'ςτη χούφτα χώμα ο χωρισμός

Ο νικητής του μάταιος· 

ρημάδια 'ςτα μάτια του τρόπαια.*

Μονώτατος των ανθρώπων και γόγγυξε·
δε βρίσκεται ένας χριστιανός;
χέρι δικό μου να με κόψει.

Ο Κύριος των αγγέλων τού έγνεψε·
'ςτη χούφτα χώμα ο χωρισμός
νεφέλη, οθόνη, τον σηκώνει.

Κοιμάται μαρμαρωμένος 'ςτο σπήλαιο·
'ςτο χρόνο τρίζει ο καρπός.
Μια στάλα εστάλαξε 'ςτα μάτια.

Άγγελος Καλογερόπουλος, «Μονώτατος», Σύρραμμα (έκδ. Αρμός, Αθήνα 1996, σ. 17). Τραγουδά ο χορός, όπως και στο motto (εκ της σ. 54).-

*

Ο νοσών ταπεινούται και μεριμνά περί της υγείας αυτού και τότε ζητεί γενέσθαι βασιλεύς· η γαρ υγεία της ψυχής, λαμβάνει την καθαρότητα· η δε καθαρότης, το Πνεύμα το άγιον, ό εστιν η βασιλεία των ουρανών.

αγίου Ισαάκ, Επιστολαί Δ' (εκ της συλλογής Θηκαρά και δη Θεοδούλου Μοναχού, Ανθολόγιον περί των 'Υμνων ΙΣΤ' - έκδ. Ι.Μ. Παντοκράτορος, 'Αγιον 'Ορος 2008, σ. 538).

για δυό σταγόνες

Αυτό ήταν

το ατέλειωτο

ποίημα

που

μιλάει

για

δυό

σταγόνες

σπέρμα

στο

παπούτσι

σου *

και κατέφθαναν άνθρωποι
με παράξενα επαγγέλματα:
βροχοποιοί, ψυχαναλυτές,
εκπαιδευτές κοκορομαχίας
φερετροποιοί

Ανδρέας ο εξ όνυχος
παραστάτης ασπόνδυλων ονείρων
Γεώργιος ο εξ ήπατος
φαροφύλαξ απολιθωμένων αιδοίων
Σπυρίδων ο του σπληνός
αναπνευστήρ πεπαλαιωμένων υστέρων
Απών ο εκ λέμφου
αλπινιστής εγγαστρίμυθων μονών
Φώτιος ο εκ βλέμματος
σηματωρός αρτηριών και αγγείων
Αντώνιος ο των ερυθρών
σιγαστήρ ανεκλάλητων «τώρα»

[...]

ο επί ονείρου
κρεμάμενος
ο εν φαντασιώσει την γη
κρεμάσας

[...]

κι όσο ταξίδευες τόσο
τους αγαπούσες και γινόσουν
ένα με τα Ένα
κι έλεγες
το πιο ωραίο τοπίο
το στήθος της γυναίκας
το πιο ωραίο τοπίο
τα πρόσωπα των ανθρώπων
το πιο ωραίο τοπίο
η ανθρώπινη φωνή

[...]

Φώτης Καγγελάρης, Ασκήσεις αναπνοής (έκδ. Διώνη, Αθήνα 1998, σσ. 23, 30, 51, ).- Το motto εκ του ιδίου η κατακλείδα της συλλογής (ό.π., σ. 61).

την θάλασσαν την κυμάτων γέμουσαν και πνευμάτων βιαίων...

Ουχ οράς ταύτην την θάλασσαν την κυμάτων γέμουσαν και πνευμάτων βιαίων;
Αλλ' αύτη η θάλασσα η ευρύχωρος και μεγάλη, ασθενεί ψάμμω τειχίζεται,
και πολλάκις κυμαινομένη τα κύματα εις ύψος διανίστησιν άφατον·
επειδ' άν έλθη εις τους αιγιαλούς και την ψάμμον ίδη, διαλυθείσα προς εαυτήν πάλιν επάνεισι,

δι' αμφοτέρων σε τούτων διδάσκουσα
ότι ουχί φύσεως έργον εστί το μένειν αυτήν εις τον οικείον όρον,
αλλά της του κτίσαντος αυτήν δυνάμεως·

διά τούτο γουν και ασθενές το τειχίον εποίησε,
και ου ξύλα και λίθους ουδέ όρη τοις πελάγεσι περιέβαλε τούτοις,
ίνα μή τούτοις λογίση τις του στοιχείου την ευταξίαν· [...]

αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις τους Ανδριάντας (εκ της συλλογής Θηκαρά και δη Θεοδούλου Μοναχού, Ανθολόγιον περί των 'Υμνων Ι' - έκδ. Ι.Μ. Παντοκράτορος, 'Αγιον 'Ορος 2008, σ. 527).

*

Τότε κι εσύ, Πάτροκλε καβαλάρη, χλευάζοντας
φωνάζεις: κοίτα να δείς τι σβέλτος κι αλαφρύς ξέρει [745: μάλ' ελαφρός ανήρ]
ο λεβέντης να βουτά· ανίσως κι έπεφτε βαθιά
μές στην ψαρίσια θάλασσα, πολλούς θα χόρταινε
για στρείδια ψάχνοντας, κάνοντας τη βουτιά του
από ψηλό κατάρτι, και με φουρτούνα ακόμη, αφού
πανεύκολα από τ' αμάξι τώρα βούτηξε στον κάμπο -
έχουν λοιπόν δύτες δεινούς οι Τρώες. [750: κυβιστητήρες]

Δ.Ν. Μαρωνίτης, 24+2 Ιλιαδικές παρομοιώσεις (εδώ η παρομοίωση του Π 745-750, έκδ. 'Αγρα, Αθήνα 2012, σ. 25). -Πέρα από την μτφρ, π' αφήνει μιαν πικρία, τα σχόλια εισόδια και ακροτελεύτια απόσταγμα της επιμελημένης γραφής του είναι. Ο ίδιος.-

της στίξης

δος ημίν σήμερον

το σώμα το θαυματουργό

το καταματωμένο

της Αμφιβολίας.*

σα νύχτωνε
σ' άρεσε να περπατάς
στους αμμόλοφους της βαρείας
ν' ακροβατείς στα σύρματα
της οξείας
να βουλιάζεις ίσαμε το γόνατο
στους βάλτους της δασείας
να χώνεις τα χέρια ως
τους αγκώνες στα υγρά αργιλώδη
εδάφη της περισπωμένης
και να τελειώνεις το βραδινό σου
περίπατο σκαρφαλωμένος
στον τηλέγραφο της ψιλής

σού άρεσαν και οι τελείες
η ανταύγεια της άνω
και το χνούδι το χωμάτινο
της κάτω
και σ' άρεσε κι η ιδρωμένη μασχάλη
των λαχανιασμένων κομμάτων
κι η τρυφερή κοιλίτσα
της μικρής υπογεγραμμένης που μας
άφησε για πάντα
και το αυστηρό ερωτηματικό
με τη ρυτίδα στο μέτωπο
και το πονηρό χαμόγελο στο χείλι

κι οι δυό τελείες μαζί
που κάνουν χώρο να περάσει
το ποτάμι
κι οι τρείς πυγολαμπίδες στη σειρά
να νυχτοπερπατούν
οι μεταμορφώσεις της σιωπής
και το θαυμαστικό
που κρεμάει το σακάκι της φωνής σου
στο καρφί του
και σστ – σκύψε να σού πώ
το υγρό αιδοίο της παύλας
με την καύλα που σιωπά

[...]

Φώτης Καγγελάρης, Ασκήσεις αναπνοής (έκδ. Διώνη, Αθήνα 1998, σσ. 53-55).- Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σ. 17).

πώς όταν θύελλα ξεσπά

«Οι Ρωμαίοι έλεγαν: “mens sana in corpore sano”».

«Δεν ισχύουν όλα όσα είπαν οι Ρωμαίοι ή οι Έλληνες.

Η έμπνευση, η εγρήγορση, η έκσταση – είναι αυτά που

ξεχωρίζουν τους προφήτες, τους ποιητές, τους μάρτυρες,

από τους ανθρώπους· αυτά που εναντιώνονται στη ζωική

φύση του ανθρώπου, δηλαδή στη φυσική του υγεία.

Επαναλαμβάνω: εάν θέλεις να είσαι υγιής και φυσιολογικός

πήγαινε με το κοπάδι».*

Πώς όταν θύελλα ξεσπά, κι ολόκληρη η μαύρη γή [384: υπό λαίλαπι]
μια μέρα φθινοπωρινή φουσκώνει, ο Δίας ρίχνει
ακράτητη νεροποντή, με τους ανθρώπους οργισμένος,
όσοι στην αγορά στραβά δικάζουν, κι άδικα καταπατούν
το δίκιο, τις θείες εντολές δεν σέβονται, και τότε

οι ποταμοί, πνιγμένοι όλοι στο νερό, κόβουν πολλές πλαγιές, [390: αποτμήγουσι χαράδραι]

συνάμα οι χείμαρροι ορμητικοί, βογκώντας
και στενάζοντας, απ' τα βουνά στην πορφυρή θάλασσα
κατεβαίνουν, ρημάζοντας των χωρικών τον μόχθο -
παρόμοια μούγκριζαν καλπάζοντας οι τρωικές φοράδες.

Δ.Ν. Μαρωνίτης, 24+2 Ιλιαδικές παρομοιώσεις (εδώ η παρομοίωση του Π 384-393, έκδ. 'Αγρα, Αθήνα 2012, σ. 21).

*

[...] έασον γαρ πλοίον μίαν ημέραν χωρίς κυβερνήτου και ναυτών, και όψει καταποντιζόμενον ευθέως. Και τί λέγω πλοίον; Καλύβην μικράν επήξατό τις εν ταις αμπέλοις· και καρπού συναιρεθέντος, αφήκεν έρημον· και ουδέ εβδομάδα ημερών πολλάκις διαμένει, αλλά διαλύεται και καταπίπτει ταχέως.*

-----
 * Το αρχικό motto απόσπασμα ικανό εκ του Άντον Τσέχωφ, Ο μαύρος καλόγερος (μτφρ. Φώτος Λαμπρινός, έκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 1997, σσ. 48-49). Η δε κατακλείδα εκ του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις τους Ανδριάντας (εκ της συλλογής Θηκαρά και δη Θεοδούλου Μοναχού, Ανθολόγιον περί των 'Υμνων ΙΑ' - έκδ. Ι.Μ. Παντοκράτορος, 'Αγιον 'Ορος 2008, σσ. 528-529). 

πυρ αΐδηλον επιφλέγει άσπετον ύλην - σωφρονεί και φωτίζεται

Ο νους τότε υγιαίνει και σωφρονεί και φωτίζεται
ότε τα πάθη έχει υποταγμένα
και τους λόγους των κτισμάτων του Θεού πνευματικώς θεωρεί
και προς την μακαρίαν και αγίαν Τριάδα λοιπόν ανάγεται.*

Εν αυτώ ζωή ήν, και η ζωή ήν το φώς των ανθρώπων.**

Πώς η ολέθρια φωτιά σαρώνει καίγοντας [455: πυρ αΐδηλον επιφλέγει άσπετον ύλην]
ένα παρθένο δάσος στις κορυφογραμμές,
και φαίνεται από μακρυά η ανταύγεια της φλόγας -
έτσι κι αυτοί, όπως κινούσαν, πάμφωτη λάμψη ανέβαινε
ψηλά στον ουρανό από τις χάλκινες αρματωσιές τους,
σχίζοντας τον αιθέρα.

Δ.Ν. Μαρωνίτης, 24+2 Ιλιαδικές παρομοιώσεις (εδώ η παρομοίωση ειλημμένη εκ των στίχων της Ραψωδίας Β 455-458, έκδ. 'Αγρα, Αθήνα 2012, σ. 15. - Στον τίτλο του παρόντος όμως και ο πρώτος στίχος (Β 455) στο πρωτότυπο κείμενο).

-----

* Το πρώτο motto εκ του αγίου Εφραίμ, Περί αρετών και παθών (εκ της συλλογής Θηκαρά και δη Θεοδούλου Μοναχού, Ανθολόγιον περί των 'Υμνων ΙΔ' - έκδ. Ι.Μ. Παντοκράτορος, 'Αγιον 'Ορος 2008, σ. 533). 
** Το δεύτερο motto όμως εκ της πρώτης περικοπής του Κατά Ιωάννην ευαγγελίου (α΄ 4).-

όταν αναστή εις προσευχήν

Ο εγκρατευόμενος και ταπεινοφρονών και βδελυττόμενος την παρρησίαν, εγώ πιστεύω ότι

 όταν αναστή εις προσευχήν, καθορά εν τη ψυχή αυτού το φώς του αγίου Πνεύματος·
 και ευφραίνεται εν τη θεωρία της δόξης αυτής και εν τη αυτής αλλοιώσει
 προς την του αγίου Πνεύματος ομοιότητα.*

[…]

Στον εγκέφαλο δεν υπάρχει κέντρο της γραφής. Υπάρχει μόνο κέντρο του προφορικού λόγου. Το πρόβλημα είναι ότι δεν βρίσκεται καμία γέφυρα ανάμεσα στην τέχνη, τη γραφή κυρίως και στον λόγο - όπως και στους ανθρώπους . Όσο κι αν σου φανεί παράξενο, πιστεύω ότι τα μεγάλα λογοτεχνικά αριστουργήματα ανήκουν στην παιδική λογοτεχνία. Τα κείμενα του Σεφέρη, ο Ντοστογιέφσκι, ο Παπαδιαμάντης, όλα τους είναι παιδική λογοτεχνία.

[...]

Ο μεταφραστής πρέπει να εξορύξει από το κείμενο εκείνο που θα ισχύσει για το σημερινό δραματικό ασυνείδητο. Αυτό σημαίνει ότι είσαι υποχρεωμένος να «αυθαιρετήσεις», αναλύοντας, πολλαπλασιάζοντας ή και αφαιρώντας στίχους για να βγει η εν τω βάθει ποιητική ουσία.

[...]

Υπάρχει Φυσική Ιστορία... Αρχίζει όταν συλλαμβάνεις την ιδέα και τα πρόσωπα και από τη στιγμή που θα γεννηθεί η πρώτη λέξη, η πρώτη φράση του κειμένου. Τότε παραδίδεσαι άνευ όρων και παρακολουθείς τη ροή. Όσο διαρκεί η ροή υπάρχει δημιουργία, δημιουργικότητα, και του κόσμου ακόμα, μέχρι να επέλθει η ισοπέδωση, κάτι που φοβάμαι ότι ήδη συμβαίνει στην εποχή μας. Αυτή δεν είναι η αρχή της εντροπίας; Η ροή ανάμεσα σε δύο διαμερίσματα διαφορετικής θερμοκρασίας. Το ίδιο ισχύει και στον έρωτα. Γιατί η τέχνη είναι υπόθεση ερωτική.

—Το ζεύγος έρωτας-θάνατος...

Ποιός μιλάει για τον θάνατο; Το χειρότερο είναι η αρρώστια.

Γιώργος Χειμωνάς, σκόρπια αποσπάσματα εκ της τελευταίας του συνεντεύξεως (Αναδημοσίευση Lifo 24.04.2016, απ' εδωδά).


----- 
* Το motto του αγίου Ισαάκ, Λόγοι Ασκητικοί ΜΓ' (εκ της συλλογής Θηκαρά και δη Θεοδούλου Μοναχού, Ανθολόγιον περί των 'Υμνων ΙΣΤ' - έκδ. Ι.Μ. Παντοκράτορος, 'Αγιον 'Ορος 2008, σ. 538).

τα δυό του μάτια ψηλαφούν

Κλαίς; τής είπα. Ναι, το φώς... 

τα χέρια σφίγγοντας κάτω απ' το στήθος. 

Λοιπόν; Χριστός Ανέστη.* 

Μονο τα δοντια του μιλουν, τα χειλη του δεν ξερουν.

Τα δυο του ματια ψηλαφουν, ομως τα χερια του, οχι.

Χορευουν ολες του οι χορδες, ομως τα ποδια του, οχι.

Ιδρωνει ο μισχος του, ο κορμος. Το μετωπο του, οχι.

Ασθμαινει μεσα του ο νοτιας, ομως δεν εχει ανασα
και καβαλαει ενα νησι που δεν το φτανουν ψαρια.
Και τους ανθρωπους του νησιου, οταν πειναει, τους τρωει
και οταν χορτασει, στο νερο φτυνει τα κοκκαλα τους
που οταν αγγιζουν το νησι, γινονται γη και βραχια
και μεγαλωνει το νησι και μεγαλωνει η νυχτα.

Μα οταν σερνονται μακρια και σ' αλλη ακτη αραζουν
φτιαχνουν καινουρια σωματα, το ενα με το αλλο
και γινονται ανθρωποι στραβοι, και γινονται κοπαδια.
Και γινονται ανθρωποι στραβοι, που αγαπουν τις λεξεις.

Τα χερια τους απλωνονται, μα δεν μπορουν να κλεισουν
και οι καρποι τους παντοτε την θαλασσα κοιταζουν.

by den eisai dentro (πάσχα 2015)

Σάς λέω πως θα το σκοτώναμε το αρνάκι 
μα ήρθε την τελευταία στιγμή 
κι έτριψε τη μουσουδίτσα του στο μαχαίρι μας.**


-----
* Στο αρχικό motto στίχοι του Άγγελου Καλογερόπουλου από το ποίημα «Πάσχα Εφήβου», εκ της συλλογής Λύσις της συνεχείας του δέρματος (έκδ. Πλανόδιον, Αθήνα 1990, σ. 28). 
** Κώστας Μόντης, απο τις «Στιγμές», όπως περιέχονται στο: Εκλογή ποιημάτων (έκδ. Αιγαίον, Λευκωσία 2014, σ. 92).