[Σελίδα 17· 1-8, 14-20]
«Βγήκα από τον κόσμο χάρις σε έναν άλλον κόσμο·
μια εικόνα σβήστηκε
προς χάριν μιας καλύτερης εικόνας.
Εφ' εξής βαδίζω προς την Ανάπαυση
εκεί όπου ο χρόνος αναπαύεται στην Αιωνιότητα του χρόνου.
Πορεύομαι στη Σιωπή».
Αφού είπε τα λόγια αυτά, η Μαρία σώπασε.
Διότι διά της σιωπής μιλούσε ο Διδάσκαλος μαζί της.
[...]
Ο Πέτρος πρόσθεσε:
«Είναι δυνατόν ο διδάσκαλος να μίλησε
έτσι, με μια γυναίκα,
για μυστικά που κι εμείς ακόμη αγνοούμε;
Πρέπει να αλλάξουμε τις συνήθειές μας,
να ακούσουμε όλοι αυτή τη γυναίκα;
Την είχε αληθινά επιλέξει και προτιμήσει ως καλύτερη από εμάς;»
[Σελίδα 18· 1-18]
Τότε η Μαρία έκλαψε.
Είπε στον Πέτρο:
«Αδελφέ μου Πέτρε, τί σκέπτεσαι;
Πιστεύεις ότι όλα αυτά είναι μόνο στη φαντασία μου,
ότι επινόησα αυτό το όραμα,
και ότι λέω ψέματα στο όνομα του Διδασκάλου μας;».
Ο Λεβί τότε πήρε τον λόγο:
«Πέτρε, πάντα ήσουν οξύθυμος·
σε βλέπω τώρα να επιτίθεσαι σε αυτή τη γυναίκα,
όπως θα έκαναν οι αντίπαλοί μας.
Αν όμως ο Διδάσκαλος την αξίωσε,
ποιός είσαι εσύ που θα την απορρίψεις;
Σίγουρα, ο Διδάσκαλος την ήξερε πολύ καλά [...]
Την Αγάπησε περισσότερο από εμάς.
Έχουμε λοιπόν υποχρέωση να μετανοήσουμε,
και να γίνουμε Άνθρωπος στην ολότητά του·
ας Τον αφήσουμε να ριζώσει μέσα μας
κι ας πιστέψουμε όπως Εκείνος μάς είχε ζητήσει.
[...]».
Jean-Yves Leloup, Το γνωστικό Ευαγγέλιο της Μαρίας της Μαγδαληνής. Κοπτικό Ευαγγέλιο του 2ου αιώνα μ.Χ. (μτφρ. Αργυρώ Αϊμερίνη-Κουρούση, έκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2005).
για αυτό σάς λέω:
«Ζείτε αρμονικά...»
[Σελίδα 8· 4-5]
Εμείς πρέπει να εναρμονιστούμε με τους άλλους και με τον κόσμο ἠ οι άλλοι κι ο κόσμος πρέπει να εναρμονιστούν με εμάς (κάτι που δεν παραλείπουμε να απαιτούμε από τους άλλους τις περισσότερες φορές);
Ο Διδάσκαλος φαίνεται να μάς λέει, ότι εμείς πρέπει να εναρμονιστούμε με το εκάστοτε δεδομένο περιβάλλον και να εναρμονιστούμε ακόμη και με τους αντιπάλους μας, πριν να είναι πολύ αργά:
«Εάν ουν προσφέρης το δώρον σου επί το θυσιαστήριον κακεί μνησθής ότι ο αδελφός σου έχει τί κατά σού, άφες εκεί το δώρον σου έμπροσθεν του θυσιαστηρίου, και ύπαγε πρώτον διαλλάγηθι τω αδελφώ σου, και τότε ελθών πρόσφερε το δώρον σου» (Ματθ. 5: 23-25).
Και θα προχωρήσει ακόμη παραπέρα, και θα ζητήσει από τους μαθητές του να αγαπήσουν τους εχθρούς τους και να «εναρμονισθούν» μαζί τους, προκειμένου να «γίνουν τέλειοι, όπως τέλειος είναι κι ο επουράνιος Πατέρας» (Ματθ. 5: 43-48) ή «φιλεύσπλαχνοι όπως φιλεύσπλαχνος είναι κι ο Πατέρας» (Λουκ. 6: 27-28 και 32-36. Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πως όπου ο Ματθαίος μιλά για τελειότητα, ο Λουκάς μιλά για φιλευσπλαχνία. [...]). [...]
Τίθεται επίσης το ερώτημα: Πώς μπορούμε να εναρμονιστούμε με κάποιον που θέλει το κακό μας και που προσπαθεί να μάς καταστρέψει ή απειλεί την υγεία μας; Προφανώς δεν πρέπει να υποκύψουμε στον εχθρό και να τον αφήσουμε να κάνει ό,τι θέλει, αλλά πρέπει να αναχαιτίσουμε όλη τη βία που κρύβει μέσα του, χωρίς όμως να κεντρίζουμε ή να προκαλούμε με οποιονδήποτε τρόπο τη βία αυτή.
Πρέπει να τη θεωρήσουμε ως κάτι αφ' εαυτού υπάρχον και να την αφήσουμε να περάσει· δεν υπάρχει άλλωστε μια πολεμική τέχνη που μιλάει για την «εναρμόνιση με τον αντίπαλο» και την εκ μέρους μας αφύπνιση μέσα του μιας συνείδησης, που θα τού επιτρέψει να βγεί από την αναστάτωση μέσα στην οποία βρίσκεται, χωρίς να παρασυρθούμε εμείς από αυτήν;
Το «Οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος», είναι μια ρήση που δεν ανήκει στους νόμους της αρμονίας. Επίσης η δειλία και η φυγή, αφήνουν το πεδίο ελεύθερο στη βία. «Αν σε χτυπήσει κάποιος στο ένα μάγουλο, γύρισε και το άλλο». Είναι ξεκάθαρο εδώ, ότι ο Διδάσκαλος διδάσκει ότι δεν πρέπει να γυρίσεις το ίδιο μάγουλο, αφού αυτό δεν θα ήταν παρά μαζοχισμός, ή νοσηρή ευχαρίστηση του πόνου. Πρέπει να γυρίσεις το άλλο μάγουλο, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να βρείς έναν άλλο τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος: να αντιτάξεις τη συνείδησή σου κατά της βίας, να κοιτάξεις τον άλλον κατάματα και ήρεμα και να τον αντιμετωπίσεις ως Υποκείμενο, του οποίου αρνείσαι να γίνεις το πειθήνιο αντικείμενο.
Jean-Yves Leloup, Το γνωστικό Ευαγγέλιο της Μαρίας της Μαγδαληνής. Κοπτικό Ευαγγέλιο του 2ου αιώνα μ.Χ. (μτφρ. Αργυρώ Αϊμερίνη-Κουρούση, έκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2005, σσ. 84, 88-89).
«Διδάσκαλε, αυτός που έχει τη χαρά να σε βλέπει,
αυτή τη Στιγμή,
να βλέπει το όραμά Σου,
βλέπει με τα μάτια της ψυχής;
Ή με το Πνεύμα;» [...]
Τα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου, του Λουκά ακόμη και αυτό του Ιωάννη δεν μάς προετοίμασαν για το είδος των ερωτήσεων που θέτει η Μαρία στον Διδάσκαλο, στο κείμενο που μελετάμε. Σαν να μην ήταν ικανοί οι μαθητές παρά για την πρακτική γνώση και για ερωτήματα που αφορούσαν τις καλές πράξεις και την καλή συμπεριφορά. Σαν να μην τούς ενδιέφεραν τα μεταφυσικά ερωτήματα και τα ερωτηματικά ως μέσο κατάκτησης της γνώσης και της επαφής με τον αναστημένο Ιησού.
Ο Χριστός αναστήθηκε· είτε το πιστεύουμε είτε όχι, είναι γεγονός. Πώς είναι δυνατόν να το πιστέψουμε, σε τί μπορούμε να βασιστούμε για να μάθουμε αν υπάρχει αληθινό όραμα που ανήκει σε αυτήν την αλήθεια, την οποία θεωρούμε πέραν πάσης αμφισβητήσεως. Με ποιόν τρόπο μπορούμε να φθάσουμε στη γνώση, ποιό είναι το μέσον ή το όργανο; Πώς μπορούμε να μάθουμε αν αυτό το όραμα είναι πραγματικά αληθινό; Και πόσα ακόμη ερωτήματα υπάρχουν, που δεν τα θέτουμε!
Γυναικεία ερωτήματα ή ανδρικά, για την ενορατική και φανταστική γνώση; Ερωτήματα που γίνονται πάντως από τη Μαρία τη Μαγδαληνή και τα οποία δεν είναι διόλου ασήμαντα, αφού συνδέονται με το «πώς» μπορούμε να γνωρίσουμε τον αναστημένο Χριστό, που δεν είναι παρά η Πραγματικότητα και η ίδια η βάση του Χριστιανισμού...
[...]
Από τον τρόπο που θέτουμε το ερώτημά μας, βλέπουμε μέχρι ποίου σημείου είμαστε εξαρτημένοι από έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και δυτικής ερμηνείας: Ή όντως ονειρευόμαστε ή όντως είναι αληθινή· τρίτη περίπτωση αποκλείεται. Κι αν αυτή η τρίτη περίπτωση που αποκλείεται είναι το Αληθινό, η «σύνθεση» ενός αντικειμένου κι ενός υποκειμένου που αποσυνδέονται εξ αιτίας του χρόνου παρουσίασης;
Η αλήθεια έγκειται στον δικό μας προσωπικό τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε, ονειρευόμαστε ή πιο συγκεκριμένα φανταζόμαστε το Αληθινό. Το όνειρο είναι η ηχώ στο δικό μας Φανταστικό κομμάτι του Αληθινού, που αφήνεται να γίνει αντικείμενο διήγησης...
Jean-Yves Leloup, Το γνωστικό Ευαγγέλιο της Μαρίας της Μαγδαληνής. Κοπτικό Ευαγγέλιο του 2ου αιώνα μ.Χ. (μτφρ. Αργυρώ Αϊμερίνη-Κουρούση, έκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2005, σσ. 174-176). Απ’ αφορμή τους στίχους 17-25 της 10ης σελίδας. Με σημαίνουσα την συνέχεια του αποσπάσματος στο ίδιο το βιβλίο (ό.π., σσ. 176-177) απ’ αφορμή τις χαμένες σελίδες 11 έως 14 του χειρογράφου.
Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση, η οποία διατηρείται αυτούσια και αναλλοίωτη ώς τις μέρες μας, τη στιγμή της Επίκλησης, ζητάμε από το Άγιο Πνεύμα «να έρθει σε εμάς και σε αυτήν την προσφορά» (τον άρτο και τον οίνο), για να μεταμορφωθούν πραγματικά σε «σώμα και αίμα», σε «πράξη και θαυμασμό» του Χριστού που ζεί στην καρδιά μας.
Η Μαρία βίωσε, κατά κάποιον τρόπο, αυτήν την Επίκληση: το Άγιο Πνεύμα ήρθε για να φωτίσει τον νού και την καρδιά της, προκειμένου ο Διδάσκαλος να παρουσιαστεί πραγματικά σε εκείνη και να συνεχίσει με αυτόν τον τρόπο να τη διδάσκει.
Η Μαρία βρίσκεται λοιπόν μέσα σε αυτόν τον Αληθινό κόσμο -που διαφέρει από τον κόσμο του ορατού και του αόρατου- τον οποίο αναφέραμε ως Φαντασιακό και που είναι αναμφίβολα μια δύσκολη λέξη, διότι είναι παράγωγο της φαντασίας, η οποία, τουλάχιστον στη Δύση, συνδέθηκε για πολλά χρόνια με το φαντασιακό ή με τον χώρο των φαντασμάτων, αντί να αποτελέσει τη δυνατότητα διεύρυνσης του χωροχρόνου μέσα σε μια διαφορετική διάσταση, έναν άλλον χωροχρόνο, που δεν είναι ακόμη αυτός της Αιωνιότητας ή του Αδημιούργητου, αλλά ο οποίος, σαν τη σκάλα του Ιακώβ που συμβολίζει τα διαφορετικά επίπεδα του Είναι, μάς οδηγεί εκεί ακριβώς.
Αυτό που πληγώνει περισσότερο τη Μαρία είναι που ο Πέτρος μπόρεσε να σκεφτεί ότι εκείνη έλεγε «ψέματα». Για έναν Σημίτη το ψέμα είναι χειρότερο από την πλάνη ή την αυταπάτη. Είναι μια εκούσια κακή πράξη που στόχο έχει να νοθεύσει το Αληθινό. Όπως θα πεί αργότερα, ο Μάιστερ Έκχαρτ στους δικαστές του στην Αβινιόν: «Μπορεί να σφάλλω, αλλά δεν μπορώ να λέω ψέματα», δηλαδή ξέρω αυτό που ξέρω και πιστεύω αυτό που πιστεύω...
Για τη Μαρία είναι πολύ δύσκολο να αρνηθεί αυτό που λέει, γιατί θα ήταν σαν να αρνείται την ύπαρξη της Ανάστασης, σαν να ήταν ψεύτικη. Τα λόγια της, κάνουν τον Πέτρο να χάσει την πίστη και την εμπιστοσύνη του στην Αγάπη πέρα από τον τάφο, και αντί να προσφέρει σταθερότητα στους αδελφούς του, κινδυνεύει να τούς γυρίσει πίσω σε μια ιστορία όπου καμιά «δίοδος» δεν είναι ανοιχτή και να τούς κλείσει σε «αυτόν τον κόσμο που έχει δημιουργηθεί για να πεθάνει», από τον οποίο ο Διδάσκαλος ήρθε να τούς ελευθερώσει.
Δεν είναι μόνο εκείνη που νιώθει θιγμένη και πληγωμένη· είναι σαν «σταυρώνεται ακόμη μια φορά» ο Ιησούς τον οποίο φέρει μαζί της, σαν να σταυρώνεται ξανά από τους ίδιους τους μαθητές και τους φίλους του, και πιο συγκεκριμένα «από τον στενοκέφαλο» μαθητή του, τον Κηφά, την «πέτρα». Έτσι, αντί ο Πέτρος να γίνει βράχος πάνω στον οποίο θα κτιστεί η κοινότητα, πετάει πέτρες.
Jean-Yves Leloup, Το γνωστικό Ευαγγέλιο της Μαρίας της Μαγδαληνής. Κοπτικό Ευαγγέλιο του 2ου αιώνα μ.Χ. (μτφρ. Αργυρώ Αϊμερίνη-Κουρούση, έκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2005, σσ. 246-247). Απ’ αφορμή τους στίχους 4-6 της 18ης σελίδας.
Μιλώντας για την ύλη και για την προσωρινή της υπόσταση, για την αμαρτία και για την προσκόλληση και την ταύτιση με το προσωρινό, ο Διδάσκαλος υπογραμμίζει τις συνέπειες της άγνοιας και της προσκόλλησης σ' αυτήν:
«Να γιατί νοσείτε
και γιατί πεθαίνετε:
αυτή είναι η συνέπεια των πράξεών σας·
κάνετε ό,τι σας απομακρύνει...
Ο Νοών νοείτω» [Σελ. 7, 24-28]
Η αρρώστια, ο πόνος κι ο θάνατος είναι συνέπειες των πράξεών μας. Δεν πρέπει να κατηγορούμε κανένα άλλον γι' αυτό και είναι ανώφελο να παραπονιόμαστε και να κατακρίνουμε αυτόν τον κόσμο, την ύλη και τον άνθρωπο που είναι κακά. Όχι! Ελέχθη ότι δεν υπάρχει κακό, δεν υπάρχει αμαρτία. Το κακό, η αμαρτία είναι ο «Κατήγορος» που βρίσκεται μέσα μας!
Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι οι Πατέρες της Ερήμου, θα δούν, σύμφωνα με το βιβλίο της Αποκαλύψεως, ένα σημάδι «ανακούφισης», από τη στιγμή που θα πάψουν να κατηγορούν τους άλλους, τον κόσμο και τα γεγονότα: «ότι εβλήθη ο κατήγωρ των αδελφών ημών» (Αποκ. 12.10.6).
Ο Κατήγορος είναι ο σατανάς (το εμπόδιο στα εβραϊκά), ο διάβολος («αυτός που διαβάλει», που προκαλεί τη διχόνοια και τον διχασμό, στα ελληνικά). Αν πεθάνει μέσα μας και δεν υπάρχει πια θέση γι’ αυτόν, τότε είμαστε ελεύθεροι. Δεν ζεί πια μέσα μας ο σκλάβος, το θύμα και συνεπώς και ο Κατήγορος των όσων συμβαίνουν.
Ο Υιός, ο Ζών, καθιστά τον εαυτό του υπεύθυνο για ό,τι τού συμβαίνει, δεν ενοχοποιεί τους άλλους, αλλά ούτε τον ίδιο του τον εαυτό, απλώς παρατηρεί μέσα από τη συνείδηση των καταστάσεων και των γεγονότων, αυτό που μπορεί να τον οδήγησε σε αυτή τη νοσηρή κατάσταση, στον πόνο και στον θάνατο· μόνο με την αναθέωρηση του τρόπου ζωής του και των πράξεών του μπορεί να επιφέρει τη βελτίωση, με τίποτε άλλο. Ο Σωτήρ βρίσκεται μέσα του, πουθενά αλλού.
Η πηγή της γνώσεως, που θα τού επιτρέψει να κατανοήσει αυτό που τού συμβαίνει, βρίσκεται μέσα του. Κανένας άλλος δεν μπορεί να τού υποδείξει μια συμπεριφορά ή μια στάση την οποία θα πρέπει να ακολουθήσει «τυφλά». Στον Διδάσκαλο αρέσουν οι άνθρωποι που έχουν τα μάτια τους ανοιχτά.
[...]
Jean-Yves Leloup, Το γνωστικό Ευαγγέλιο της Μαρίας της Μαγδαληνής. Κοπτικό Ευαγγέλιο του 2ου αιώνα μ.Χ. (μτφρ. Αργυρώ Αϊμερίνη-Κουρούση, έκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2005, σσ. 78-79).
Το Κατά Μαριάμ Ευαγγέλιον, όπως και τα άλλα ευαγγέλια, μπορεί να μάς βοηθήσει να τελειοποιήσουμε την εικόνα που έχουμε για τον άνθρωπο, αφού στο ίδιο το πρόσωπο του Διδασκάλου, βλέπουμε μια προνομιούχο εικόνα του ολοκληρωμένου Ανθρώπου, που έχει γίνει κατ' εικόνα και Ομοίωση του Θεού – ή ακόμη καλύτερα, την εικόνα του Ανθρώπου-Θεού ή του Θεού-Ανθρώπου.
«Βγήκα από τον κόσμο χάρις σε έναν άλλον κόσμο».
Ο κόσμος της ψυχής, που ενώνεται με τον κόσμο του νού και του Πνεύματος, ανακαλύπτει έναν άλλο κόσμο.
Να αλλάξουμε τον κόσμο, σημαίνει να αλλάξουμε την οπτική γωνία από την οποία τον κοιτάζουμε, γιατί τα μάτια της σάρκας και τα μάτια του πνεύματος δεν βλέπουν την ίδια αλήθεια.
*
Παρατηρήσαμε ότι η Μαρία η Μαγδαληνή μπόρεσε να περάσει από τον κόσμο της ύλης σε αυτόν του πνεύματος, χάρη στην ανακάλυψη του Φαντασιακού, που βρίσκεται «ανάμεσα-σε-δύο-κόσμους» και το οποίο κατάφερε να διακρίνει, χάρη στην αφύπνιση του νού της.
Το Φαντασιακό είναι θα λέγαμε ο χώρος, «όπου παίρνει σάρκα και οστά το πνεύμα και γίνεται πνευματικό το σώμα». Η ιδέα της ομογενούς φύσης αντικαθίσταται από την εικόνα της ιεραρχίας «κλιμάτων», που ξεκινά από το κλίμα με τα πιο βαριά υλικά και φθάνει ώς τα κλίματα της πιο δυσνόητης πραγματικότητας.
Οι διαφορετικές διηγήσεις των ταξιδιών της ψυχής τής Μαγδαληνής, μάς επιτρέπουν, αν όχι να «δούμε» και να πειραματιστούμε με αυτά τα κλίματα, τουλάχιστον να τα επισκεφθούμε, με την περισυλλογή, την ειρωνεία ή το ενδιαφέρον του συνηθισμένου τρόπου σκέψης μας.
Jean-Yves Leloup, Το γνωστικό Ευαγγέλιο της Μαρίας της Μαγδαληνής. Κοπτικό Ευαγγέλιο του 2ου αιώνα μ.Χ. (μτφρ. Αργυρώ Αϊμερίνη-Κουρούση, έκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2005, σσ. 226-227). Απ’ αφορμή τους στίχους 1-3 της 17ης σελίδας.
Η γέφυρα ανάμεσα στο «Ειμί» και στο «ουκ ειμί» ή ανάμεσα στη γόνιμη Κενότητα, την αδημιούργητη Καταγωγή κάθε ανθρώπινης ύπαρξης και στην άγονη Κενότητα, που ο Μπερντιάεφ ονομάζει «το κακό ουδέν», είναι μια εμπειρία το ίδιο προβλέψιμη και συνάμα μη προβλέψιμη, όσο και η εμφάνιση του ουράνιου τόξου, ένα βροχερό μεσημέρι. Είναι σαν να βιώνουμε το Παράλογο και τη Χάρη της ανθρώπινης φύσης, την ίδια στιγμή.
Το ερώτημα δεν είναι πια: «να ζεί κανείς ή να μη ζεί»- που είναι και το πιο ανόητο και διχασμένο ερώτημα που υπάρχει, αλλά το «να ζεί κανείς και να μη ζεί»· γεγονός που μάς εναρμονίζει με την αρχαία εσωτεριστική διδασκαλία αφ’ ενός, και αφ΄ετέρου με την κβαντική φυσική.
[...]
«Αυτοί που Τον ψάχνουν Τον βρίσκουν» (Ευαγγέλιο Μαρίας, 8: 22). Και είναι βέβαια ανώφελο να θυμηθούμε τη φράση: «Δεν θα με έψαχνες, αν δεν με είχες ήδη βρεί». Αυτός ο Ίδιος είναι η Επιθυμία που μάς κάνει να Τον ψάχνουμε και η διάστικτη γραμμή που πρέπει να την κάνουμε ίσια, για να θαμπωθούμε από το Πρόσωπό Του / το Πρόσωπό μας.
Jean-Yves Leloup, Το γνωστικό Ευαγγέλιο της Μαρίας της Μαγδαληνής. Κοπτικό Ευαγγέλιο του 2ου αιώνα μ.Χ. (μτφρ. Αργυρώ Αϊμερίνη-Κουρούση, έκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2005, σσ. 108, 109). Απ’ αφορμή τους στίχους 15-22 της 8ης σελίδας.
