καθάπερ ουν οι στρατιώται, διημερεύοντες εν τη μάχη...

ένας άλλος άνθρωπος μού χτυπάει την πόρτα *

Η εν Λαοδικεία Τοπική Σύνοδος (4ος αιών), διά του 49ου αυτής κανόνος, απαγορεύει την κατά την Μεγάλην Τεσσαρακοστήν τέλεσιν της Θείας Λειτουργίας, πλην των Σαββάτων και των Κυριακών.

Και τούτο διότι, ενώ αι ημέραι των νηστειών είναι ημέραι πένθους και κατανύξεως, η τέλεσις της Θείας Λειτουργίας, του Μυστηρίου δηλαδή της Θείας Ευχαριστίας, είναι υπόθεσις πανηγύρεως, χαράς και διαχύσεως.

[...]

Οι αρχαίοι όμως Χριστιανοί ήσαν ειθισμένοι να κοινωνώσι των Αχράντων Μυστηρίων συχνότατα, σχεδόν καθ' εκάστην ημέραν, και δεν ηδύναντο να μείνωσι καθ' όλην την εβδομάδα -μέχρι δηλαδή του Σαββάτου ή της Κυριακής- άνευ της εκ της Θείας Κοινωνίας ενισχύσεως.

[...]

'Οτι δε το πάλαι ετελείτο αύτη [ενν. η Προηγιασμένη] το εσπέρας, δήλον εκ τε πολλών ετέρων μαρτυριών και εκ του γεγονότος, ότι οι αρχαίοι Χριστιανοί, νηστεύοντες την Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, άπαξ μόνον της ημέρας έτρωγον, προς το εσπέρας, μετά την ενάτην ώραν (την 3ην μ.μ. καθ' ημάς) και επομένως και μετά τον Εσπερινόν και την Λειτουργίαν των Προηγιασμένων, με ξηροφαγίαν, ή και όσπρια, άνευ ελαίου (Θ. Στουδίτου «Χρονική διδασκαλία» MPG 99, 1700).

Ο Ματθαίος Βλάσταρης (ιδ' αιών) ρητώς ποιείται μνείαν της Λειτουργίας των Προηγιασμένων ως Εσπερινής Ακολουθίας δι' όσων λέγει εις το «Σύνταγμα αυτού κατά στοιχείον» σχολιάζων τον προαναφερθέντα 49ον κανόνα της εν Λαοδικεία Συνόδου:

«Καθάπερ ουν οι στρατιώται, διημερεύοντες εν τη μάχη, μόλις προς εσπέραν διακριθέντες τροφής μέμνηνται, προς το παντάπασι τας αυτών εξασθενήσαι δυνάμεις ... ούτω και ημείς το καινόν ημών σφάγιον θύοντες Σαββάτου και Κυριακής, ηνίκα του τόνου της πολλής υποχαλώμεν ασκήσεως, εξ εκείνων των προτεθυμένων και προηγιασμένων μερίδων, όσον αποζήν προς εσπέρας σιτούμεθα, ... διά δη τούτο, μυστικώτερον προς εσπέραν, την των Προηγιασμένων τελείν επιτετράμμεθα Λειτουργίαν» (Σύντ. Θ. Κανόνων Ράλλη και Ποτλή Στ'. Σελ. 462-463).

Από την Εισαγωγή στον «Εσπερινό μετά της Θείας Λειτουργίας των Προηγιασμένων Δώρων», στον τόμο: Μεγάλη Τεσσαρακοστή (έκδ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2011 (6η), σσ. 177, 178, 179-180).

----- 
* Το motto ακροτελεύτιος και μόνος στίχος εκ της συλλογής του Άγγελου Καλογερόπουλου, Έτσι είναι. Ακολουθία παραστάσεων. (έκδ. Αρμός, Αθήνα 2010, σ. 58).