για τα τσιτσίραβλα πάλι

Κατά τους αιώνας της Τουρκοκρατίας η κατ' εξοχήν αρχοντική
οικογένεια του Ριζόκαστρου ήτον, η των γνωστών
δια του παρωνυμίου των της Τουρκοκρατίας Μπόλπατζα
διακλαδώσεως των Αθηναίων Παλαιολόγων.*

Κοιτάζω τις κούκλες με τις παραδοσιακές φορεσιές του Τρικερίου που φτιάχνουν οι γυναίκες του συνεταιρισμού. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες όλες οι γυναίκες φορούσαν αυτή τη στολή με τις μεγάλες ασημένιες πόρπες που παράγγελναν και τους τις έφερναν από τα Γιάννενα. Τώρα τις φορούν ελάχιστες ηλικιωμένες και πολλές νεότερες σε ακριβές ημέρες, όπως της Ζωοδόχου Πηγής που χορεύουν το «ξόδι» στην πλατεία γύρω από το κυπαρίσσι. Αυτή είναι μία από τις αδρές πινελιές του πολιτισμικού τοπίου του Νότιου Πηλίου, αλλά υπάρχουν και οι λεπτομέρειες. Οπως τα τσιτσίραβλα, που οι γυναίκες του συνεταιρισμού κλείνουν μέσα σε βαζάκια, και τα μετατρέπουν σε επίγευση του τοπίου. Τσιτσίραβλα τουρσί, το καλύτερο ταίρι του τσίπουρου. Η Μαργαρίτα μάς περιγράφει πώς τα ετοιμάζουν: τα μαζεύουν την άνοιξη που «ανοίγουν» οι τσιτσιραβλιές (αγριοφιστικιές) και τα πρώτα φύλλα τους είναι τρυφερά σαν μετάξι. Οσο πιο τρυφερά είναι τόσο πιο λίγο τα βράζουν μέσα σε αλατόνερο στο οποίο έχουν προσθέσει και ξίδι. Τα σουρώνουν, μετά τα στοιβάζουν σε αποστειρωμένα βαζάκια με φρέσκο σκόρδο κομμένο σε ροδέλες και σέλινο, και τέλος γεμίζουν το βαζάκι με αλατόνερο και ξίδι.

[…]

Και τότε είδαμε πίσω από τα τζάμια του μικρού εστιατορίου της Μάγδας τη μητέρα της, την κυρία Μαλαμή, να ξεδιαλέγει τσιτσίραβλα. Εκείνη μας είπε ότι στις παρυφές του δρόμου της επιστροφής μας υπάρχουν τσιτσιραβλιές και μας έδειξε πώς είναι τα μεταξένια φυλλαράκια τους. Η χαρά της συλλογής της τροφής μάς πλημμυρίζει με τον ενθουσιασμό των μικρών παιδιών, μας προτρέπει να βλέπουμε τον κόσμο με την έκπληξη του πρωτοφανέρωτου και κάνει τη γεύση του απείρως πιο νόστιμη. Ετσι, την επομένη, ο δρόμος της επιστροφής ήταν ένα σαφάρι για τσιτσίραβλα. Πόσο αμήχανοι είναι οι άμαθοι! Είχαμε μαζί μας μερικές κόκκινες φουντίτσες της κυρίας Μαλαμή και τις συγκρίναμε με τα φύλλα των δέντρων που συναντούσαμε. Τελικά βρήκαμε πολλές τσιτσιραβλιές, τρυγημένες όμως, καθώς βρίσκονταν πάνω στον δρόμο από Λαύκο για Μετόχι και Αργαλαστή. Μαζέψαμε όμως τόσα όσα μας ήταν απαραίτητα για να έχουμε την ικανοποίηση της δικής μας ανακάλυψης που τροφοδοτεί αυτό το υπέροχο συναίσθημα του ανθρώπου-τροφοσυλλέκτη που τόσο λείπει από τον πολιτισμό της καθημερινής μας ζωής στην πόλη. Και όταν αργότερα τα ποτηράκια του τσίπουρου γίνονται χαρωπά καμπανάκια του κεφιού, ο μεζές μας είναι κάτι παραπάνω από απλά χόρτα τουρσί -έχει τη γεύση της βόλτας για τη συλλογή του, της συνεργασίας για την προετοιμασία του και του μοιράσματος μεταξύ της παρέας που σμίγει γύρω από τα τραπέζι για να επικοινωνήσει και να γευτεί τη χαρά της ζωής.

Μαστροπαύλος Νίκος Γ., «Ως την άκρη του Πηλίου. Τροφοσυλλεκτική εξόρμηση στις όχθες του Παγασητικού συντροφιά με τον Παπαδιαμάντη και τον Ντε Κίρικο», άρθρο στο Βήμα της 18ης.02.2018.

-----
* Το motto εκ του Δ. Γρ. Καμπούρογλου, Το Ριζόκαστρον (από τας παλαιάς Αθήνας). Ιστορικός Οδηγός (έκδ. Εστία 1920 , ανατ. Καραβία, Αθήνα 2012, σ. 29).