσι έχει χάσει την αγάπη. Για την ερωτική αναγωγή, κερδίζει αυτός που εξακολουθεί να αγαπά, επειδή με τον τρόπο αυτό κρατάει την αγάπη, ή την πρωτοβρίσκει.

Jean-Luc Marion, Το ερωτικό φαινόμενο (μτφρ. Χρ. Μαρσελλος, έκδ. Πόλις, Αθήνα 2008, σσ. 143-144).

μπορώ να αγαπήσω άραγε, εγώ πρώτος;

[…] να ρωτήσω εφεξής: «Μπορώ να αγαπήσω άραγε, εγώ πρώτος;» μάλλον, παρά: «'Αραγε μ' αγαπούν – εξ' άλλου;» - να συμπεριφερθώ ως εραστής που δίνεται μάλλον παρά ως εραστής του πάρε-δώσε.

Ακριβώς όμως –ιδού το κύριο επιχείρημα που δίνει νέα ώθηση στην αναζήτηση- μια τέτοια δυνατότητα παραμένει εξ ορισμού πάντοτε ανοιχτή και καμιά απορία δεν θα μπορέσει ποτέ να την αποκλείσει. Διότι η διαπίστωση (ή η απλή υποψία) ότι δεν με αγαπούν δεν μού απαγορεύει κατ' αρχήν ποτέ τη δυνατότητα να αγαπήσω, πρώτος εγώ. Και κανείς να μη με αγαπά (είτε το ξέρω, είτε πρόκειται για φαντασίωσή μου, δεν έχει σημασία), αυτό δεν μού κάνει αδύνατο να αγαπήσω αυτόν ακριβώς που δεν με αγαπά, τουλάχιστον κάθε φορά και για όσο το αποφασίζω. Ας μη με αγαπά, όσο θέλει, ή ας με αγαπά όσο λίγο μπορεί· αυτό δεν θα με εμποδίσει ποτέ εγώ να τον αγαπώ, αν έτσι έχω αποφασίσει. Ας με μισούν όσο θέλουν, ποτέ δεν θα με υποχρεώσουν να τους μισήσω και εγώ, αν έτσι αποφασίζω. Η ασύγκριτη και ακαταμάχητη εξουσία του ενεργήματος του αγαπάν αντλεί όλη τη δύναμή της από το γεγονός ότι η αμοιβαιότητα δεν την επηρεάζει, όπως και η αναμονή επενδυτικών κερδών δεν τη μολύνει. Ο εραστής έχει ένα μοναδικό προνόμιο: δεν έχει τίποτε να χάσει, ακόμα κι αν δεν αγαπηθεί με τη σειρά του, γιατί μια περιφρονημένη αγάπη δεν παύει να είναι μια απολύτως ολοκληρωμένη αγάπη, όπως ένα δώρο που απορρίφθηκε δεν παύει να είναι ένα δώρο απολύτως δοσμένο.

Ακόμη περισσότερο, ο εραστής δεν έχει να χάσει τίποτε· δεν θα μπορούσε και να χαθεί, και να το ήθελε ακόμα, γιατί κι όταν τα δίνει όλα, αυτό ούτε τον καταστρέφει, ούτε τον φτωχαίνει, μόνο δείχνει ακόμα καθαρότερα το βασιλικό του προνόμιο – ότι όσο πιο πολύ δίνει, όσο πιο πολύ χάνει και σκορπίζει, τόσο λιγότερο χάνει τον εαυτό του, αφού η εγκατάλειψη και η απώλεια ορίζουν τον μοναδικό, διακριτικό και αναπαλλοτρίωτο χαρακτήρα του αγαπάν. Η αγάπη ή δίδεται μέχρις απωλείας ή απόλλυται ως αγάπη. 'Οσο περισσότερο αγαπώ επί ζημία, τόσο περισσότερο αγαπώ απλώς. 'Οσο περισσότερο αγαπώ επί ζημία, τόσο λιγότερο χάνω από τα μάτια μου την αγάπη, αφού η αγάπη αγαπά ώς εκεί που χάνεται ο ορίζοντας. Η πράξη της αγάπης δεν κάνει μόνο να μη φοβάται κανείς την απώλεια, είναι η ελευθερία της απώλειας η ίδια. 'Οσο περισσότερο χάνω, και μάλιστα ανεπιστρεπτί, τόσο περισσότερο ξέρω ότι αγαπώ και χωρίς αμφισβήτηση. Μία μόνο απόδειξη της αγάπης υπάρχει – να δίνει κανείς χωρίς επιστροφή, χωρίς ανάκτηση, επομένως να μπορεί να χάνει δίνοντας, ακόμα και να χάνεται. Αλλά η αγάπη η ίδια δεν χάνεται ποτέ, αφού ολοκληρώνεται μέσα στο χάσιμο.

Jean-Luc Marion, Το ερωτικό φαινόμενο (μτφρ. Χρ. Μαρσελλος, έκδ. Πόλις, Αθήνα 2008, σσ. 138-139).

λόγω του TimeIsOnMySide31
αλλά και για την ελληνίδα του μεσογειακού ταμπεραμέντου.

τετράστιχο

Ψηλό, λιγνό, τρελό για χάδι,
δουλεύει σ' ένα μαγαζί.
Το πήρα ένα Σαββάτο βράδυ
και κοιμηθήκαμε μαζί.

Ναπολέων Λαπαθιώτης

-----
Το τετράστιχο και η περιπέτειά του εδωδά.

λογικές προφυλάξεις

[...] για να αγαπήσει κανείς, πρέπει να ξέρει ποιον αγαπά, γιατί τον αγαπά και αν αγαπιέται σε ανταπόκριση· αιτήματα απολύτως νόμιμα, αλλά μόνο μέσα στη φυσική στάση, εκεί όπου τίποτε δεν γίνεται χωρίς αποχρώντα λόγο, χωρίς αμοιβαιότητα, ή γνώση του άλλου ως αντικειμένου. Αλλά αυτές οι λογικές προφυλάξεις χάνουν κάθε εγκυρότητα μόλις περάσει κανείς τα σύνορα που χωρίζουν τη φυσική στάση και την ερωτική αναγωγή.

Jean-Luc Marion, Το ερωτικό φαινόμενο (μτφρ. Χρ. Μαρσελλος, έκδ. Πόλις, Αθήνα 2008, σσ. 173-174).

remedia amoris

Από εκείνον ακόμη τον καιρό (προτού να αρχίσει η χριστιανική εποχή) οι Κινέζοι δίδασκαν τη σπουδαιότητα της εισαγωγής, της προετοιμασίας. Από εκείνον ακόμη τον καιρό γνώριζαν πως ένα φιλί δεν είναι κάτι το άσχετο, αλλά ένα χάδι που ενεργοποιεί ολόκληρο τον οργανισμό και πως η χρήση του πρέπει να περιορίζεται στην κρεβατοκάμαρα... -αυτός, ίσως νά ‘ναι και ο λόγος που όταν βλέπω τα παιδαρέλια μας ή τα ζευγάρια μας να τρίβουν τις μουσούδες τους ή να τρώνε το ένα τα χείλια του άλλου μέσα στο καυσαέριο της πόλης, μέσα σ’ ένα βαγόνι του μετρό ή σ’ έναν σιδηροδρομικό σταθμό, αντιδρώ πάντα σαν Κινέζος: με αποστροφή. Δυστυχισμένοι άνθρωποι που δεν ξέρουν τί τούς γίνεται! Κι ύστερα ξαφνιάζονται όταν βλέπουν πως τά ‘καναν θάλασσα όχι μόνο στη δική τους σεξουαλική ζωή, αλλά και στων παρτεναίρ τους! Η σεξουαλική ζωή είναι άλλο πράγμα!.

Ετιάμπλ (καθηγητ. στη Σορβόνη), Ο έρωτας στην τέχνη – Κίνα (έκδ. Διαχρονική, σ. 23).

.....Η πηγή σου ας είναι ευλογημένη· και ευφραίνου μετά της γυναικός της νεότητός σου.
.....Ας ήναι εις σε ως έλαφος ερασμία, και δορκάς κεχαριτωμένη· ας σε ποτίζωσιν οι μαστοί αυτής εν παντί καιρώ, ευφραίνου πάντοτε εις την αγάπην αυτής...

Παροιμίαι, Ε' 18-19...........................