πολύμαστος

Άρτεμις Εφεσία· [...] ρωμαϊκό αντίγραφο του περίφημου ομοιώματος της Αρτέμιδος που λατρευόταν στο μεγάλο ναό της στην Έφεσο, ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Στο ομοίωμα αυτό [...] η θεά αποδίδεται στην ασάλευτη στάση ενός πανάρχαιου ειδώλου, που συγκεντρώνει και στοιχεία μη ελληνικής προέλευσης.

Η θεά φοράει στενό ένδυμα, καλυμμένο από ανάγλυφες προτομές ζώων, μέλισσες και ρόδακες· το κεφάλι, με το πυργόμορφο διάδημα, πλαισιώνεται από σεληνιακό δίσκο και ύφασμα που φέρει άλλες ανάγλυφες προτομές. Κάτω από τη γιρλάντα που κοσμεί το στήθος της θεάς κρέμονται πολλές σειρές από μαστούς, αναμφισβήτητα σύμβολα γονιμότητας και πλησμονής.

Επειδή λείπουν οι θηλές, έχει υποστηριχτεί ότι οι μαστοί δεν «ανήκουν» στο σώμα της θεάς, αλλά έχουν εφαρμοστεί στο ένδυμα που φοράει, όπως ακριβώς και τα υπόλοιπα διακοσμητικά στοιχεία· το γεγονός ότι δεν είναι μπρούντζινοι, όπως τα γυμνά μέρη του αγάλματος, αλλά μαρμάρινοι, όπως το ένδυμα και τα εξαρτήματά του, μοιάζει να συνηγορεί υπέρ της άποψης αυτής.

Πρέπει, ωστόσο, να απορρίψουμε τις ερμηνείες που βλέπουν σε αυτές τις λεπτομέρειες άλλους συμβολισμούς (λ.χ., τα γεννητικά όργανα ταύρων που θυσιάστηκαν στο ναό), καθώς η προσωνυμία «πολύμαστος»και οι συγγενικές εκφράσεις που συνόδευαν τη θεά επιβεβαιώνουν ότι, είτε είναι πραγματικά είτε πρόσθετα, πρόκειται πάντως για γυναικεία στήθη.

Η ελληνική τέχνη στα μουσεία του κόσμου. Μουσεία Βατικανού-Καπιτωλίου. Ρώμη (έκδ. Η Καθημερινή, Αθήνα 2010, σσ. 74-75).