Κύριε ο Θεός ημών

Κύριε ο Θεός ημών,
ο καιρούς και χρόνους εν τη ιδία εξουσία θέμενος,
ο άναρχος και ατελεύτητος και επέκεινα παντός χρόνου νοούμενός τε και υπάρχων,
ο πάσης εκτός μεταβολής τε των όντων και αλλοιώσεως,
ο τον πάντα χρόνον τον τε γεγονότα τον τε όντα και τον εσόμενον πληρών,
ο εν τη αφάτω σου μακροθυμία καταξιώσας ημάς εις νέον ενιαυτόν εισελθείν·

αυτός, πανάγαθε Δέσποτα,
την είσοδον ταύτην τη θεία σου χάριτι ευλόγησον·
όμβρους ειρηνικούς προς καρποφορίαν τη γη δώρησαι·
τους αέρας υγιεινούς και ευκράτους ανθρώποις τε και κτήνεσι κατασκεύασον·

δός ημίν εν ειρήνη και ομονοία βεβαία τον κύκλον αυτού διελθείν,
τω στεφάνω της δόξης των αρετών κοσμούμενους,
τω φωτί των εντολών σου ευσχημόνως ως εν ημέρα καλώς οδεύοντας.

Την αγίαν ημών εκκλησίαν καλώς διαφύλαξον.
Την νεότητα παιδαγώγησον,
το γήρας περικράτησον,
τους εσκορπισμένους επισυνάγαγε,
τους πεπλανημένους επανάγαγε και σύναψον τη αγία σου εκκλησία.

Ελθέτω δη εφ' ημάς η βασιλεία σου,
βασιλεία πάντων των αιώνων,
βασιλεία χρηστότητος,
δικαιοσύνης και ειρήνης,
και αξίωσον ημάς εν ενί στόματι και μιά καρδία υμνείν σε και δοξάζειν
τον εν Τριάδι άναρχον Θεόν
εις τους αιώνας των αιώνων.
Αμήν.

το τέλος της ιστορίας

'Ολα δείχνουν πως η εποχή που έρχεται θα είναι εξωϊστορική. ['Ενας ένας κατεβαίνει από το όχημα της ιστορίας για να απολαύσει τη φύση (σ.72).]

Αλλά αν ζούμε στο τέλος της ιστορίας, τότε ποιά είναι η αρχή της. Κατ' αρχήν εξωϊστορικοί λαοί υπήρξαν οι γεωργικοί. Γι' αυτούς σημασία είχε ο κυκλικός χρόνος των εποχών. Από αυτόν τον χρόνο της φύσεως εξαρτούσαν την ύπαρξή τους και όχι από τον γραμμικό χρόνο των ιστορικών γεγονότων.

'Ομως, ιδίως κατά τη δεύτερη χιλιετία π.Χ., οι γεωργικοί λαοί του ευρασιατικού τόξου δέχθηκαν ισχυρές επιθέσεις από τους ποιμένες τόσο της στέππας, όσο και της ερήμου. Συνέβησαν γεγονότα που ανέτρεψαν τις συνθήκες της ζωής τους ριζηδόν.

Η εξουσία κατελήφθη από τους ποιμένες, οι οποίοι την οργάνωσαν με γραφειοκρατία και στρατό. Οι πόλεμοι, οι κατακτήσεις, οι καταστροφές, οι αιχμαλωσίες ήσαν συμβάντα που επηρέαζαν τη μοίρα του ανθρώπου περισσότερο από όσο η εναλλαγή των εποχών.

'Ετσι δημιουργείται η συνείδηση του ιστορικού γεγονότος, πράγμα που υποκατέστησε το μυθολογικό γεγονός. Και έτσι συμβαίνει η ιστορικοποίηση του μύθου, διαπρεπή δείγματα της οποίας αποτελούν τα ομηρικά έπη και η ιουδαϊκή πεντάτευχος.

Χρήστος Μαλεβίτσης, 14/4/95, από τη συλλογή Οι παράκτιοι άνθρωποι (έκδ. Ευθύνη 2002, σ. 74).

περιμένοντας την ορθρινή λειτουργία

Χωρίς την ύπαρξη της απειλής, τα όντα θα περιέπιπταν σε ανυπαρξία νοήματος, θα έχαναν την ευκαιρία να δοξασθούν. 'Οπως οι ομηρικοί ήρωες, που κερδίζουν τη δόξα τους τη στιγμή του αφανισμού των. Γι' αυτό η λέξη «εγγύς» είναι η κρισιμότερη του ευαγγελικού λόγου. Διότι η αναβολή για το τέλος του χρόνου, όχι μόνον εκτρέφει τη λησμονιά, αλλά μάς διατηρεί στο αυτό επίπεδο υπάρξεως. Ενώ όλος ο πνευματικός αγώνας γίνεται για την αλλαγή υπαρξιακού επιπέδου.

Αυτή είναι η «στενή πύλη», δια της οποίας «και ο δίκαιος μόλις σώζεται». Ο ευαγγελικός λόγος γίνεται κατανοητός μόνο στο εσχατολογικό επίπεδο. Στο τρέχον επίπεδο, το οποίο διαμορφώνεται μακριά από το «εγγύς», ο λόγος αυτός χάνει τη σωτηριακή του δραστικότητα και γίνεται λόγος έργων. Αλλά τα έργα δεν σώζουν.

'Εχει δίκαιο ο Ιωάννης της Αποκαλύψεως, όταν δραματοποιεί τόσο έντονα και τόσο παραστατικά τη συνειδητοποίηση της ελεύσεως του εσχάτου. Διότι το πέρασμα δεν είναι ευθύ. Η αλλαγή υπαρξιακού επιπέδου επιφέρει κλονισμό, καθόσον κρίνεται εσχάτως η ύπαρξη στο σύνολό της και εκ θεμελίων. Λησμονήσαμε πως το υπάρχειν είναι συγκλονιστική υπόθεση, γεμάτη γοητεία και τρόμο.

Χρήστος Μαλεβίτσης, 27/10/95, από τη συλλογή Οι παράκτιοι άνθρωποι (έκδ. Ευθύνη 2002, σ. 94).

[.ψ.]

Είτε την κοιτάξεις κατάματα, είτε της ρίξεις πλάγιες ματιές, είτε την προσπεράσεις -δε γλιτώνεις απ' την ψυχή σου.

Καταγεγραμμένο μισόλογο που βρέθηκε στα κατάστιχα του Τζούλιο Καΐμη με ημερομηνία 19.9.77. 'Ερχεται στο φως της δημοσιότητος από τον Μισέλ Φάις με το μυθιστόρημά του για τον Τζούλιο Καΐμη, Το μέλι και η στάχτη του Θεού (έκδ. Πατάκη 2002 (3η), σ. 195), ανάγνωσμα των τελευταίων ημερών στο Δρομοκαΐτειο.


Υπότιτλος στο παρόν postάκι θα μπορούσε να τεθεί και το: ελένην τε...


P.S. Την 31/12/2008 διά ζώσης ο Μ.Φ. με απλότητα και κατανόηση διορθώνει: [στο περίπου] "πρόκειται για μία ιδιόμορφη συγγραφή, όπως διαπίστωσες και σύ, ένα μυθιστόρημα πάντως με το οποίο προσπαθώ να ανασυγκροτήσω την πνευματική διάσταση ενός παρία, του Καΐμη. 'Ωστε σού τράβηξαν την προσοχή οι ημερομηνίες που έθεσα απ' ανάμεσα;" και κάπως έτσι δώσαμε και τα χέρια ξανά.

P.S.2. [18/01/2009] Στην προμετωπίδα του βιβλίου ο ίδιος σημειώνει: "Στη μνήμη του πατέρα μου Αβραάμ, που κοιμήθηκε στις 23 Σεβάτ 5762". Την άλλη φορά να τον ρωτήσω γι' αυτό.

ερινύες

Ο Ρωμηός δεν έχει ενοχές· έχει τύψεις. Τύψεις, οι Ερινύες των αρχαίων τραγικών, τύψεις, η θλίψι για πράξεις και φρονήματα εφάμαρτα των ανά τους αιώνας πιστών και ιερώς ησυχαζόντων. Αν η ενοχή συνιστά εσωτερικήν ομολογία εκπτώσεως, η τύψις ελέγχει την συνείδησι για κάτι που διέπραξα εις βάρος άλλων. Η τύψις γεννιέται στους κόλπους της κοινωνικής προσωπικότητος, τις εκτροπές της οποίας και επιπλήττει, οπότε αντιμετωπίζεται με την παιδαγωγική αυστηρότητα και την συγγνώμη. 'Εχω τύψεις και ντρέπομαι· ενοχές και αυτοτιμωρούμαι. Οι τύψεις εξαλείφονται καθαρτικά όταν εξομολογούμαι την ντροπή μου, υποχωρούν ανακουφιστικά, πλην παθογόνα, όταν κατορθώνω να κρύβωμαι. Εξ ού και η έκτασι της διπλής μας ζωής. Οι ενοχές όμως είναι ανεξάλειπτες και όταν παίρνουν διαστάσεις γυρνούν εκρηκτικά και δημόσια σε απίστευτη επιθετικότητα. Η μετάνοια και η συγγνώμη που εξαλείφουν την τύψι εδώ δεν ισχύουν, διότι καθώς ο νούς είναι αιχμάλωτος του λόγου, αδυνατεί να επιστρέψη κατά μόνας στην ομαδική συγγνώμη και ηρεμεί προσωρινά με μιά δικανική αθώωσι. Η επιστροφή του νού στην καρδιά είναι συγχρόνως ψυχική επιστροφή του αιωνίου ασώτου στην θέρμη της κοινότητος, την ζωή της Εκκλησίας.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός 2006, σ. 312].

η βαθιά θλίψη

Στην Κλαίρη Μιτσοτάκη

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας ξύπνησε μέσα στη νύχτα κάθιδρος και άρχισε να κλαίει, βουβά και αμήχανα πρώτα, γοερά κατόπιν, για την κατάντια της χώρας του, η οποία παρότι μικρή είχε μεγάλα προβλήματα, πράγμα που τον σάστιζε και τον απέλπιζε ακόμη περισσότερο. Το κλάμα του γινόταν όλο και πιο βαθύ, όλο και πιο τρανταχτό, ενώ τα δάκρυά του έτρεχαν όλο και πιο ορμητικά... [η συνέχεια και το τέλος εδωδά].

Γράφει ο Βασίλης Παπαγεωργίου (chromata.wordpress.com) καθηγητής συγκριτικής λογοτεχνίας, δημιουργικής γραφής και δραματουργίας σε πανεπιστήμιο της νότιας Σουηδίας.

αφυδάτωση

Το πρόσωπό σου σημαδεμένο
από φιλιά και δακρυγόνα
αναδύει μιαν υγρασία.
Πράγμα παράξενο έως αφύσικο.
Περνάμε εποχή μακράς
κι απόλυτης ξηρασίας.
Οι αρχές απαιτούν δάκρυα
πολλά δάκρυα, ει δυνατόν
να κλαίμε νυχθημερόν
έως ότου καλύψουμε το νερό
της βροχής. Η αφυδάτωση
ολοκληρωτική. Ούτε σταγόνα
δακρύων από την ξηρότητα
των οφθαλμών. Γίνονται
συμπλοκές, συλλήψεις
καταγγελίες πως κυκλοφορούν
ανάμεσά μας ίχνη υγρασίας.
Φύγε όσο πιο μακριά μπορείς.
Κρύψου καλά πριν πιούν
και την τελευταία ικμάδα
από το υδάτινο σώμα σου.

Ραλλού Γιαννουσοπούλου, από τις άρτι εκδοθείσες Χάρτινες αγάπες της (έκδ. Οδός Πανός, Οκτ. 2008, σ. 25).

*

Και δυό-τρία αντίδωρα από το διαδίκτυο:

i. Γράφει η Αισθηματική ηλικία: "Μια βδομάδα μετά σκέφτομαι ότι τελικά έχουμε πολύ ευγενική νεολαία, ακόμη και οι "κουκουλοφόροι" που είναι κάτι μεταξύ χαπακωμένων χούλιγκανς απο το creme de la creme του επιχειρηματικού κόσμου και έμμισθων υπαλλήλων της AGB, έκαψαν επιλεκτικούς στόχους, αποφεύγοντας να κάψουν τους σύγχρονους ναούς της υποκρισίας, της αμάθειας και της διαπλοκής. Μέσα στον μικροαστικό θρήνο για τις περιουσίες που κάηκαν, κι ενώ όλοι οι κάτοικοι του κέντρου ξέρουμε ΠΟΙΟΙ είναι οι πραγματικοί δολιοφθορείς, δεν άκουσα από πουθενά ένα "δόξα τω θεω" που δεν κάηκαν οι εγκαταστάσεις κανενός ιδιωτικού τηλεοπτικού σταθμού, life style περιοδικών και free press εφημερίδων. 'Οτι κάτι είναι σάπιο εδώ και μυρίζει πιά, είναι σίγουρο εδώ και καιρό. Προφανώς μόνο εγώ αισθάνομαι ότι αυτή η μυρωδιά σαπίλας είναι πιό έντονη από την μυρωδιά των καμένων κάδων και μαγαζιών". Ολόκληρο εδωδά.

ii. Σημειώνει ο Κώστας Κατσουλάρης μιάν υπόθεση εργασίας: "Η γενιά της Μεταπολίτευσης, οι σημερινοί πενηντάρηδες, έχουν κάνει παιδιά. Γαλουχημένοι με τα φαντάσματα της Αντίστασης, του γαλλικού Μάη και του Πολυτεχνείου, αισθάνονται περήφανοι για την αγωνιστικότητα των τέκνων τους, ανοχή για την καταστροφική μανία τους". Με παραδείγματα εδωδά.

iii. Γράφει ο Μισέλ Φάις στην Ελευθεροτυπία της 9ης Δεκεμβρίου 2008: "Το χαμένο νόμισμα. Το ζήτημα, βέβαια, είναι τι κάνουμε εμείς. 'Ολοι εμείς που αρνούμαστε να δεχτούμε ότι, εντέλει, ζούμε σε μια εχθρική χώρα. 'Ολοι εμείς που δυσφορούμε από την απουσία της πολιτικής, του δημόσιου χώρου, των συνομολογημένων ορίων. 'Ολοι εμείς που, χρόνια τώρα, βλέπουμε τον ίδιο ομαδικό, αξύπνητο εφιάλτη". Βρές το με τις πέντε ρίψεις του ιδίου νομίσματος και στο Σημείο βρασμού του.

για τη ζωή μετά θάνατον

Παρόμοια αντίληψη με το λ της Οδύσσειας για την πικρή ζωή στον κάτω κόσμο εκφράζει και το φάσμα του νεκρού Δαρείου στους Πέρσες του Αισχύλου (στιχ. 839-842, αποδίδει ο Π. Μουλλάς -έκδ. Στιγμή 2000):

Εγώ ξαναγυρνώ κάτω στης γης το ζόφο.
Φίλοι, νά 'στε καλά, και μ' όλα σας τα βάσανα
Να χαίρεστε την ηδονή της κάθε μέρας!
Γιατί τα πλούτη στους νεκρούς διόλου δεν ωφελούν.

για τη ζωή και τη δράση

Στην προκλασική και κλασική ελληνική θρησκεία δεν υπάρχει ελπίδα για ζωή μετά τον θάνατο: 'Η δεν υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο ή, αν υπάρχει, είναι χειρότερη ακόμη και από την χειρότερη ζωή που μπορεί να υπάρχει στη γη – αυτά αποκαλύπτει ο Αχιλλέας στον Οδυσσέα στη χώρα των νεκρών. Επειδή ο άνθρωπος δεν έχει να ελπίζει για μια ζωή μετά τον θάνατο, ούτε για έναν Θεό που νοιάζεται και είναι ευμενής, βρίσκεται ελεύθερος για να δρά και να σκέφτεται μέσα σ' αυτόν τον κόσμο.

Κορνήλιος Καστοριάδης, η ελληνική πόλις και η δημιουργία της δημοκρατίας (1982-1983), (έκδ. ΓΓΝΓ 1993, σσ. 36-37).


P.S. Για τα συμβαίνοντα "επί μέσης αγοράς" ίδε εδωδά, παλαιότερη ανάρτηση με λόγον παλαίφατον.

ένθετο

Τις προάλλες που κλείστηκα στον Μικρόκοσμο για την φετινή ταινία - ντοκυμαντέρ της Αννέτας Παπαθανασίου "Καντίρ, ένας αφγανός Οδυσσέας", ήρθαν νωρίς το απόγευμα να δούν την ταινία και μια παρέα νεαρών εν Ελλάδι Αφγανών προσφύγων. Η σκηνοθέτις περίμενε στην έξοδο και συζήτησε μαζί τους. Αλλά μέσα κατά την στιγμή της συνάντησης του ήρωα της ταινίας με την μητέρα του πέρα στις ερημίες πια της πατρίδας, ο έφηβος που καθόταν στο πλάι μου πλάνταξε στο κλάμα ακούγοντας στη γλώσσα του τη φωνή της γηραιάς εν κακουχίαις μάνας. Η δύστυχη ζούσε ως την στιγμή της συγκινητικής συνάντησης έχοντας χάσει τα ίχνη του γιού της ήδη από τον καιρό, προ δεκαετίας, του εμφυλίου με τους Ταλιμπάν στην χώρα...


P.S. Για τις κακουχίες Κούρδων προσφύγων έγραφα κι εγώ προ δεκαετίας. Βλ. Νέμεσις (1997) και Οδός Πανός (2006).

εμβόλιμον

Στο θεατρικό του Γιώργου Σκούρτη που παίζεται στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης και επιγράφεται "κοινωνικό", οι ήρωες αναμοχλεύουν ίδια πάθη και πράξεις του παρελθόντος που τούς φέρουν στο χείλος του τραγικού. Γι' αυτό και οι "ηθοποιοί" ασκούνται στο αρχαίο είτε το σαιξπηρικό δράμα και ιδίως στο ζεύγος Αγαμέμνων – Κλυταιμήστρα. Εμφανίζονται επί σκηνής η Κασσάνδρα, ο Ορέστης, ο Ιάγος και ο Οθέλλος. Με ενδιαφέρον είδα το κοίταγμα αυτό του Σκούρτη στο αρχαίο κλασικό μας δράμα και την επένδυσή του επάνω σε σημερινά κουφάρια. Τα πρόσωπα στο τέλος φέρουν κάτι το πιραντελικό, όταν αποκαθαρμένα πια και με το παλαιό μυστικό ειπωμένο οδεύουν επί της νέας τους σκηνής. Πρόκειται για έργο παλαιότερο του Σκούρτη που έτυχε μιάς καλής διανομής. Ωστόσο, το μυστικό προκατάλαβα λίγο πριν το ξεστομίσει ο 'Αγγελος Αντωνόπουλος, αυτός που "όλα τα ήξερε", στους θεατές.

το κυρίως υποκείμενο

Η πλατωνική ψυχή δεν αποτελεί εσωτερικό μας κόσμο, αλλά στοιχείο του νοητού κόσμου μέσα μας. 'Ηταν επομένως αδύνατον με τέτοιες προϋποθέσεις να γεννηθή από την φιλοσοφία των ιδεών ο υποκειμενισμός με τα ατομοκρατικά του επακόλουθα – αδύνατον και γι' αυτήν την φιλοσοφία ενός Πλωτίνου, εφ' όσον η ψυχή ως υπαρκτικός πυρήνας του ανθρώπου ριζώνει άνωθεν, οπότε το Εγώ δεν βρίσκεται μαζί μου, εδώ, αλλά πέρα. Το κυρίως υποκείμενο προέκυψε πολύ αργότερα, κατά τους Νέους χρόνους, όταν η ψυχή ταυτίσθηκε με τον νού του ανθρώπου και το σώμα με αντικείμενο εκτατό.

Ο αρχαίος δεν γίνεται ούτε άτομο ούτε υποκείμενο, γιατί προορισμός της πνευματικής του ζωής δεν είναι να κλείση στην λογική τα πράγματα, αλλά να τ' αναγάγη ως θεωρός των ιδεών στην καθολική τους αλήθεια κι έτσι να τα στερεώση.

[...]

Αυτό το υποκείμενο προσπαθεί, αιώνες τώρα, ν' αναδείξη θεμέλιο της αλήθειας η φιλοσοφία της Δύσεως, μ' αυτό να αντικαταστήση την αλήθεια των αρχαίων κλασικών και την τριαδική αλήθεια.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σσ. 64, 124].

κάτι σαν πνοή ή ατμός

Πλείστοι 'Ελληνες ήταν ρεαλιστές, με τα δυο τους πόδια να πατούν σταθερά στη γη. Η «ψυχή» δεν ήταν κάτι που τούς ενδιέφερε και πολύ. Τούς αρκούσαν ασαφείς έννοιες, κληρονομημένες από την πρωτόγονη πίστη και καθαγιασμένες με την αποδοχή τους από τον 'Ομηρο, ότι δηλ. η ψυχή ήταν κάτι σαν πνοή ή ατμός που έδινε ζωή στο σώμα, αλλά με τη σειρά της μπορούσε να λειτουργήσει αποτελεσματικά μόνο χάρη στο σώμα. Με το θάνατο το σώμα φθειρόταν και η «ψυχή», χωρίς κατοικία πια, καταντούσε ωχρή και σκιερή ύπαρξη, χωρίς νόηση ή δύναμη. Ακόμη και για εκείνους που, μέσω των μυστηρίων, έλπιζαν σε κάτι καλύτερο μετά το θάνατο, αποτελούσε κάτι το νέο και εκπληκτικό η [σωκρατική] φράση ότι η «ψυχή» ήταν η έδρα των ηθικών και διανοητικών δυνάμεων και πως είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία απ' ό,τι το σώμα.

W. K. C. Guthrie, Οι 'Ελληνες φιλόσοφοι από τον Θαλή ώς τον Αριστοτέλη, (μτφρ. Α. Σακελλαρίου, έκδ. Παπαδήμα 2004 (5η), σ. 88).

αίγλα διόσδοτος

Σκιάς όναρ άνθρωπος,
αλλ' όταν αίγλα διόσδοτος έλθη,
λαμπρόν φέγγος έπεστιν ανδρών
και μείλιχος αιών.

Πίνδαρος (8ος Πυθιόνικος, στιχ. 95-97).

Σκιάς όνειρο είναι ο άνθρωπος· μα όταν ο Θεός στέλνει λάμψη, τότε ένα λαμπρό φως φτάνει στους ανθρώπους και η ζωή γίνεται γλυκιά σαν μέλι.


σχόλιον: 'Ολη η προσπάθεια των αρχαίων Ελλήνων καταλήγει στην αίσθησι κάποιου θείου φωτισμού και μειλίχιου βίου. Αυτή η θεόσδοτη αίγλη, που διαισθάνθηκε και ύμνησε η ελληνική ψυχή, αποτελεί τον όρθρο της ανεσπέρου ημέρας, που ανατέλλει με την περίοδο της Χάριτος.

Βασίλειος Γοντικάκης (εδωδά ολόκληρο το άρθρο, αλλά κι εδώ).

ενοειδή συνέλιξιν

Η ησυχαστική προσευχή ως παραδόσιμη πρακτική της επιστροφής του νού εις το σώμα, διασώζει την ανθρώπινη ακεραιότητα σε μιά μεταμορφωτική προοπτική. Το επιτυγχάνει με την λεγόμενη ενοειδή συνέλιξιν, την κυκλική κίνησι του νού, η οποία και αποτελεί την «κρείττονα και ιδιαιτάτη» του ενέργεια, επειδή γυρνά στην καρδιά. Εξ ού και η τεχνική της ρυθμικής αναπνοής, του κυκλοτερούς σχηματισμού του σώματος, της προσηλώσεως των οφθαλμών εις το ομφάλιο κέντρο. Πρόκειται για θεραπεία ριζική, με μοναδικό περιεχόμενο την φύλαξι της Χάριτος, που δόθηκε στον άνθρωπο ως νούς ή ελευθερία της ψυχής.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σ. 293].


P.S. Για την "κυκλική κίνηση του νού", που αναφέρεται στο ως άνω χωρίο, πρβλ. τρία παλαιά ομόζυγα postάκια, i. κυκλικώς ωσάν στρόφαλoς, ii. κυκλοτερώς ωσάν στρόβιλος (plus), iii. και τότε ενούμεθα... (iii)

διαφάνεια του νου

Η σημασία της καθάρσεως και διαφανείας του νού είναι ασφαλώς πρακτική: Ο νούς θεωρεί εαυτόν στην διαφάνειά του, αλλά το πώς, το γιατί και το τί τούτης της θεωρίας γίνεται κατανοητό μόνο στο πλαίσιο της αρχαίας οπτικής. Εκτός αυτής η διαφάνεια του νού μένει πηχτό σκοτάδι. Η όρασι στην αρχαία οπτική δεν έχει να κάνη, ως γνωστόν, με αναπαραγωγή εντός του οφθαλμού της εικόνος κάποιου αντικειμένου, αλλά με συνάντησι στο φώς της ημέρας δύο πανομοίων μεγεθών, του φωτός των ματιών και της φωτεινής απορροής του θεωρουμένου. Σ' αυτή την συνάντησι σχηματίζεται το είδωλο του αντικειμένου και όχι μέσα στο μάτι, οπότε αντί το ορών υποκείμενο να γίνη, όπως κατά τους Νέους χρόνους, δημιουργός της εικόνος, το αντικείμενο και η εικόνα του ταυτίζονται (το γαρ αληθές και το όμοιον τω αληθεί της αυτής εστι δυνάμεως, σημειώνει στην Ρητορική ο Αριστοτέλης), ο δε θεωρός μετέχει του ορωμένου κατά την κοινή φωτοειδή των ύπαρξι. Εάν τώρα, στην θέσι του σωματικού οφθαλμού βάλωμε τον νού της ψυχής, το όμμα της, και στην θέσι του ορωμένου αντικειμένου το φώς του Θεού, τις άκτιστες ενέργειες της αγαθοποιού θελήσεώς του, τότε αυτομάτως η διαφάνεια και καθαρότης του αντιστοιχεί στην φωτοείδεια του ματιού, που εξασφαλίζει την πνευματική όρασι του θεϊκού φωτός. Η φωτοείδεια της ψυχής ως διαφάνεια και κάθαρσις μού επιτρέπει να δεχθώ την λάμψι και την ζεστασιά του υπερουσίου φωτός ενωμένος μαζί του, όπως ενωμένα με το ελληνικό φώς αναλαμβάνουν την απόλυτή του διαύγεια τ' ασβεστωμένα σπίτια των νησιών του Αιγαίου.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός , σσ. 323-324].

το θείον φώς

Παρά τις μεταξύ των διαφορές, ο Ιάμβλιχος και ο Πλάτων συμπίπτουν εις το κύριο: Παραπέμπω και πάλι στο Περί αιγυπτίων μυστηρίων (ΙΙΙ, κεφ. 11-14), όπου ο νεοπλατωνικός στοχαστής, υπόδειγμα «ελληνοσύρου μάγου», μεταφέρει στο πεδίο της θεουργίας την ιστορία του πλατωνικού δεσμώτη, βασιζόμενος επίσης στην λειτουργία του τρίτου φωτός, λειτουργία χαρακτηριστικό της οποίας είναι η πλήρωσις υπό της θείας αυγής του εν ημίν αυγοειδούς πνεύματος, δι’ ής δυνατοί γιγνόμεθα χωρείν τον θεόν. Είτε λοιπόν αντιλαμβανόμαστε την σχέσι με το θείον ως αίσθησι, σαν τον Ιάμβλιχο, είτε σαν τον Πλάτωνα ή τον Αριστοτέλη, όπως επιτρέπουν να δεχθούμε όχι μόνο τα χωρία του πρώτου που ήδη εντοπίσαμε, αλλά και του Σταγειρίτη, αν κρίνω από τους όρους θιγγάνειν και επαφή των Μεταφυσικών (1072b 21), ο εκστατικός χαρακτήρας της θεωρίας των αρχαίων φιλοσόφων παραμένει αρραγής και μαζί του ο εκστατικός χαρακτήρας κάθε μυστικισμού μεταγενεστέρου. Στην εκστατική θεωρία έχομε ένωσι εκτός του σώματος διότι μόνο νοερώς ο θεωρός δεξιώνεται το φώς του ηλίου. Διεκδικούμε οικεία βουλήσει το θείον φώς κι εκείνο εις απάντησι μάς αιχμαλωτίζει, αδυνατώντας να ενεργήση εκ των ένδον, σαν το φώς της ακτίστου χάριτος των χριστιανών Πατέρων. 'Ομως έτσι στην μία περίπτωσι γινόμαστε ενεργούμενα (πρβλ. Περί αιγυπτίων μυστηρίων (ΙΙΙ, 14, 132, 11-18: κινουμένους υπό της βουλήσεως των θεών), ενώ στην άλλη η ελευθερία εδραιώνεται στο ίδιο το γεγονός της αγιότητος.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σσ. 105-106].

...το φώς αποτελεί οντολογική προϋπόθεσι της οράσεως και όχι απλό μέσον. Στην πνευματικότητα του φωτός αντιστοιχεί η πνευματικότης της ψυχής και της επουρανίου της φύσεως, η οποία παραχωρεί τέτοια θεάματα.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σσ. 99-100].

εξαφθέν φώς

Στην περίπτωσι της θεωρίας σκοπούμενο δεν είναι μόνο οι ιδέες, αλλά δι' αυτών το πρεσβεία τε και δυνάμει παντός είδους υπερέχον Αγαθό. Επέκεινα ευρισκόμενο ουσίας και νού, το Αγαθό συλλαμβάνεται με τρόπο που ενώνει εν ακαρεί τον θεωρό με το θεωρούμενο (εξαίφνης, είναι ο χαρακτηριστικός όρος του Συμποσίου, 210e), που συναρπάζει όπως η πυρκαγιά (Εβδόμης επιστολής 341c-d: οίον από πυρός πηδήσαντος εξαφθέν φώς, εν τη ψυχή γενόμενον), ένα είδος εκλάμψεως του νού (εξέλαμψε φρόνησις περί έκαστον και νούς, συντείνων ό,τι μάλιστ' εις δύναμιν ανθρωπίνην, ένθ. αν. 344b), την οποία ουδέ τις λόγος ουδέ τις επιστήμη (Συμποσίου 211a) αποδίδει κι εκφράζει.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σ. 95].

ανάγκη θετικότητος

...καθώς ο ίδιος ο Πλάτων αφηγείται στον Φαίδωνα, ωδηγήθηκε ακριβώς εις τις ιδέες για να ξεφύγη από το αδιέξοδο των στοιχείων της φύσεως – αυτό είναι το νόημα του δευτέρου πλού. Αλλά επειδή ως γνήσιος 'Ελληνας δεν ήταν δυνατόν ν' απαρνηθή τον χώρο των αισθήσεων, αξιοποίησε το ορφικό αρχέτυπο της θέας και άνοιξε τον δρόμο του πνεύματος προς την αυτογνωσία, εισάγοντάς μας στην μέχρι τότε άγνωστη ενδοχώρα του. Δεν ζήτησε να μάς χωρίση από τον κόσμο και τα φαινόμενα· θέλησε, αντιθέτως, να σώση τα φαινόμενα και να στηρίξη ακλόνητα τον κόσμο. Από ανάγκη, μ' άλλα λόγια, θετικότητος, έφθασε στις ιδέες.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σ. 109].

για τις ιδέες

Το μεγαλύτερο σφάλμα του Πλάτωνα, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ήταν ότι απέδωσε στα κατηγορούμενα ύπαρξη, ονομάζοντάς τα ιδέες. Τα κατηγορούμενα εκφράζουν γνωρίσματα των ουσιών, και η ύπαρξή τους είναι δευτερεύουσας σημασίας, με την έννοια ότι υπάρχουν μόνο κατά το ότι μπορούν να αποδοθούν σε ορισμένες ατομικές ουσίες, οι οποίες αποτελούν, θα λέγαμε, το πραγματικό βάθρο του υπαρκτού. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως όλα τα κατηγορούμενα αναφέρονται με τον ίδιο τρόπο σε υποκείμενα-ουσίες. Μερικά από αυτά εκφράζουν μία θεμελιώδη ιδιότητα των ουσιών...

Mario Vegetti, Ιστορία της αρχαίας φιλοσοφίας, (έκδ. Τραυλός 2000, σσ.218-219).

δυτική πρόσληψη του Αριστοτέλη

Ο Βοήθιος, και σύνολη η δυτική μεσαιωνική παράδοσι, για την οποία ήταν η αυθεντία στα θέματα της λογικής, αντιμετώπιζε –κατά το προηγούμενο του Αυγουστίνου- τις αριστοτελικές γενικές έννοιες ή καθόλου σαν τις ιδέες του Πλάτωνος, αλλά έβλεπε τις τελευταίες σαν ουσίες λογικές, πράγμα που, βεβαίως, δεν ίσχυε. Αιτία της συγχύσεως: Οι Λατίνοι είχαν την αδυναμία να θέτουν τα μεταφυσικά προβλήματα, παραθεωρώντας τον αναγκαίο όρο της αρχαίας φιλοσοφίας, για την οποία το ζήτημα της ουσίας ήταν αδιανόητο ως παιχνίδι νοητικό. Η ίδια η αριστοτελική λογική αφορά στις δυνατότητες του ανθρώπινου λόγου να συλλάβη και να εκφράση την εκτός αυτού πνευματική πραγματικότητα του κόσμου και κατά κανένα τρόπο στα οποιαδήποτε αφηρημένα σχήματα της τυπικής λογικής. Το επιμύθιο, εν πάση περιπτώσει, είναι ότι η πρώτη περίοδος της δυτικής μεσαιωνικής σκέψεως έβαλε, με τα έργα του Αυγουστίνου και του Βοήθιου, τα θεμέλια της προοπτικής των επομένων: να χωρέση στα μέτρα και κριτήρια της ανθρώπινης ψυχής –του νού και του αισθήματος- ο του παντός ποιητής Θεός.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σσ. 256-257].

ατομοκεντρικός ευσεβισμός

"(...) Πηγαίνετε σήμερα να δείτε το κιτσαριό των «αναστηλώσεων» στη Μονή Βατοπεδίου, τη χωριατιά του νεοπλουτισμού, τη βάναυση αναίδεια των εκζητήσεων εντυπωσιασμού (...)".

Χρ. Γιανν., Ποιός να αφορίσει την διαστροφή; (5/10/08)

νομίσματα

"(...) η καταγωγή της κεφαλής του Χριστού στη Δύση αποδίδεται στα πρώϊμα βυζαντινά νομίσματα που έφεραν πάνω την εικόνα του αυτοκράτορα και στη Δύση την εξέλαβαν ως εικόνα του Χριστού".

*

"(...) η λατρεία της Αγ. Αννας, του Αποστόλου Ανδρέα, του Προφήτη Ηλία, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και της Αγ. Αικατερίνης διαδόθηκε μετά τον 8ο αι., ενώ η λατρεία του Σταυρού διαδόθηκε σημαντικά κυρίως μετά τις νίκες του Ηρακλείου.
Σημειωτέον επίσης ότι η γερμανική εκκλησία ιδρύθηκε και οργανώθηκε από τον 'Αγιο Βονιφάτιο, μόλις την περίοδο 716-754, ενώ το πρώτο αξιόλογο εκκλησιαστικό κτίσμα, η Μονή Fulda, κτίστηκε μόλις το 744".

Στοιχεία παρμένα από το εξαντλημένο σήμερα εγχειρίδιο του Κ. Μπαρούτα, Βυζαντινή προεικονοκλαστική και προκαρολική τέχνη (με 84 εικόνες εκτός κειμένου), (έκδ. Σμίλη 1989, σσ. 53, 32 σημ.17).

γερμανίδες

Τον 6ο μ.Χ. αι., την Κωνσταντινούπολη επισκέπτονται διαδοχικά δυό γερμανίδες πριγκίπισσες. Επιστρέφοντας στην πατρίδα τους φέρνουν μαζί τους αυτοκρατορικά δώρα, ένα κομμάτι από το τίμιο ξύλο που πολύ ευλαβούνταν, ένα Ευαγγέλιο με ωραίο δέρμα κι ένα ξυλόγλυπτο αναλόγιο. Τα δώρα αυτά αποτέλεσαν έξοχα δείγματα πρωτοβυζαντινής τέχνης στην Δύση και παραχωρήθηκαν σε ναούς (βασιλική Saint-Germain στην Auxerre), ή νεοϊδρυμένα μοναστήρια (της Notre-Dame).

Οι δυό γερμανίδες βασίλισσες, Chlothilde (περ. 475-545) και Radegunde (518-587), ανακηρύχθηκαν, μετά θάνατον, αγίες από την ενιαία τότε Εκκλησία. Η Radegunde βρέθηκε στην Κων/πολη στα χρόνια της βασιλείας του Ιουστίνου του Β’ (565-578) και πιο συγκεκριμένα το 569 μ.Χ. Ο Ιουστινιανός είχε ήδη πεθάνει.

*

Αγία Radegunde (518-587). Κόρη του βασιλιά της Θουριγγίας Berthachar. Μετά τη δολοφονία του πατέρα της αιχμαλωτίστηκε από τους Φράγκους. Το 536 παντρεύτηκε τον Chlothar I, που όμως τον εγκατέλειψε το 555, όταν αυτός οργάνωσε τη δολοφονία του αδελφού της, και δραπέτευσε στο Poitou (Poitiers). Ο Lothar έκτισε γι' αυτή το μοναστήρι της Notre-Dame, που αφιερώθηκε στον Τίμιο Σταυρό, όταν η Radegunde το 569 έλαβε ένα κομμάτι του Σταυρού από τον αυτοκράτορα Ιουστίνο ΙΙ. (σ.23 σημ.13).
"Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιουστίνου Β' (565-578) επισκέπτεται την Κων/πολη η Αγία Radegunde που, όταν επιστρέφει στην πατρίδα της, φέρνει μαζί της ένα κομμάτι σταυρό κι ένα Ευαγγέλιο με ωραίο δέσιμο. (D.T. Rice, Byzantinische Kunst, γερμ. έκδ., Munchen 1964, σ. 532 κ.π.)". (σ.33 σημ.1).


Αγία Chlothilde (περ. 475-545). Κόρη του Chilperichs σύζυγος του Chlodwigs (Χλωδοβίκου), βασιλιά των Φράγκων. (σ.23 σημ.13).
"Αξιομνημόνευτα είναι και τα δύο έργα που συνδέονται με δύο γερμανίδες βασίλισσες του 6ο αι. και ανήκουν στη βυζαντινή παράδοση. Πρόκειται για το σταυρό της Αγίας Τράπεζας, που η βασίλισσα Chlothilde έδωσε εντολή να τοποθετηθεί στη βασιλική Saint-Germain στην Auxerre, και το ξύλινο αναλόγιο της Radegunde, που βρίσκεται στην κατοχή της Μονής Sainte-Croix". (σ.23).

*

Στοιχεία παρμένα από το εξαντλημένο σήμερα εγχειρίδιο του Κ. Μπαρούτα, Βυζαντινή προεικονοκλαστική και προκαρολική τέχνη (με 84 εικόνες εκτός κειμένου), (έκδ. Σμίλη 1989, σσ. 23, 33).

sant' eustachio

O glorioso Sant' Eustachio,

tu, martire romano e protettore di Matera,
ti sei distinto nella generosita e nella docilita
con cui hai accolto l' invito di Gesu a seguire Lui.

Grande sei stato nella fedelta con cui hai servito
il Re del Cielo sino a preferine – tu e la tua famiglia
con te – la morte cristiana, sia pur crudele,
alla gloria degli onori pagani.

Grazie per questa eroica testimonianza!

Aiuta noi, che col Battesimo siamo cristiani
fin dalla nascita, ad accogliere ogni giorno
con stupore e docilita questo dono divino e
a viverlo con la tua stessa fedelta,
generosa e coerente.

Aiutaci ad irradiare la gioia di appartenere
a Cristo, per attirare a Lui tutti gli assetati
di luce e di verita.

Aiutaci ad essere cristiani nell' eroismo
silenzioso di ogni giorno indicando in Gesu
l' unica Sorgente di Vita che ci ricolma di gioia
e ci rende fratelli.

Con Maria, la Vergine den Magnificat, nostra
Patrona.

Amen.

Από την από διετίας επίσκεψή μου στην Ματέρα (Basilicata, Νότιος Ιταλία). Ιδού και ένα χρονολόγιο της πόλης.

s. rosario, santa maria maggiore, roma 2008

Ave o Maria
piena di grazia
il Signiore e' con te
tu sei benedetta fra le donne
e benedetto e' il frutto del tuo seno
Gesu...

Santa Maria
madre di Dio
prega per noi peccatori
adesso e nell' ora della nostra morte

Amen

δυό αγαθά

Να συγκεράσω δυό αγαθά στη ζωήν έχω λογιάσει:
να πνέω γυμνός το πέλαγο – και, σφίγγοντας τη ζώνη
στον αλαφριό χιτώνα μου, να μπαίνω στον ελαιώνα.
Και τα κοπάδια, σαν πλατιά ποτάμια οπού κυλάνε
με τον αχό των κουδουνιών στην ξέρα, σαν ποτάμια
που δε σιγάει το διάβα τους, ν' ακούω· και στην ψυχή μου
νά 'ναι ο ρυθμός ασίγητος του Ιονίου, πώς, σαν πέφτει
ο αγέρας, πλέον γαλήνιο και πλέον ψηλό το κύμα
σηκώνει η φουσκοθαλασσιά, πλάνο και βοή γεμάτο...

'Αγγελος Σικελιανός, από τις Ραψωδίες του Ιονίου (Ο γιαλός με τα γελάδια i. 1-9).

κολλυβάδες

Το αντιπροσωπευτικότερο ίσως επίτευγμα, η «ταυτότητα» του έργου των Κολλυβάδων, αποκαλύπτεται στη συγκρότηση και έκδοση της Φιλοκαλίας. Ανθολόγιο κειμένων 36 μεγάλων της Εκκλησίας Πατέρων και ασκητών, από τον 4ο ώς και τον 15ο αιώνα, που αναφέρονται όλα στη δυνατότητα και στους τρόπους άμεσης εμπειρικής σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό, σωματικής αίσθησης του Θεού, μέσω της κάθαρσης του νού με τη συνεχή άσκηση στη νοερά προσευχή.

[...]

Η Φιλοκαλία δεν είναι συλλογή εξειδικευμένων «μυστικών» κειμένων. Θέλει να καταδείξει, τι ακριβώς ζητάμε μετέχοντας στην Εκκλησία. Δεν ζητάμε έγκυρα νοήματα ή νομικές εξασφαλίσεις υπερβατικής δικαίωσης. Ζητάμε τη φιλία του καλού ή ωραίου, τον έρωτα του κάλλους. Ποθούμε το κάλλος του Δεσποτικού Προσώπου, κι η γνώση του κάλλους είναι εμπειρικό γεγονός σχέσης, προσωπικής κοινωνίας που συνιστά την όντως ζωή της αφθαρσίας και αθανασίας.

Αλλά η προσωπική σχέση με το Πρόσωπο του Χριστού, όπως κάθε αληθινός έρωτας, κερδίζεται με επίπονη άσκηση παραίτησης από τις εγωκεντρικές αντιστάσεις, κένωσης από το φυσικό ατομοκεντρικό θέλημα. Αναζητάμε τη σχέση έμπρακτα και ενεργά, με συνεχή επίκληση του εραστού Ονόματος, με συντονισμό των όρων της φυσικής μας ύπαρξης –του νού και της αναπνοής- στην επίκληση του ελέους Του, του χαρίσματος να κοινωνεί Αυτός μαζί μας τη ζωή.

Αυτή η έμπρακτη ερωτική αφοσίωση της συνεχούς επίκλησης καθαίρει τον νού από τις κτητικές του ψευδαισθήσεις, καθαίρει και την επιθυμία (την «καρδία» του ανθρώπου) από τις περισπάσεις των ορέξεων αυθυπαρξίας του κτιστού. Ενώνει τον «νού» με την «καρδία» στην ενιαία ερωτική αυτοπροσφορά: η επιθυμία υποτάσσεται στον λόγο της προσωπικής αναφοράς, ο λόγος στην επιθυμία της ποθούμενης σχέσης.

Η μετάθεση της υπαρκτικής αυτοσυνειδησίας, ακόμα και της λειτουργίας της φυσικής αναπνοής, στον πόθο της σχέσης, χαρίζει στον άνθρωπο την εμπειρία της ελευθερίας από τους περιορισμούς της κτιστής και θνητής του φύσης. Την εμπειρία να υπάρχει όχι με τον τρόπο της φύσης, αλλά με τον τρόπο της σχέσης, τον τρόπο του έρωτα, που συνιστά και την όντως ζωή της Τριαδικής Θεότητας.

Χρ. Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, (έκδ. Δόμος 1992, σσ. 189, 190-191).

μεταθανάτιος μακαριότης και λοιπά

Από την Δευτέρα προ Χριστού χιλιετία, εμφανίζονται στην θρησκεία των Αρχαίων Ελλήνων θεότητες των εγκάτων, δυνάμεις κυρίαρχες του θανάτου και της πέρα του τάφου ζωής, οι οποίες εξευμενίζονται με την λατρεία. Η πίστι στις θεότητες αυτές και η συναφής αγιαστική λατρεία φθάνει στο απόγειο κατά τον έβδομο και έκτον προχριστιανικόν αιώνα. Τότε φουντώνει η λατρεία του Απόλλωνος ως δίψα ηθικού καθαρμού, ευσεβείας και αγνότητος, και ως αντίβαρό της η λατρεία του Διονύσου, που εγγυώμενη μεταθανάτιο μακαριότητα δεν αφήνει την θρησκεία να καταντήση ηθική δεοντολογία και ο πιστός ψυχικώς αποξηραμμένο ον. Αυτή είναι η βαθυτέρα σκοπιμότης των διονυσιακών αλλά και των ορφικών τελετών και των ποικίλων μυστηρίων.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σ. 59].

φρένα ολογάλανα

Βυθέ της ζωής,
δε λούστηκα στις πιθυμιές μου, με το πόδι δοκιμάζοντας το πέλαγο,
αλλά
καθώς στης Εύβοιας το κανάλι ο Γλαύκος
που καιρό συνάλλαζε το κύμα με τη γη
δισταχτικός,
πότε σκαφτιάς, πότε ψαράς,

ώσπου εδοκίμασε το μυστικό χορτάρι
που έβαψε ολογάλανα τα φρένα του,
και που, ως το ψάρι ξαφνικά μ' ένα του τίναγμα κόβει τ' αγκίστρι,
χίμηξε αστραπή μες στο βυθό,

και τότε
τα εκατό ποτάμια ελούσαν το κεφάλι του
κ' οι Ολύμπιοι τού διαβάσαν την καθαρτική Επωδό!

'Αγγελος Σικελιανός, από τον Πρόλογο στη ζωή (Η συνείδηση της γής μου,
i. Ταξιδεύω με το Διόνυσο, 247-260).

πνευματικότητα

'Ενα από τα πρώτα κείμενα,
για το οποίο πόνεσα ιδιαιτέρως,
φέρει τον τίτλο: «Ορθόδοξη Πνευματικότητα».

Εδώ
προσπάθησα να αποκλείσω την ταύτιση της πνευματικότητας
με την ατομικότητα,
την εσωτερικότητα,
την μυστικιστικότητα,
τη συναισθηματικότητα,
την περισυλλογή,
τον διαλογισμό,
τον ψυχολογισμό,
την ενδοσκόπηση,
την αυτοσυγκέντρωση,
την υπερβατικότητα,
τη θρησκευτικότητα,
τη μεταφυσική νοσταλγία ή περιπλάνηση.

Και να την γνωρίσω στην αρρενωπή βίωσή της,
μέσα στο κλίμα του εκκλησιαστικού μυστηρίου,
όπου ο Χριστιανός άνθρωπος πραγματοποιεί τον εαυτό του
ως εκκλησιαστικός
ή ευχαριστιακός άνθρωπος,
ασκούμενος μεταξύ χάρης και ελευθερίας,
στο πλήρωμα της μιάς και μόνης αγάπης
προς το Θεό
και τον πλησίον μου.

*

Η πνευματικότητα είναι το άλλο όνομα της ζωής της Εκκλησίας,
ως προφητείας
της χριστιανικής ζωής
και αποστολής της ζωής αυτής στον κόσμο.

Δεν είναι μια αφηρημένη ή ακίνητη φιλοσοφία,
ανατολικού τύπου,
αλλά μια άλλη ζωή
στην οποία μεταμορφώνεται ολόκληρη η ζωή,
αποκαθιστάμενη στο Θεό με τα δύο μυστήρια
της Ενσαρκώσεως
και της Πεντηκοστής.

π. Μιχαήλ Καρδαμάκης, Η Εκκλησία της Σαρκώσεως – κεφάλαια εκκλησιολογικά, (έκδ. Ευεργέτις, Μέγαρα 2007, σσ. 105-106).

το κάλλος του ορωμένου

Η αναγωγή στην ιδέα, δηλαδή στη δυναμική θέα των πραγμάτων, προϋποθέτει ... την καθολική εμπειρία της ψυχής και τη μετοχή της στο κάλλος του ορωμένου. Και η αναγωγή της γνώσης στη θέα του κάλλους δεν είναι εμπειρία αποσπασματική (αισθητή μόνο ή διανοητική ή συναισθηματική) ούτε μιά απλή «συνέργεια» των γνωστικών και εμπειρικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, αλλά μιά δυναμική κίνηση της ψυχής προς το κάλλος του ορωμένου, μιά καθολική σχέση μαζί του, ένας έρως για το ορώμενο κάλλος.

Οι «επαναβαθμοί» της γνωστικής προόδου είναι ερωτικοί αναβαθμοί, βασίζονται στη διαδοχική θεωρία-θέαση του κάλλους των σωμάτων και των επιτηδευμάτων και των νόμων και των επιστημών, που καταλήγει στην κορυφαία ερωτική έκπληξη, την απρόσμενη θέα του καθαυτό κάλλους, που είναι μονοειδές και αιώνιο, και όπου ο φιλόσοφος θα παραμείνει «τετραμμένος επί το πολύ πέλαγος του καλού και θεωρών» [βλ. Συμπόσιον 210a-211c].

Χρ. Γιανναράς, Σχεδίασμα εισαγωγής στην φιλοσοφία, (έκδ. Δόμος 1988 (2η), σσ. 100-101. Πρβλ. σ. 366).

για μιάν έδρα αθεϊσμού

Αν είναι καλό να ελαττωθεί η σιγουριά των αθέων περί ανυπαρξίας του Θεού, είναι επίσης καλό να ελαττωθεί και η βεβαιότητα των θεολόγων για τις θεωρίες τους. Θα ήταν ακόμα εξαιρετικά ενδιαφέρον να δεί κανείς στις θεολογικές σχολές μιά έδρα αθεϊσμού, πράγμα που θα έκανε τους θεολόγους πιο ευαίσθητους στο συγκεκριμένο πονεμένο άνθρωπο, του οποίου η πρόσβαση προς τον Χριστό συχνά κλείνεται από τον κυκεώνα των θεωριών.

Παύλος Ευδοκίμωφ (1950), σήμερα στο Η τρελή αγάπη του Θεού, (μτφρ. Γ. Κυθραιώτης, έκδ. Κέντρου Μελετών Ι. Μ. Κύκκου, Λευκωσία 2003, σ. 156).

έγραφα προ τριετίας

• 'Εγραφα το θείο τραγί προ τριετίας, την 26/7/05, σε μιά από τις πρώτες τότε προσπάθειες -όταν πρωτοβγήκα στην σμικρά τότε ghetonia μας- να γνωριστούμε...

Μα ναί, την ωραιότητα την αναγνωρίζουμε όπου την βλέπουμε... 'Αλλως (αν δεν το πράξουμε αυτό, δηλαδή, τότε) μένουμε εδώ και δεν προχωράμε καθόλου.

Αγαπητέ Γεώργιε [τουπίκλην Χοιροβοσκέ],

ενώ έχεις τόσο σημαντικά πράγματα να μας πεις, διαπιστώνω κάποιο κουσούρι στην διατύπωση (περισσότερο υστερείς στην μορφή που δίνεις στα κείμενά σου, τα σημεία της στίξης, τα εισαγωγικά -όπου είναι απαραίτητα, οι παράγραφοι κλπ.) που μάς αφήνει μακριά από την δίκαιη εκδοχή:
το να καταλάβουμε δηλαδή επ' ακριβώς τα γραφόμενά σου και τις σκέψεις σου. Κι έτσι, αρχίζουν οι διευκρινήσεις επί των διευκρινήσεων... που μάς αποστραγγίζουν από την θεϊκή υγρασία που γυρεύαμε (πές το και ανδρικότητα).

Την ενασχόλισή σου και με τα εκκλησιαστικά, ή ό,τι (ό,τι) άλλο, θεωρώ: αρετή... (αφού ήδη ό,τι (-μα ό,τι-) σκάει μύτη από την ενδοχώρα της καύσιμης ύλης μας (= η ψυχή(;) μας) είναι μάλλον χαριτωμένο, ιδίως όταν... (αλλά το κόβω εδώ).

Την δέ χρήση των παντοδαπών χωρίων από τις αναγνώσεις(;) σου, άσχετα πώς τα ερμηνεύεις ή το γιατί τα παραθέτεις, αποτελούν κομμάτια που αξίζουν πολλά χρυσά (εννoώ: νομίσματα, πχ gulden). Αυτός είναι και ο λόγος που την εδώ (εννοώ: στην μπλογκόσφαιρα) παρουσία σου (κι είναι τούτο προσωπική μου εκτίμηση) θεωρώ "ακρογωνιαίον λίθον". Οικοδομής λίθον. Φρέσκο(ς) εγώ σε τούτα τα λημέρια.

Αυτά τα σημειώνω απ' αφορμή και την κατακλείδα σου στην προηγούμενή σου συζήτηση όπου (απρόσκλητος(;)) έλαβα μέρος. Και σύ δήλωνες εν πάση ευγενεία ένα ευχαριστώ για την αθρόα συμμετοχή (ακρίτως. Και καλά κάνεις).

Και ερχόμαστε στα σ'μερινά:

Θεωρώ γραφική την καταχώρηση του Κωστή και την προσπερνώ.

Λες τελικά, μετά και τον σάλαγο: «μην μπορώντας να διακρίνω στεγανά στην ψυχή κανενός, νομίζω όμως ότι πάλεψαν μέσα τους την δική τους ακηδία και ραστώνη προσπαθώντας να "μεταστρέψουν" ακόμα και όσα τους βασάνιζαν, και φυσικά το κατάφεραν σε μεγάλο βαθμό».
Και είναι διαμαντάκι ετούτο και το νόημα και η διατύπωση.
Τελικά προσλαμβάνεις (γιαυτό και δικαιώνεσαι στα μάτια μου) έναν "ακέραιον" κι όχι τον κουτσουρεμένο είτε διχασμένο άνθρωπο (εδώ μάλλον ο ΝετΠεν δεν σε κατάλαβε αρχικά) και αυτουνού του ανδρός είναι που ζητάς (ίσως) την ανοδική πορεία του στον Ελικώνα είτε τον Παρνασσό της χάριτος... μέχρι να φτάσει στην Οίτη είτε το Θαβώρ της αποθέωσης (ο εκάστοτε άνθρωπος, έστω και: καλλιτέχνης).

Αυτό που λέει παρακάτω ο ΝετΠεν: «αναφέρομαι στo καλλιτεχνικό τους έργο ως αποτέλεσμα όλων των επιμέρους πτυχών της προσωπικότητάς τους, μεταξύ των οποίων και του ερωτικού προσανατολισμού τους», το θεωρώ επικίνδυνο. Κι είναι του συρμού. (Μια άποψη, δηλαδή, που περνάει στις μέρες μας). Ωστόσο, η θέση του, ενώ κινείται στο δικό της όχημα φέρει σημάδια και μιάς δίκαιης εκδοχής. Μα απ' την άλλη: Δεν «είναι το δημιουργικό ανακάτωμα του όλου που παράγει»,
αλλά, ακριβώς, το θείο βάσανο είναι που καλλιτεχνεί (εδώ το ρήμα να διαβαστεί ως αμετάβατο. Δηλαδή ως ενεργητικό). Είναι «ανύπαρκτος ο σχηματικός διχασμός που υπαινίσσεσαι...» ακριβώς γιατί τέτοιον δεν υπαινίσσεσαι.

Tο κόβω. Μοναδικό μου αίτημα, η δίκαιη εκδοχή. Ειλικρινά δικό(ς) σου στις ψηλαφίσεις και τις νύξεις σου αυτές.

Υ.Γ. Ναί, ο Τσαρούχης ήταν γεμάτος ανδρισμό. 'Οπως το λές. Ασυζητητί. (Μάλλον πρέπει να συνθέσω κι εγώ ένα ποστάκι επ' αυτού, στο «άωρον».

Ισχύει και το γιανναρικό: τα ατομικά (νομοθετημένα μας) δικαιώματα δεν είναι παρά δικαιώματα στεγανής μοναξιάς μας.... Γι' αυτήν δηλαδή δουλεύουνε. Απ' αυτήν εξουσιάζονται!

Το καταχωρώ κι εδώ στο άωρον τετράδιό μου τούτο το σχόλιο για να δείξω ποιάν θεωρώ ικανή και ασφαλέστερη είσοδο στην ανωνυμία της μπλογκόσφαιρας -είσοδο γραφής, επενδυμένης με περσόνα παντοδαπή- και πώς χρωματίζεται αυτή η περσόνα που συνεχίζει επί τριετίας και βάλε να μπλογκάρει...

προφητεία Τειρεσία και προφήτη Ηλία γωνία

Από τη ομηρική Νέκυια - μέρος της προφητείας του Τειρεσία προς τον Οδυσσέα, όπου γίνεται λόγος για ένα κουπί...

"...να αναχωρής λοιπόν έπειτα, αφού παραλάβης ευάρμοστον κουπί, έως ότου φθάσης εις αυτούς τους άνδρας, οι οποίοι δεν γνωρίζουν την θάλασσαν, ούτε τρώγουν φαγητόν ανακατεμένο με αλάτι· ούτε φυσικά αυτοί γνωρίζουν τα πλοία με κόκκινα πλευρά, ούτε τα ευάρμοστα (εφαρμοστά) κουπιά, τα οποία είναι σαν πτερά δια τα πλοία. Σημείον δε θα σού είπω πολύ ευδιάκριτον, ούτε θα σού διαφύγη· όταν λοιπόν, αφού σε συναντήσει άλλος οδοιπόρος σού είπη ότι έχεις εις τον λαμπρόν ώμον σου λυχνιστήρι (αχυρόφτιαρον), τότε και συ λοιπόν αφού εμπήξεις εις την γην το ευάρμοστον κουπί, αφού προσφέρεις λαμπράς θυσίας εις τον θεόν Ποσειδώνα..." κτλ.

[στο πρωτότυπο έχει ως εξής:]

"έρχεσθαι δή έπειτα, λαβών ευήρες ερετμόν,
εις ό κε τους αφίκηαι οί ου ίσασι θάλασσαν
ανέρες ουδέ θ' άλεσσι μεμιγμένον είδαρ έδουσιν·
ουδ' άρα τοί ίσασι νέας φοινικοπαρήους
ουδ' ευήρε' ερετμά, τα τε πτερά νηυσί πέλονται.
σήμα δε τοι ερέω μάλ' αριφραδές, ουδέ σε λήσει·
οππότε κεν δή τοι ξυμβλημένος άλλος οδίτης
φήη αθηρηλοιγόν έχειν ανά φαιδίμω ώμω,
καί τότε δή γαίη πήξας ευήρες ερετμόν,
ρέξας ιερά καλά Ποσειδάωνι άνακτι..." (λ 121-130)

έρχεσθαι δή έπειτα = να έρχεσαι δε έπειτα, «ίνα κακείνοι γνώσι την του Ποσειδώνος δύναμιν» λέει το σχόλιο. Μεγάλη τιμή δια τον θεόν είναι να λατρευθή και τιμηθή και εις τόπους εις ους δεν έχει αρμοδιότητα, όπως ο Ποσειδών εις τα όρη.
ευήρες = καλώς ερεσσόμενον (ευ + αραρίσκω)
ερετμόν = κουπί
αφήκιαι = φθάσης
νέας = πλοία
φοινικοπαρήους = τας εχούσας φοινικάς (ερυθράς) παρειάς (πλευράς)
σήμα = σύμβολον, σημείον, απόδειξις
αριφραδές = άγαν, φανερόν
ξυμβλημένος = συντυχών, συναντήσας, αφού σε συναντήσει
οδίτης = οδοιπόρος, διαβάτης
φήη = είποι, υπολάβοι, νομίσει, θα νομίση
αθηρηλοιγόν = το λυχνηστήρι, το όργανον με το οποίον διώκουν τα άχερα (χωρίζουν τα άχερα από το σιτάρι)


(σχόλια - απόδοση, υπό Π.Ε. Γιαννακόπουλου)

πνευματικό και δημόσιο

'Ο,τι κατά την Αρχαιότητα ήταν ιδιωτικό και φυσικό έγινε κατά τον Μεσαίωνα, χάρι στην Εκκλησία, πνευματικό και δημόσιο. Η Εκκλησία δεν πρέπει να πήρε το όνομά της μόνο ως σύναξι των πιστών, αλλά και ως τόπος όπου όλα αποκτούν κοινωνικό χαρακτήρα – έγινε δηλαδή φορεύς πνευματικής αντιλήψεως της κοινωνίας και γι' αυτό επεβλήθη. Ιδιώτης τώρα λογίζεται ο εκτός της πνευματικής της ενότητος φυσικός άνθρωπος. Και η πιο προσωπική πτυχή της ζωής εντάσσεται, μέσω της Εκκλησίας, στον κόσμο των ατρέπτων αξιών και υπ' αυτή την έννοια μετέχει της κοινωνίας. Η μεσαιωνική κοινότης και το ίδιο το κράτος στηρίχθηκαν στην Εκκλησία, επειδή στο σώμα της ανεγνώρισαν ένα κατ' εξοχήν φορέα μεγεθών πνευματικών, που ορίζουν εκτός του συμφέροντος την λειτουργία του κοινωνικού όλου· η σύγχρονη δυτική κοινωνία την εγκαταλείπει υπό την πίεσι των ατομοκεντρικών αξιών που η ίδια δημιουργεί.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σ. 353].

η απώλεια της διάρκειας

... η απώλεια της διάρκειας προκαλεί και του νοήματος απώλεια. 'Οταν αδειάζη ο χρόνος από αιωνιότητα, αδειάζει το παρόν από σημασία. Στον μηδενισμό της αιωνιότητος ο άνθρωπος υπάρχει μαζικά ως αναλήθεια με αξία μοναδική την εξουσία. Επειδή ακριβώς η πολιτικοποιημένη συνείδησι είναι αναλήθεια, γι' αυτό δεν υποφέρει την θρησκευτική συνείδησι που βιώνει την αιωνιότητα. Η αναγωγή της εξουσίας σε παναξία ανήκει στις χαρακτηριστικώτερες μορφές του συγχρόνου μηδενισμού. Η δίψα της εξουσίας ως εξουσία και ζωή στον αποκλειστικό του τώρα χρόνο και η πολιτικοποίησι που την εκφράζει υπονομεύουν κάθε αυθεντική πολιτική.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σ. 187].

περί ιδιοκτησίας

Ακολουθώντας κυρίως τον Χομπς, ο Ρουσσώ φαντάζεται τον αρχάνθρωπο να ζή χωρίς πονηριές και αδικίες σαν οργανικό στοιχείο της φύσεως, όμως ενώ ο πρώτος διαβλέπει την αιτία της ανθρώπινης διαφθοράς και καταπτώσεως στο αμάρτημα της κακίας, αυτός την εντοπίζει στην ανισότητα, η οποία στηρίζει την κοινωνία και εκτρέφεται αντιστοίχως από εκείνη. Η αρχέγονη αρμονία κατεστράφη, όταν κάποιος περιέφραξε ένα κομμάτι γής και το χαρακτήρισε "δικό του". Το αίσθημα της ιδιοκτησίας ανέτρεψε τον ισόρροπο κοινωνικό ρυθμό.

Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σ. 157].

οίη περ φύλλων γενεή

"μεγαλόψυχε υιέ του Τυδέως (=Διομήδη), τί ερωτάς περί της γενεάς; οία ακριβώς είναι η γενεά των φύλλων, τοιαύτη είναι και των ανδρών. τα φύλλα άλλα μεν ο άνεμος σκορπίζει χάμω, άλλα δε το ανθηρόν δάσος παράγει, επέρχεται δε (τότε) του έαρος η εποχή· τοιουτοτρόπως των ανδρών η γενεά άλλη μεν γίνεται, άλλη δ' αφανίζεται..." (Ζ 145-149)

[στο πρωτότυπο έχει ως εξής:]

"οίη περ φύλλων γενεή, τοίη δε και ανδρών.
φύλλα τα μεν τ' άνεμος χαμάδις χέει, άλλα δε θ' ύλη
τηλεθόωσα φύει, έαρος δ' επιγίγνεται ώρη·
ώς ανδρών γενεή η μεν φύει, η δ' απολήγει. (Ζ 146-149)"

σχόλιον· Τα φύλλα και οι άνθρωποι παραβάλλονται δια το προσωρινόν αμφοτέρων και την ταχείαν διαδοχήν αλλήλων. Κατά ταύτα δεν αξίζει τον κόπον να διηγήται τις τα της οικογενείας. Αλλ' αφού θέλεις (150), θα σοί διηγηθώ (του λέει ο κορινθιακής ποτε καταγωγής Λύκιος τα νυν βασιλιάς Γλαύκος, υιός του Ιππολόχου).


(απόδοση, υπό Α.Ξ. Καραπαναγιώτου (1893), έκδοση βασισμένη στην Ιλιάδα του J. La Roche.)

'Αλλο απόσπασμα από το ίδιο έργο εδωδά.

Αδερφέ μου, ξέρω πως είσαι κ' εσύ κουρασμένος από την ταραχή του κόσμου. 'Ελα, λοιπόν, να πάμε πάλι στα μέρη που ζούσανε εκείνοι οι απλοί άνθρωποι, να ξεφύγουμε για λίγον καιρό από τ' άσπλαχνα τα δόντια ετούτης της ρόδας που γυρίζει δίχως να πάψει, μέρα-νύχτα, και που αλέθει αλύπητα, μυαλά, καρδιές, κορμιά, ψυχές.

Φώτης Κόντογλου, Η νησοπούλα

επί τ' ημύει ασταχύεσσιν

-εννέεααα... οκτώωω... επτάαα... έξιιι... Τα πίκολα στην πλατεία ουρλιάζουν δυνατά μιάν αντίστροφη μέτρηση. Σηκώσαν όλην τη γειτονιά. Κάποιο παιχνίδι χαίρεται η συντροφιά στην παιδική έξω χαρά με τα θεόρατα κορμιά των ευκαλύπτων, που φύλλα των ξεροψημένα έτι φουμάρουν στη Φραγκιά.
Νέα Σελήνη μέσα στον Θεριστή. Φέτα λεπτή. Στίγμα το φως μιάς, δύο, επιτέλους τριών... κάποτε σώμα έξι ημερών. Καθώς η νύχτα πληρώνει με προβολείς το φέγγος της μέρας, πέφτει η αυλαία έκθεσης της εικαστικής· έκθεσις των ημερών. Κόσμος πολύς. Για να δούμε, θα θερίσουμε τους καρπούς μόχθου τόσων μηνών; Ο ήλιος κάβει. Τ' αστάχυα είν' έτοιμα... Κατακίτριν' η θάλασσα, σαν τον πίνακα που κράζει εκ βάθους: uaetcoC. Αμέσως φάντασμα στη μνήμη εγείρεται Van Gogh ο ολλανδός και σχετικές εικόνες ομηρικές (βλ. Β 144-9, Σ 550-6)· την μιά πλέκει μετ' εγκωμίων μεγαλέξαντρος ο Παπαδιαμάντης της νεωτέρας παράδοσης, σ' έργο με τίτλον: Η Μαυρομαντηλού. Εδώ ενδιαφέρουν οι στίχοι· "οξείας δρεπάνας εν χερσίν έχοντες" (Σ 551) ..."επί τ' ημύει (=θερίζαν) ασταχύεσσιν" (Β 148).


------
Από την ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΙΡΗΝΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ, ίνα το μήλον της έριδος γίνει αρνάκι, όπως και πρώτα.

το κορμί

Ο πόνος του κορμιού! Δεν υπάρχει τίποτ' άλλο που να κάνει πιο δυστυχισμένη την ψυχή και το πνέμα. 'Ολ' αυτά είνε κορμί. Και σαν πονά το κορμί όλα πάνε κατά διαβόλου. Ο κόσμος είνε ωραίος, κι ο άνθρωπος είνε καλόκαρδος, μεγαλόψυχος ή ευτυχισμένος, κι όλα τα καλά πράματα έχουν αξία, μονάχα σαν είνε γερό το κορμί. Η πλάση υπάρχει μόνο μέσο του κορμιού. Η ισορροπία της κρατιέται από την ισορροπία του.

Στρατής Μυριβήλης, Η ζωή εν τάφω

'Oπως σταχυολογείται από τον Roderick Beaton (Εισαγωγή στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία, Νεφέλη 1996, σ. 185).

σφετέρησιν ατασθαλίησιν

"Ατρείδη, μη ψεύδεσαι, ενώ ειξεύρεις να ομιλήσης ορθώς· ημείς σού καυχώμεθα, ότι είμεθα πολύ καλλίτεροι των πατέρων (ημών)· ημείς και εκυριεύσαμεν τον τόπον των επταπύλων Θηβών, ενώ ολιγώτερον στρατόν ωδηγήσαμεν ενώπιον ισχυροτέρου τείχους, επειδή είχομεν πίστιν εις τα σημεία των θεών και εις την βοήθειαν του Διός· εκείνοι όμως κατεστράφησαν διά τας ιδίας αυτών αμαρτίας. δια τούτο μη μού βάζης ποτέ τους πατέρας (ημών) εις ομοίαν (με ημάς) τιμήν." (Δ 404-410)

Απόλογος του Σθένελου, υιού του Καπανέως προς τον στρατηγό Αγαμέμνονα.


[στο πρωτότυπο έχει ως εξής:]

"Ατρείδη, μη ψεύδε' επιστάμενος σάφα ειπείν.
ημείς τοι πατέρων μέγ' αμείμονες ευχόμεθ' είναι·
ημείς και Θήβης έδος είλομεν επταπύλοιο
παυρότερον λαόν αγαγόνθ' υπό τείχος άρειον,
πειθόμενοι τεράεσσι θεών και Ζηνός αρωγή.
κείνοι δε σφετέρησιν ατασθαλίησιν όλοντο.
τω μη μοι πατέρας ποθ' ομοίη ένθεο τιμή".

σάφα = αληθώς, ορθώς
ημείς = εγώ και ο Διομήδης, ως κοινωνοί της στρατείας των Επιγόνων.
καί = ανήκει εις το είλομεν: ημείς δεν επολιορκήσαμεν μόνον, όπως οι πατέρες ημών, αλλά και εκυριεύσαμεν. Τούτο εγένετο δέκα έτη μετά την στρατείαν των Επτά.
τοι = σοι
Θήβης έδος = περίφρασις του Θήβην
έδος = κυρίως κάθισμα, είτα σημαίνει κατοικίαν, τόπον
παυρότερον = ολιγώτερον στρατόν ή οι πατέρες ημών
άρειον = καλλίτερον τ. έ. ισχυρότερον. Μεγάλην αντίθεσιν αποτελεί προς το παυρότερον. Αμφότερα εξαίρουσι την αρετήν των Επιγόνων· διότι με στρατόν ολιγώτερον του των Επτά εκυρίευσαν το τείχος των Θηβών, ό ην ισχυρότερον ή επί των Επτά. Είχον λοιπόν ενισχύσει οι Θηβαίοι τα τείχη αυτών μετά την προσβολήν των Επτά.
πειθόμενοι = αιτιολογεί το είλομεν
Ζηνός αρωγή = αύτη εδηλούτο εν τοις αισίοις των θεών σημείοις. Ο Σθένελος αντιτάσσει την ευσέβειαν των Επιγόνων προς την ασέβειαν των Επτά (πλην του Αμφιαράου).
ατασθάλλω, ατάσθαλος, ατασθαλίη = ανοησία, αλαζονεία, ασέβεια
τω = διά τούτο
ομοίη ένθεο τιμή = μη τους βάζης εις την αυτήν τιμήν, μη τους κάμνης ισοτίμους προς ημάς τους Επιγόνους.
μή ποτε = μηδέποτε

(απόδοση, υπό Α.Ξ. Καραπαναγιώτου (1893), έκδοση βασισμένη στην Ιλιάδα του J. La Roche.)

'Αλλο απόσπασμα από το ίδιο έργο εδωδά.

ένα παιδί

«Μάς χωρίζει μια αναπνοή» μού είχε πεί η Μιράντα «εγώ εισπνέω, ενώ εσύ φυσάς τον αέρα από τα πνευμόνια σου, προσπαθώντας να τα αδειάσεις. Εγώ θέλω να γεμίζουν, θέλω να πάρω μέσα μου τον κόσμο, γι' αυτό θέλω ένα παιδί... 'Ενα παιδί είναι ο κόσμος μέσα σου».

Μαρία Μήτσορα, Με λένε λέξη (έκδ. Πατάκη, σσ. 156-157).

μαύρα τακούνια

"οράν φάος ηελίοιο" σημαίνει στον 'Ομηρο "ζω"

Σαν σήμερα κηδεύαμε την Τερέζα
'Εβρεχε κι οι πιο πολλές ομπρέλες δεν είχαμε.
Εμείς φτάσαμε με τον ηλεχτρικό, με τα λεωφορεία άλλες.
'Ηταν η Νότα, όλο έκλαιγε, κι η Λόλα –τότε ζούσε
κι η Φωτεινή με μαύρο πανωφόρι κι άλλες που δεν τις ξέραμε
από την πιάτσα της σκοτωμένης.
'Οταν κατέβασαν το φέρετρο, με τα χώματα να το σκεπάσουν
βγήκε μπροστά απ' τα φτυάρια, τον ιερέα έπιασε η Χαρίκλεια·
κάτι πήγε να φωνάξει – καθάρματα; γαμημένοι;
'Εκλαιε, δεν μπόραε.
Μείναμε μέχρι που έπεσεν ο ήλιος. Μάς βγάλανε μετά
γιατί τις πόρτες κλείνουνε μόλις βραδιάσει.

Κείνο το βράδυ στης Βιολέτας μαζευτήκαμε.
'Αντρες σ' αυτά δεν είχαμε. Δε θέλαμε.

Γιώργος Χρονάς, από τη συλλογή Τα μαύρα τακούνια (Εγνατία - τραμάκια 1979) – στον άρτι εκδοθέντα συλλογικό τόμο Τα ποιήματα 1973-2008 (Οδός Πανός 2008) σ. 97. Το ποίημα έχει κάτι το καβαφικόν στην εκφορά.

εoρτoλoγικά παλινωδoύμενα

TΗ νύχτα του Πάσχα, στον όρθρο της Ανάστασης, μοιάζει να λειτουργεί οργανικά κάποιος απωθημένος και μυστικός λώρος ζωής που δένει τους ανθρώπους, εδώ στον δικό μας τόπο, με την πίστη. Μιλώ για τους θρησκευτικά αδιάφορους ή τους "άθεους" ιδεολογικά ανθρώπους, που συνάζονται στον περίβολο της εκκλησιάς με μια αναμμένη λαμπάδα στο χέρι, με το απροσδιόριστο εκείνο σκίρτημα της καρδιάς, όταν η ζωή σε παρασέρνει δίχως να μπορεί να αντισταθεί η διάνοια.

Είναι πολύ δύσκολο να μείνεις για λόγους "πεποιθήσεων" έξω από την αναστάσιμη χαρά που μοιράζεται αφειδώλευτα σε όλους, δίχως εξαιρέσεις και επιλογές. Είναι πολύ δύσκολο να αρνηθείς μιαν άλλη κατάσταση ζωής, τόσο αλλιώτικη από την καθημερινή μιζέρια, που ανασταίνεται ξαφνικά, για κάποιες ελάχιστες στιγμές, μέσα στην αναστάσιμη νύχτα.

Μα δεν είναι παρά ένας εφήμερος συναισθηματισμός, θα πουν μερικοί, τίποτα περισσότερο από μια ρομαντική συγκίνηση. Δεν αρνούμαι την αντίρρηση, αλλά δεν μπορώ να αρνηθώ και κάτι που πάει πιο πέρα από την αντίρρηση: ότι στον δικό μας εδώ τόπο οι άνθρωποι δένονται με το εκκλησιαστικό σώμα της πίστης όχι για λόγους θεωρητικών πεποιθήσεων ή ιδεολογικών επιλογών. Δένονται σωματικά, όπως το παιδί με τη μάνα. 'Οσες αλήθειες μεταβιβάζει αυτός ο δεσμός είναι πράξη ζωής και αμεσότητα σχέσης: το κερί και το σταυροκόπημα και το άρωμα του λιβανιού στον αέρα και οι καμπάνες της χαράς και το 'Χριστός Ανέστη', που το ψιθυρίζουν ανεπίγνωστα μέσα στο σκοτάδι τόσα βέβηλα χείλη. Οι ορθόδοξοι προσευχόμαστε με τις αισθήσεις μας, όχι με νοητικά ιδεολογήματα. Γι' αυτό και η σύναξη στην εκκλησία είναι πάντοτε γιορτή και πανηγύρι μυστικής βεβαιότητας για τη ζωή που νικάει το θάνατο.

Δια χειρός Χρ. Γιανν. (δημοσιεύτηκε στη: Ρουμελιώτικη Εστία (αριθμ. φυλλ. 74, Μάρτιος-Απρίλιος 2007) με τίτλο: Τρυφή των πάντων).

Χαρισμένο σε κείνους που διακρίνουν το ζητούμενο αλλά και σ' όλους όσους επιμένουν στην λειτουργική πράξη της εκκλησίας.

εγκαύματα 1, 3

σταυροθεοτοκίον

Ανήρ κρεμάμενος
σταυρού

σχόλιον· "ου γαρ με κτενέεις, επεί ού τοι μόρσιμός ειμι"
ΙΛΙΑΔΟΣ, Χ 13

(στιχομυθία Απόλλωνος του Θεού με τον ήρωα Αχιλλέα,
όστις τον κατεδίωκε μέχρι των πυλών της Τροίης).-

τo κλoυβί ή τα μηνύματα

Τα πουλιά από τότε τα φοβάμαι. Διαισθάνομαι ότι διαγράφουν με τις τροχιές τους, σπανίως ευφρόσυνες, συνήθως δυσοίωνες, παραγράφους από ιστορίες. Ναί! Τα ζηλεύω για την πτήση τους, τα φοβάμαι για την πτώση τους, για την άπειρη γνώση που χωράει μέσα στο κουκούτσι του μυαλού τους. Και αφορά την δική μας επίγεια διαδρομή. Αν τύχει να μπούν στα σπίτια μας, χτυπιούνται στους τοίχους τρελαμένα, προσπαθώντας να εφεύρουν παράθυρα. Καμιά φορά, πετώντας πάνω από τα κεφάλια μας, ξαφνικά σταματάνε κι αιωρούνται. Τότε μάς στέλνουν μηνύματα. Χαιρετίσματα από ψυχές, ή στήνουν εναέριες παγίδες για τη σκέψη μας, ή απλά μάς κοροϊδεύουν–που-πετάει-πετάει το μυαλό μέσα στο κλουβί του σώματός του.

Μαρία Μήτσορα, Με λένε λέξη (κεφ. Προαίσθημα ΙΙ: Τα πουλιά-μαθηματικοί, έκδ. Πατάκη, σσ. 125-126).

aκάθιστος τειχοσκοπία

υπέρμαχος ανδρομάχη

προσευχή στην Αθηνά Ιλιάδα - Θεανώ

"Αύται δ' ότε έφθανον εις τον ναόν της Αθηνάς εν τη ακροπόλει, ήνοιξεν εις αυτάς τας θύρας η καλλιπάρηος Θεανώ, η κόρη του Κισσέως, η σύζυγος του ιπποδαμαστού Αντήνορος· διότι ταύτην οι Τρώες έβαλαν ιέρειαν της Αθηνάς. εκείναι δε με θρηνώδη κραυγήν όλαι εσήκωσαν τας χείρας προς την Αθηνάν. εκείνη δε η καλλιπάρηος Θεανώ, λαβούσα τον πέπλον έθηκεν επί των γονάτων της καλλικόμου Αθηνάς, προσευχομένη δ' ηύχετο εις την κόρην του μεγάλου Διός: (Ζ 297-304)

-Σεβαστή Αθηνά, η φυλάττουσα τας πόλεις, ευγενεστάτη μεταξύ των θεαινών, θραύσον λοιπόν το δόρυ του Διομήδους, και δώσε και ο ίδιος να πέση πρηνής έμπροσθεν των Σκαιών πυλών, ίνα αμέσως σού θυσιάσωμεν εν τω ναώ δώδεκα βούς λαμπράς αδαμάστους, αν ίσως ελεήσης την πόλιν και τας συζύγους των Τρώων και τανήλικα παιδιά." (Ζ 305-310)

[η προσευχή στο πρωτότυπο:]

πότνι' Αθηναίη, ρυσίπτολι δία θεάων,
άξον δη έγχος Διομήδεος, ηδέ και αυτόν
πρηνέα δος πεσέειν Σκαιών προπάροιθε πυλάων,
όφρα τοι αυτίκα δυοκαίδεκα βους ενί νηώ
ήνις ηκέστας ιερεύσομεν, αι κ' ελεήσης
άστυ τε και Τρώων αλόχους και νήπια τέκνα. (Ζ 305-310)

ρυσίπτολις = η τας πόλεις ρυομένη τ.ε. σώζουσα, φυλάττουσα
ήνις αντί ήνιας = λαμπράς
ήκεστος ηκέστη = ακέντητος, αδάμαστος. Αμφότερα σημαίνουσι την μη υποβληθείσαν έτι εις εργασίαν και ζυγόν, ότε ην άχρηστος προς θυσίαν (ενν. η βούς).
ιερεύσομεν = θύσειν


(απόδοση υπό Α.Ξ. Καραπαναγιώτου (1893), έκδοση βασισμένη στην Ιλιάδα του J. La Roche.)

kazim koyuncu

Ben seni sevduğumi - μία εκτέλεση live

άνοιξη με πρωτοβρόχια

i. 'Ετρεχε ο γιατρός Πασπάτης από γειτονιά σε γειτονιά τον καιρό της χολέρας, έβλεπε τους πληγέντες κι ύστερα χανόταν στα σκοτεινά σοκάκια, για να κρατήσει σημειώσεις από ό,τι εντόπιζε η εξασκημένη ματιά του. Το 1871, όταν κατασκευαζόταν η σιδηροδρομική γραμμή του Orient Express: Paris, Gares du Nord – Constantinople, Σταθμός του Eminonu, ο γιατρός ακολουθούσε κατά πόδας τους Γάλλους μηχανικούς και, σε έξαλλη κατάσταση, μετρούσε τις θεμελιώσεις των βυζαντινών παλατιών, που ξεθάβονταν και ξεθεμελιώνονταν για να καθαρίσει ο τόπος, υπολόγιζε τα μεγέθη των ακρωτηριασμένων κιόνων, σχεδίαζε ξεπατωμένες προσόψεις, εκλιπαρούσε τους υπεύθυνους των εργοταξίων να σεβαστούνε τα αιωνόβια μνημεία και τα θεοφρούρητα Τείχη. 'Ολα μάταια. (σσ. 59-60)

ii. Κρατούσα σημειώσεις σε δελτία, λοιπόν. Αλλά και σε τετράδια, παλαιά ημερολόγια, μπακαλοτέφτερα, διαφόρων ειδών χαρτάκια και, προπαντός, στο πίσω μέρος του τσιγαρόκουτου (Καρέλια άφιλτρα επί δεκαετίες, το καλύτερο σημειωματάριο αμέσως μετά το δελτίο). 'Ομως ο απειθάρχητος χαρακτήρας μου, η βιασύνη και η τσαπατσουλιά με έκαναν συχνά πυκνά να ξεγλιστράω από το μεθοδικό έργο της αποδελτίωσης σε καρτέλες – κι ας θύμωνε ο Αγγέλου. Πολλές φορές το μετάνιωσα, ορκίστηκα να πειθαρχήσω, άνοιγα το καινούριο βιβλίο, έχοντας τα δελτία στο ξύλινο κουτί δίπλα, έγραφα καμιά τριανταριά, τα τακτοποιούσα γεμάτη υπερηφάνεια, κι ύστερα σημείωνα όπου έβρισκα. Ακόμα και σε λογαριασμούς της Δ.Ε.Η. (σ. 85)

iii. Κι αυτό που έμεινε είναι πολυτιμότερο από τις καταγραφές στα μυριάδες σκόρπια χαρτάκια. Γιατί με την πάροδο του χρόνου μάθαινα. Και η μάθηση γινότανε γνώση και η γνώση συνείδηση. (...) Μεσολάβησαν βεβαίως και τα ταξίδια. Τα εξαίσια ταξίδια – η μεγάλη φυγή. Αλλιώς δεν ξέρω πώς θα μεταμορφώνονταν οι μελέτες σε βίωμα και πώς το παρελθόν θα αποκτούσε τη δυναμική του παρόντος. (σ. 86)

iv. Κάποτε, αποφάσισα να βρέξω τα πόδια μου στη Μαύρη Θάλασσα. (...) Αναζητούσα τα ίχνη των Ελλήνων, αλλά οι Μογγόλοι είχαν περάσει από παντού. Οι Ελληνες συνέδεσαν τα πράγματα, τούς έδωσαν υπόσταση και ουσία. 'Εκαναν εύξεινα τα άξενα. Οι Μογγόλοι, με τις οπλές των αλόγων τους, τίναξαν τα πάντα στον αέρα. (σ. 197)

Σκόρπια αποσπάσματα από το νέο βιβλίο της αιθερίας Μαριάννας Κορομηλά, Η Μαρία των Μογγόλων (έκδ. Πατάκη 2008).

Σεβλάδος

'Ελαβα,
άγιε δέσποτα,
τη σεβαστή επιστολή που μού έστειλε η αγιότητά σου,
μαζί με τα πλούσια δώρα,
δηλαδή και τον νεαρό δούλο,
που από Σεβλάδος τώρα μετονομάστηκε Θεόδωρος,
και το
«ταυροσκάλιστο» ή,
άν θέλεις,
«ρωσοσκάλιστο» εκείνο κουτάκι-μελανοδοχείο,
στο οποίο,
πάνω σε κόκαλο ψαριού,
έχει σκαλιστεί σχέδιο άφατης ομορφιάς,
που ξεπερνά ακόμη και τα θρυλούμενα χειροτεχνήματα του Δαιδάλου.

Ιωάννης Τζέτζης, Επιστολή (προς τον Μητροπολίτη Δρίστρας) αριθμ. 80 [119.1-8] όπως παραδίδεται στο βιβλίο των A.P. Kazhdan – A.W. Epstein, Αλλαγές στο Βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και τον 12ο αιώνα (ΜΙΕΤ 1997, σ. 450).

βράδυ αποκριάς *

Ραδινοί ώμοι
κι αμάθητα χλωρά πέλματα
πού να βαδίσεις.

[...]

κόρφος κοριτσιού ανίδεου για πάντα
που αγαπά έναν νέο
και περιμένει τρέμοντας
να της πεί Σ' αγαπώ

Σκόρπιοι διαλεγμένοι στίχοι της πρωτοεμφανιζόμενης Μαρίας Μπαλοπούλου (αντίδοτα, εκδ. στιγμή 2007, σσ. 16, 40).


------
* δεν έχω ρεύμα

οντολογικό θεμέλιο

(β) Η ελευθερία αναδεικνύεται σε οντολογικό θεμέλιο της πραγματικότητας και εκτοπίζει την ανάγκη από τη μεταφυσική της πρωτοκαθεδρία. Ο Θεός δημιουργεί εκ του μηδενός από αγάπη και με ελευθερία· η δημιουργία είναι καρπός της “βουλήσεως” του Θεού κι όχι της “φύσεώς” Του· καμιά “φύση” δεν ανάγκασε τον Θεό να δημιουργήσει, αλλά η ελεύθερη “βούλησή” Του τον ώθησε στην αγαπητική πρωτοβουλία της ποίησης νέων όντων· συνεπώς ο Θεός ούτε αναγκάζεται ούτε αναγκάζει, μόνο ελεύθερα ενεργεί δίνοντας στον άνθρωπο ένα και μοναδικό μέτρο για να μετρήσει την οντότητά του· κι αυτό το μέτρο λέγεται ελευθερία. Το ζωτικό αίτημα της κλασικής αρχαιότητας για ελευθερία ικανοποιείται από την εκκλησιαστική παράδοση χάρη στη διαμεσολάβηση της πατερικής θεολογίας.

Μάριος Μπέγζος, Το μέλλον του παρελθόντος (Αρμός 1993, σσ. 42-43. Πρβλ. σ. 115). Εδώ μία, η δεύτερη κατά τον συγγραφέα, επίπτωση της πατερικής προσωποκρατίας έναντι της ουσιοκρατικής μεταφυσικής του αρχαιοελληνισμού.

έρχεται ψυχοσάββατον

Στο στερέωμα γλίστρησε ένας θεριστής
και το δρεπάνι πήγε πάνω από μουριά
το φεγγάρι δεν έπεσε κάτω.
Ορίστε η αυλή –
(Η γνώση; Φυρονεριά। Τ' άλλο είναι πλημμύρα.)
'Ερωτας των αφανών; Από τη μεσιανή μεριά – δεν παραθέλει ήλιο.
(Την αρμονία ετούτη έχουνε ξεδιαλέξει κι οι πηγές – την αφανή.)
Τα πλοία των Φαιάκων δεν είχαν δοιάκι
κυβερνημένα από μόνα τους
ταξίδευαν νύχτα μοναχά με γρηγοράδα θαυμαστή
πιστεύαν στον αγέρα
διάβαζαν τις σκέψεις των ανθρώπων
οι άνθρωποι είχαν τα ονόματα των πλοίων –
κουβέντες απείραχτες.
Σ' αυτή την αυλή ειπώθηκαν.
Μετά η αυλή γέμισε Φαίακες.
Φαίακες είναι οι φαιοί παναπεί οι μουντοί
οι πεθαμένοι.
Χειμώνας είναι ο κόσμος και μαύρο το πλοίο της γραφής μας
και θέρος είναι ο άλλος αιών
και μέσα στο κατάμαυρο πλοίο της
φάγαμε το χόρτο που δηλητηριάζει τη φρόνηση.

Νίκος Παναγιωτόπουλος, σύσσημον ή Τα Κεφάλαια (αφήγηση της άγονης γραμμής / ή ιστορία μιάς ψυχής και του πληρώματος / ενός στενού καιρού-), απόσπασμα από το κεφ. ΚΗ’ 6, σ.235 -της Ινδίκτου βιβλίο, τόμος να λέμε.

εγκαύματα 24, 1

αποστροφή...................

...Γαία εσύ, που κόβει απ' τ' αχαμνά
τον Κρόνο·

...Ουρανός: - Μάννα, γιατί με μουνου-
...................................................χίζεις;

aνάλεκτa

Το χιόνι αντικαθιστά τη σιωπή
'Ομως κάτω από το χιόνι
Ακούει κανείς μιάν άλλη σιωπή
Πιο πένθιμη, πιο βαθειά, πιο διαρκή

Τάκης Βαρβιτσιώτης, motto στη συλλογή 'Ομως το χιόνι πάντα μένει, 'Ινδικτος 2002.

fatih akin

ή Η άκρη του ουρανού και άσε να χιονίζει...

Ο Νεζάτ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Αμβούργου, αποδέχεται με βαριά καρδιά το γάμο του πατέρα του με τη Γέτερ, μια γοητευτική πόρνη. Όταν η τελευταία χάσει αναπάντεχα τη ζωή της, ο Νεζάτ θ' αναζητήσει την κόρη της Αϊτέν, μια πολιτική ακτιβίστρια την οποία καταζητεί η τουρκική αστυνομία.

Σκληρότητα και ρομαντισμός, παθιασμένοι ήρωες, παράλληλες ιστορίες γεμάτες συναισθηματική ένταση αλλά και οξυδερκής πολιτικοκοινωνική κριτική. Βραβείο σεναρίου στις Κάννες για μία από τις πιο αφοπλιστικά συγκινητικές ταινίες των τελευταίων χρόνων. (πηγή: αθηνόραμα)

*

Εκ των υστέρων διάβασα την κριτική που αναδημοσιεύω εδώ από το Αθηνόραμα. Περνώντας έξω από τον κινηματόγραφο με το που αναγνώρισα τον σκηνοθέτη του head on χωρίς δεύτερη σκέψη πλήρωσα το αντίτιμο και κάθισα να δώ την νέα ταινία του καλού αυτού σκηνοθέτη, τούρκος στην γερμανία. Στις ταινίες του μ' αρέσει το πάντρεμα που κάνει της δύσης με την ανατολή, την συγκεκριμένη ανατολή που τόσο μας μοιάζει [οι τούρκοι, σα λαός, μάς μοιάζουν πάρα πολύ, στις συνήθειες και στις αντιδράσεις, όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει βλέποντας τις ταινίες του fatih akin!]

Στο τέλος με μάγεψε η οδός που τραβά για την Τραπεζούντα! Είχα γνωρίσει άλλοτε την Aslu [το όνομά της σήμαινε την λιονταρίνα], καταγόμενη από αυτά τα μέρη και είχα μείνει έκπληκτος από την λευκότητα της σάρκας της και τα γαλάζια μάτια. Ο φίλος μου έλεγε πως θα ήταν σίγουρα ελληνικής καταγωγής. Δεν το λύσαμε το μυστήριο. Ο fatih akin μ' αρέσει. Μ' αρέσει πολύ. Δείτε το και δεν θα χάσετε.