Η αλληλενέργεια περιεχομένου και μορφής είναι ζωτικό πρόβλημα στην τέχνη, και όχι μόνο στην τέχνη. Από τον καιρό του Αριστοτέλη, που πρώτος έθεσε το πρόβλημα, και του οποίου η απάντηση ήταν τόσο εσφαλμένη όσο ήταν λαμπρή, πολλοί φιλόσοφοι-καλλιτέχνες θεώρησαν τη μορφή το ουσιαστικό, το ανώτερο, το πνευματικό συστατικό μέρος της τέχνης και το περιεχόμενο το θεώρησαν δευτερεύον, ατελές συστατικό, ανεπαρκώς εξαγνισμένο ώστε να φτάνει την πλήρη πραγματικότητα.
Η καθαρή μορφή, φρονούν αυτοί οι στοχαστές, είναι η πεμπτουσία της πραγματικότητας· κάθε ύλη ωθείται από μια επιμονή να αυτοδιαλυθεί σε μορφή στον ανώτατο δυνατό βαθμό, να γίνει μορφή, να πετύχει τελειότητα μορφής και, επομένως, τελειότητα καθεαυτή. Το κάθε τι στον κόσμο τούτο είναι σύνθεμα μορφής και ύλης, και όσο περισσότερο υπερισχύει η μορφή -όσο λιγότερο επιβαρύνεται από ύλη- τόσο μεγαλύτερη είναι η τελειότητα που έχει επιτευχθεί.
Έτσι τα μαθηματικά είναι η πιο τέλεια από τις επιστήμες και η μουσική, υποστηρίζουν, η πιο τέλεια από τις τέχνες, γιατί και στα δυό η μορφή έχει γίνει το περιεχόμενο του εαυτού της.
Τη μορφή τη βλέπουνε μάλλον σαν την «ιδέα» του Πλάτωνα, σαν κάτι αρχικό, στο οποίο η ύλη πασκίζει ν' απορροφηθεί -μια πνευματική αρχή τάξης που νομοθετεί την ύλη. Η άποψη αυτή αντανακλά την πείρα του πρωτόγονου αγγειοπλάστη: «πρώτα έφτιαξα μια φόρμα και ύστερα έχυσα την άμορφη μάζα στην έτοιμη φόρμα».
Έρνστ Φίσερ, Η αναγκαιότητα της τέχνης (μτφρ. Φ. Χατζηδάκη, έκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1966, σ. 139).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου