Σ' έναν κόσμο αλλοτριωμένο όπου μόνο τα πράγματα έχουν αξία, ο άνθρωπος έχει γίνει αντικείμενο μέσα σε αντικείμενα: πραγματικά, είναι, κατά τα φαινόμενα το πιο ανίσχυρο, το πιο αξιοκαταφρόνητο απ' όλα τα αντικείμενα.
Ήδη με τον ιμπρεσσιονισμό η ανθρώπινη ύπαρξη είχε αναλυθεί σε φώς και χρώμα και τη μεταχειρίζονταν ακριβώς όπως κάθε φυσικό φαινόμενο, καθόλου διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο. «Ο άνθρωπος δεν θα πρέπει να είναι παρών» έλεγε ο Σεζάν. Ο άνθρωπος όλο και περισσότερο σμικραίνει, γίνεται ένα μπάλωμα χρώματος ανάμεσα σε άλλα μπαλώματα χρώματος ή δεν είναι πια καθόλου παρών στα ερημικά τοπία και τους ερημωμένους δρόμους των πόλεων.
Ή, αλλοιώς, έχει διαστραφεί, όχι εκστατικά όπως στη Γοτθική τέχνη (από την οποία εν μέρει προέρχεται ο εξπρεσσιονισμός), αλλά ως μηχανισμός που μπορεί να λυθεί, μια κούκλα κατάλληλη για τεχνικές κατασκευές, ένα παράλογο και δαιμονικό πράγμα. Ο άνθρωπος, έχοντας αλλοτριωθεί από τον εαυτό του, αποκτά συνείδηση του εαυτού του ως φετίχ, ως προσωπείο, ως μορμολύκειο.
[...]
Αναφέρουν πως ο Ρεμπώ είπε: «Η ανωτερότητά μου είναι πως δεν έχω καρδιά». Και πάλι ο Ρεμπώ λέει για το υποκείμενο της ποίησης: ««Εγώ» είναι άλλος. Αν ο λευκοσίδηρος ξυπνήσει σαν τρουμπέτα δεν είναι δικό του κατόρθωμα. Είμαι παρών στην άνθιση της ίδιας μου της σκέψης, την παρακολουθώ, την αφουγκράζομαι. Τραβώ μια δοξαριά και η συμφωνία αμέσως αναταράζεται στα βάθη. Είναι λάθος να λέει κανείς «εγώ σκέφτομαι». Θά 'πρεπε να λέει «Εγώ γίνομαι σκεφθείς»».
Έρνστ Φίσερ, Η αναγκαιότητα της τέχνης (μτφρ. Φ. Χατζηδάκη, έκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1966, σσ. 108, 109).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου