Στην ταξική κοινωνία, οι τάξεις προσπαθούν να επιστρατεύσουν την τέχνη -αυτή τη δυνατή φωνή της ομάδας- για την εξυπηρέτηση των ειδικών τους σκοπών.
Τις λεκτικές εκρήξεις της Πυθίας όταν βρισκόταν σε έκσταση τις «συνέτασσαν» πολύ επιδέξια, πολύ συνειδητά οι αριστοκρατικοί ιερείς.
Από το χορό της ομάδας εξελίχθηκε ο κορυφαίος του χορού· ο ιερός ύμνος έγινε ύμνος επαινετικός των κυρίαρχων.
Το τοτέμ της φυλής υποδιαιρέθηκε στους θεούς της αριστοκρατίας.
Τελικά ο κορυφαίος του χορού, με το χάρισμά του του αυτοσχεδιασμού και της εφεύρεσης, εξελίχθηκε σε ραψωδό, που τραγουδούσε, χωρίς χορό, στην αυλή του βασιλιά, και, αργότερα, στην αγορά.
Από τη μια μεριά βρίσκουμε την απολλώνια υμνολογία της εξουσίας και του Status quo των βασιλιάδων, των αρχόντων και των αριστοκρατικών οικογενειών και του κοινωνικού καθεστώτος που είχαν εγκαθιδρύσει αυτοί και που εύρισκε την αντανάκλασή του στην ιδεολογία τους ως υποτιθέμενη παγκόσμια τάξη πραγμάτων.
Από την άλλη μεριά υπήρχε η διονυσιακή εξέγερση από τα κάτω, η φωνή της αρχαίας, τσακισμένης ομάδας, που κατέφευγε σε μυστικές ενώσεις και μυστικές λατρείες, διαμαρτυρόμενη εναντίον της παραβίασης και του κατακερματισμού της κοινωνίας, ενάντια στην «ύβριν» της ατομικής ιδιοκτησίας και της αχρειότητας της ταξικής κυριαρχίας, προφητεύοντας την επιστροφή του παλιού καθεστώτος και των παλιών θεών, προφητεύοντας έναν επερχόμενο χρυσόν αιώνα, κοινοκτημοσύνης και δικαιοσύνης.
Συχνά σ' έναν καλλιτέχνη βρίσκονταν συνδυασμένα αντιφατικά στοιχεία, ιδιαίτερα στις περίοδες εκείνες που η παλιά ομαδικότητα δεν ήταν και τόσο απώτερη και εξακολουθούσε ακόμη να υπάρχει μέσα στη συνείδηση του λαού. Ακόμη και ο απολλώνιος καλλιτέχνης, ο κήρυκας της νέας κυρίαρχης τάξης, δεν ήταν εντελώς απαλλαγμένος απ' αυτό το διονυσιακό στοιχείο διαμαρτυρίας ή νοσταλγίας για την παλιά κοινωνία της ομάδας.
Έρνστ Φίσερ, Η αναγκαιότητα της τέχνης (μτφρ. Φ. Χατζηδάκη, έκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1966, σσ. 48- 49).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου