βγάζει τον εαυτό από την ιδέα του χωριστού ατόμου

Σπαραχτικές ικεσίες απίστευτης τρυφερότητας απευθύνει το κορίτσι προς τον πατέρα της και μετά στη μητέρα της να τη γλιτώσουν (στ. 1216-1219) [...]

Ως άλλος εαυτός του Αχιλλέα θέλει να ζήσει ακόμα και μια άδοξη ζωή, δεν θέλει έναν ένδοξο θάνατο. Ο Αχιλλέας εκπροσωπεί την εκρηκτική βία των συναισθημάτων της καθώς και το άδοξο άδειασμα του εαυτού, τη θλιβερή σκιά που μένει από ένα παιδί όταν έχει πιαστεί μέσα σε μια βίαιη οικογενειακή σκηνή που έχει περάσει σαν καταιγίδα, το ζευγάρι των γονιών αποσύρεται στην καμάρά τους, όλα τα θηριώδη είναι δαμασμένα.

Η Ιφιγένεια βρίσκει τη λύση στη θυσία. Γίνεται ένα με όλους. Βγάζει τον εαυτό από την ιδέα του χωριστού ατόμου, καθώς και από την ιδέα του ζεύγους, του γάμου. Αποφασίζει όχι ότι είναι μόνη σε έναν κόσμο ύβρεως, χωρίς συνοχή και νόημα. Αλλά ότι μόνη της θα θυσιαστεί και θα μάς δώσει νόημα και συνοχή. Αυτή είναι το υποκείμενο της φαντασίωσης της θυσίας. Περπατά μόνη μέχρι το βωμό, και ενώνεται με τη μεγάλη ομάδα. Γύρω οι βασιλείς και ο στρατός. Αναβίωση μιας τελετής αιμομικτικής ένωσης; Στο τέλος ένας άγγελος αναγγέλλει στη μητέρα ότι ένα ελάφι θυσιάστηκε. Η Ιφιγένεια αρπάχτηκε από τη θεά. Τί μένει; Μια πικρή έρημη έκταση, με μερικά σκοτεινά παραπήγματα, χωρίς χρήση και νόημα.

Ο André Green επισημαίνει: Κανείς τους δεν σκέφτηκε «ας μην πάμε στην Τροία, δεν είναι υποχρεωτικό». Οι θεοί δεν έδωσαν χρησμό να πάνε ή να μην πάνε, αλλά ότι, αν θέλουν να πάνε, πρέπει να θυσιαστεί η Ιφιγένεια. Η ύβρις ήταν η καταστροφική μανία τους. Ο αρχηγός που θα χύσει το αίμα τόσων παιδιών πρέπει προκαταβολικά να πληρώσει για την ύβριν, πρέπει να θυσιάσει πρώτα τη δική του κόρη.

Η κόρη θυσιάζεται για χάρη της επιθυμίας του πατέρα, για να επιτύχει η επιχείρηση της εκδίκησης και του κέρδους. Δεν πρόκειται για τη θυσία του Αβραάμ, που αγγίζει το «είναι» του πατριάρχη ενός λαού, εκλεκτού του θεού. Η θυσία του Αγαμέμνονα αγγίζει το «έχειν», την πρόσκτηση και τη συσσώρευση αποκτημάτων.

Σωτ. Μανωλόπουλος, “Ιφιγένεια η εν Αυλίδι του Ευριπίδη”, στον τόμο: Το θήλυ και οι ανατρεπτικές όψεις του στην ελληνική αρχαιότητα. Πρακτικά Συνεδρίου (μτφρ. Σ. Λεωνίδη, έκδ. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού Σχολής Μωραΐτη, Αθήνα 2018, σσ. 89-90).