τα δύο θεϊκά σύμβολα της νεολιθικής

Τα καινούργια στοιχεία είναι τώρα ο αριθμός τους [των συμβόλων θηλυκών μορφών – κυρίαρχο σύμβολο], καθώς και η ένδειξη ότι δεν πρόκειται πλέον μόνο για ένα «σύμβολο γονιμότητας», αλλά για ένα αληθινό μυθικό πρόσωπο, που νοείται ως Υπέρτατο Ον και Παγκόσμια Μητέρα, ή αλλιώς για μια θεά που επιστρέφει ένα θρησκευτικό σύστημα, το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «θηλυκός μονοθεϊσμός», με την έννοια ότι τα πάντα υποτάσσονται σε εκείνη.

Το δεύτερο σύμβολο, που ενσαρκώνεται από τον Ταύρο, είναι αρσενικό, αλλά με ζωική ουσιαστικά ακόμη υπόσταση. Στο Τσατάλ Χουγιούκ αυτό φαίνεται υποταγμένο στη Θεά σε μια σχέση μητέρας-παιδιού· κατέχει ωστόσο τη θέση της δεύτερης υπέρτατης μορφής, η οποία υπογραμμίζεται δυναμικά από την εντατική του αναπαράσταση, από τις προνομιακές του διαστάσεις και την τοπολογία του.

Είναι δυνατόν, όπως προτείνει ο J. Mellaart, να υπήρχε ήδη κατά τη Νεολιθική ένα συμβολικό σύστημα με μια μυθολογία του Υιού-Συζύγου, ανάλογη προς εκείνη που θα μάς αποκαλύψουν αργότερα τα κείμενα των μεσοποταμιακών πινακίδων της Εποχής του Χαλκού. Τίποτε όμως δεν το τονίζει καθαρά στο συγκεκριμένο στάδιο της θρησκευτικής τέχνης: ο Ταύρος μπορεί βέβαια να γεννιέται από τη Θεά, δεν διαφαίνεται ωστόσο ακόμη καμιά συζυγικότητα, κανένα καθαυτό «θεϊκό ζεύγος».

Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 28-29).