Ο μάγος στην πρωτόγονη κοινωνία των φυλών ήταν, με την πιο βαθιά έννοια της λέξης, αντιπρόσωπος, υπηρέτης της ομάδας, και η μαγική του δύναμη συνεπάγονταν τον κίνδυνο να τον θανατώσουν αν επανειλημμένα αποτύχαινε να εκπληρώσει τις προσδοκίες της ομάδας. Στη νεαρή ταξική κοινωνία το ρόλο του μάγου τον μοιράζονταν ο καλλιτέχνης και ο ιερέας, στους οποίους αργότερα προστέθηκαν ο γιατρός, ο επιστήμονας και ο φιλόσοφος. Μόνο που βαθμιαία χαλάρωνε, ώσπου επί τέλους να σπάσει εντελώς, ο στενός δεσμός μεταξύ τέχνης και λατρείας. Αλλά και όταν πια συντελέστηκε αυτό, ο καλλιτέχνης έμεινε αντιπρόσωπος και διερμηνέας της κοινωνίας. Δεν τού ζητούσαν να ενοχλεί το κοινό με τις δικές του ιδιωτικές υποθέσεις· η προσωπικότητά του ήταν άσχετη, και κρίνονταν μόνο από την ικανότητά του ναπηχεί και ναντανακλά την κοινή εμπειρία, τα μεγάλα γεγονότα και τις ιδέες του λαού του, της τάξης του και της εποχής του.
Αυτή η κοινωνική λειτουργία ήταν επιτακτική και αδιαφιλονίκητη, ακριβώς όπως υπήρξε παλιότερα η λειτουργία του μάγου. Έργο του καλλιτέχνη ήταν να ερμηνεύει το βαθύ νόημα των γεγονότων στους συνανθρώπους του, να τούς εξηγεί την πορεία, την αναγκαιότητα και τους κανόνες της κοινωνικής και ιστορικής εξέλιξης, να τούς λύνει το αίνιγμα της ουσιαστικής σχέσης μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης, και μεταξύ του ανθρώπου και της κοινωνίας.
Καθήκον του ήταν να εξαίρει την αυτεπίγνωση και την επίγνωση της ζωής του λαού της πόλης του, της τάξης του και του έθνους του· να ελευθερώνει τους ανθρώπους, καθώς βγαίναν από την ασφάλεια της πρωτόγονης ομάδας και μπαίναν σ' ένα κόσμο καταμερισμού της εργασίας και ταξικών συγκρούσεων, από τους φόβους μιας διφορούμενης, αποσπασματικής ατομικότητας και από τον τρόμο μιας ανασφαλούς ύπαρξης· να ξαναφέρνει την ατομική ζωή πίσω στην ομαδική ζωή, το προσωπικό στο καθολικό, να παλινορθώνει την ενότητα του ανθρώπου η οποία είχε χαθεί.
Έρνστ Φίσερ, Η αναγκαιότητα της τέχνης (μτφρ. Φ. Χατζηδάκη, έκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1966, σσ. 49- 50).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου